XVI. YÜZYILDA ÇILDIR, POSOF VE BÜYÜK ARDAHAN SANCAKLARINDA ZEYREK TARIMI

Yıl 2015, Sayı: 25, 91 - 102, 15.04.2015

Doğukan Özcan

Öz

Makalemizde XVI. yüzyılda Çıldır, Posof   ve Büyük Ardahan sancaklarında zeyrek bitkisinin tarihi, faydaları, tarımı, yıllık geliri ve bezirhaneler hakkında bilgiler verilmiştir. 1595 tarihli "Defter-i Mufassal Vilâyet-i Gürcistan" tahrir defterine göre zeyrek tarımından elde edilen gelirin miktarı Çıldır Sancağı'nda tutarı 1008 akçe olan 126 kile, Posof Sancağı'ndan tutarı 744 akçe olan 93 kile, Büyük Ardahan Sancağı'ndan ise tutarı 120 akçe olan 15 kile olmuştur. Tahrir defterlerinde ve kanunnamelerde zeyrek tohumundan yağ alınması için kullanılan işletmeler “bezirhane” olarak tanımlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Çıldır, Posof, Büyük Ardahan, Zeyrek, Bezirhane

ВЫРАЩИВАНИЕ ЛЬНА В ЧИЛЬДИРСКОМ, ПОЦХОВСКОМ И БОЛЬШОМ АРДАГАНСКОМ САНДЖАКАХ В 16 ВЕКЕ

Öz

В статье даны сведения об истории, выращивание и годового дохода льна в
Чильдирском, Поцовском и Большом Ардаганском Санджаках в Чильдирской
провинции. Цель нашей работы исследовать на основе «Пространном Реестра
Гюрджистанского Вилаета», датируемые 1595 г. о производстве льна и о доходах
маслобойниц в санджаках Чильдир, Поцхов и Большой Ардаган в провинции Чилдыр
в 16 в. Согласно сведению пространного реестра в указанных санджаках годовой
доход льна состовлял в Чильдирском санджаке 126 киле со стоимости 1008 акче, в
Поцховском санджаке 93 киле со стоимостью 744 акче и Большом Ардаганском санджаке 15 киле со стоимостью 120 акче. Маслобойня в реестрах и
законоположениях характеризуются как «безирхане».

Anahtar Kelimeler

Чильдир, Поцхов, Большой Ардаган, Лен, маслобойня

LINSEED AGRICULTURE IN CILDIR, POSOF AND GREAT ARDAHAN DISTRICTS IN THE XVI. CENTURY

Öz

In our article, the information about linseed-plants, national yields and profits,
agriculture, benefits, and history of linseedhouse in Cıldır, Posof, and Great Ardahan
Districts in the XVI. Century is given. According to “Defter-i Mufassal Vilayet-i
Gurcistan” cadastral record book dated 1595, income gained from linseed agriculture was
126 kile which is worth 1008 akçe in Cıldır District, 93 kile, which is worth 744 akçe in
Posof District, and 15 kile which is worth 120 akçe in the Great Ardahan District. In the
cadastral record books and lawbooks, factories that are used to derive oil from linseed
plants’ seed are named as “bezirhane”.

Anahtar Kelimeler

Cıldır, Posof, Great Ardahan, Linseed, Linseedhouse

Kaynakça

• AKGÜNDÜZ, Ahmet: (1994a). Osmanlı Kanunnameleri ve Hukukî Tahlilleri, 7 / II. Kitap, II. Selim Devri Kanunnâmeleri, Altıncı Bölüm. Gürcistan Eyaleti Kanunnâmeleri (Gürcistan Vilâyeti Kanunnâmesi), İstanbul, Osmanlı Araştırmaları Vakfı.
• AKGÜNDÜZ, Ahmet: (1994a). Osmanlı Kanunnameleri ve Hukuki Tahlilleri. 7//II. Kitap, II. Selim Devri Kanunnameleri. Dördüncü Bölüm. Diyârbekir Eyaleti Kanunnâmeleri (Harpurd Sancağı Kanunnâmesi); Altıncı Bölüm. Gürcistan Eyaleti Kanunnâmeleri (Gürcistan Vilâyeti Kanunnâmesi), İstanbul, Osmanlı Araştırmaları Vakfı.
• AKGÜNDÜZ, Ahmet: (1994b). Osmanlı Kanunnameleri ve Hukuki Tahlilleri. 8//I. Kitap, III. Murad Devri Kanunnameleri. Üçüncü. Bölüm. Basra Eyaleti Kanunnameleri (Sadr-ı Suveyb Sancağı Kanunnâmesi), İstanbul, Osmanlı Araştırmaları Vakfı.
• BEKADZE, Shota (2014). "XVI. Yüzyıl Sonlarında Çıldır Eyâleti Ahıska Sancağı Çeçerek Nahiyesi'nin Sosyo-ekonomik Durumu". Karadeniz Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, Kış 2014. Ardahan Üniversitesi İnsani Bilimler ve Edebiyat Dergisi, Yıl 6, Sayı 21, s. 191-204. Ardahan Üniversitesi İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyat Bölümü, Ardahan / Türkiye.
• CİKİA, Sergey: (1941). Gurcistanis Vilayetis Didi Davtari (Gürcistan Vilâyeti’nin Mufassal Defteri), II. Kitap, Tercüme, Tbilisi, Sakartvelos SSR Metsinierebata Akademiis Gamomtsemloba.
• CİKİA, Sergey: (1947). Defter-i Mufassal Vilâyet-i Gürcistan, I. Kitap, Osmanlıca Metin, Tbilisi, Gürcistan S. S. R. Cumhuriyeti Ulum Akademisi Neşriyat Evi.
• DÖLEN, Emre: (1992). Tekstil Tarihi, Marmara Üniversitesi, Teknik Eğitim Fakültesi Yayınları No: 92 / 1, İstanbul, XVI+608 s.
• İNALCIK, Halil: (2000). "Ağırlıklar ve Ölçüler". Osmanlı İmparatorluğu'nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi, Cilt I: 1300-1600, İstanbul, Eren Yayıncılık.
• KATİP, ÇELEBİ: (2013). Cihannüma, I-II, 1. Baskı, İstanbul; MEDAM (Bahçeşehir Üniversitesi Medeniyet Araştırmaları Merkezi). 12 12