AZERBAIJAN’S NATIONAL HUMOR TRADITION: THE EXAMPLE OF SEYFEDDİN DAĞLI’S COMEDY “ADI SENİN, TADI BENİM”

Yıl 2016, Sayı: 29, 246 - 276, 24.03.2016

Merab Bekadze Behlul Abbasov Iasha Bekadze

https://doi.org/10.17498/kdeniz.03784

Öz

Seyfettin Dağlı is a famous humor master of Azerbaijan. His literary works focus upon social events he observed in his life and criticize shortcomings of social life through humor. 

Humor is a dominant factor in Seyfettin Dağlı’s soul. Therefore his articles, stories, comedies and novels criticize the disorderliness of social life such as corruption and deceitfulness. For him, humor is the most important factor in brightening and solving problems, and the symbol of criticism of shortcomings in society. 

According to the author, laughing is a sign of well being. He makes you laugh and meanwhile makes an effort to correct deficiencies occurring in life, for his sole purpose is to serve his people and warn them adversities in life. 

The author wrote many comedies such as “Adı Senin, Dadı Menim” (“Name is Yours, Taste is Mine"), “Aydınlığa Doğru” ("Towards The Light"), “Menziliniz Mübarek” ("Blessed is Your Goal"), “Teze Gelin” ("The New Bride"), “Kölgeler Pıçıldaşır” ("Whispers of Shadows"). He also wrote written many books such as “Deniz Keşfiyyatçısı” ("Sea Explorer"), “Bahar Oğlu” ("Son of Spring"), “Meşel” ("The Torch"), “Kecil Qapısı” ("Gate of Kecil"), “Sabiqler” ("The Formers"), and also prepared the scenario for “Solmaz Bir Bahar Gibi” ("Like an Unwaning Spring"). He edited for films such as “Onun Belalı Sevgisi” ("His Nasty Love"), “Qaynana” ("Mother In Law"), “Geceniz Xeyre Qalsın" ("Good Night"), as well as TV series “Adı Senin, Dadı Menim” (“Name is Yours, Taste is Mine"). All his works were loved and highly appreciated by the people. 

In this study, at first the concept humor is discussed, and then information is presented about the famous master of humor Seyfettin Dağlı’s life, literary personality and humor activities, of which he is the most faithful and successful developers of Azerbaijan humor tradition, which started with the “Molla Nasreddin” magazine in XXth century. 

The main source of this study is the comedy “Adı Senin, Tadı Benim” (“Name is Yours, Taste is Mine"), which was written in 1963. This comedy is based on real life. Yet at the beginning of the play, the author indicates that the play’s topic is derived from the period of his life time, by saying “the events are happening in one of the cities in today’s Azerbaijan”. This comedy consists of three parts and describes the real life. In his sample comedy, he narrates the unjustice and shortcomings of his time with humorous language and tries to find solutions. 

Key Words: Azerbaijan, Seyfettin Dağlı, Humor, “Name is Yours, Taste is Mine", Molla Nasreddin (Nasrettin Hodja). 

Anahtar Kelimeler

Azerbaijan, Seyfettin Dağlı, Humor, “Name is Yours, Taste is Mine", Molla Nasreddin (Nasrettin Hodja)

ЮМОР В НАЦИОНАЛЬНЫХ ТРАДИЦИЯХ АЗЕРБАЙДЖАНА СЕЙФЕДДИН ДАГЛЫ: НА ПРИМЕРЕ КОМЕДИИ «АДЫ СЕНИН, ТАДЫ БЕНИМ»

Öz

Известный азербайджанский сатирик Сейфеддин Даглы описывал в своих произведениях происходящие в обществе социальные события и отражал в произведениях недостатки того периода. Для него сатира была смыслом жизни. 

Именно поэтому в своих статьях, рассказах, комедиях и новеллах сатирик подвергал критике такие пороки общества как взяточество, мошенничество. Он считал, что именно сатира является тем весьма значимым фактором, символом, который способнен прояснить и решить проблемы в социальной жизни общества. По мнению автора, смех - признак здоровья. Писатель одновременно и смешит, и предпринимает усилия по исправлению имеющихся недостатков. Целью автора является служение своему народу и протест против жизненных невзгод.  Такие произведения писателя как комедии «Имя твое, благо мое», «К свету», «С новосельем», «Новая невеста», «Тени шепчутся», книги «Морской разведчик», «Сын весны», «Факел», «Ворота Гяджил», «Бывшие», сценарий «Словно неувядающая весна», а также редакторство в художественных «Его несчастная любовь», «Свекровь», «Спокойной ночи» и телевизионном «Имя твое, благо мое» фильмах нравились народу и были оценены по достоинству.  В настоящем исследовании после краткого толкования понятия «сатира» даны сведения о жизни, литературной деятельности и сатирическом творчестве видного мастера пера Сейфеддина Даглы как хранителя и искусного продолжателя традиций азербайджанской сатиры, начало которой было положено журналом «Молла Насреддин».  Объектом нашего исследования стала написанная Сейфеддином Даглы в 1963 году комедия «Имя твое, благо мое». Сюжет комедии был взят из жизни. Автор писал, что «событие происходит сегодня в одном из городов Азербайджана», уточняя тем самым, что являлся свидетелем описанных в нем событий. Комедия состоит из трех частей и описывает реальную жизнь. В комедии «Имя твое, благо мое» автор в сатирическом аспекте демонстрирует пороки и беззаконие современности и ищет пути их преодоления. 

Anahtar Kelimeler

Азербайджан, Сейфеддин Даглы, сатира, Молла Насреддин, «Имя твое благо мое»

AZERBAYCAN MİLLİ MİZAH GELENEĞİ: SEYFEDDİN DAĞLI’NIN “ADI SENİN, TADI BENİM” KOMEDİ ÖRNEĞİ

Öz

Azerbaycan’ın ünlü mizah ustası Seyfettin Dağlı, eserlerinde yaşadığı dönemin sosyal olaylarına önem vermiş ve sosyal hayattaki noksanlıkları mizah yoluyla eleştirmiştir. Mizah, Seyfettin Dağlı’nın ruhuna hâkim idi. Bu yüzden makale, hikâye, komedi ve romanlarında sosyal hayattaki rüşvet, sahtekârlık gibi uygunsuzlukları eleştirir. Ona göre mizah sosyal hayatın sorunlarının aydınlatılması ve çözülmesinde en önemli faktör olup toplumdaki noksanlıkların eleştirilmesinde bir semboldür.

Yazara göre gülmek sıhhatin bir belirtisidir. Yazar hem güldürür hem de hayatta vuku bulan bu noksanlıkların düzeltilmesine çaba gösterir. Zira yazarın tek bir amacı halkına hizmet etmek ve hayattaki olumsuzluklara karşı itirazını bildirmektir.

Yazarın “Adı Senin, Dadı Menim”, “Aydınlığa Doğru”, “Menziliniz Mübarek”, “Teze Gelin”, “Kölgeler Pıçıldaşır” komedileri, “Deniz Keşfiyyatçısı”, “Bahar Oğlu”, “Meşel”, “Kecil Qapısı”, "Sabiqler” kitapları, senaryosunu hazırladığı “Solmaz Bir Bahar Gibi”, redaktörlüğünü yaptığı “Onun Belalı Sevgisi”, “Qaynana”, “Geceniz Xeyre Qalsın" (İyi Geceler) filmleri ve “Adı Senin, Dadı Menim” televizyon filmi halk tarafından sevilmiş ve takdirle karşılanmıştır.

Bu incelemede mizah hakkında kısa söz edildikten sonra, XX. yüzyılda “Molla Nasreddin” dergisiyle başlamış olan Azerbaycan mizah geleneğine sadık kalan ve bu geleneğin en başarılı temsilcilerinden olan ünlü mizah ustası Seyfettin Dağlı’nın hayatı, edebî kişiliği ve mizah faaliyeti hakkında bilgiler verilmiştir.

Çalışmamızın ana kaynağı, yazarın 1963 yılında kaleme aldığı “Adı Senin, Tadı Benim” komedisidir. Komedinin konusu hayattan alınmıştır. Hatta yazar oyunun ön kısmında “olay günümüzde Azerbaycan şehirlerinin birinde vuku buluyor” demekle mevzusunu yaşadığı devirden aldığını bildirmiştir. Üç bölümden oluşan bu eser komedi türünde olup gerçek hayatı anlatmaktadır. Yazar “Adı Senin, Tadı Benim” komedisi örneğinde edebî faaliyetinde devrindeki hukuksuzluk ve noksanlıkları mizah diliyle anlatmış ve buna çareler aramıştır. 

Anahtar Kelimeler

Azerbaycan, Seyfettin Dağlı, Mizah, Adı Senin Tadı Benim, Molla Nasreddin (Nasrettin Hoca)

Kaynakça

• AKAR Ali: (2014).“Türk Sözlük Biliminde Tanımsız Bir Alan: Sövgü Sözleri”, Dil Araştırmaları, Sayı: 14, S. 27-33. AKPINAR Yavuz: (1994). Azerî Edebiyatı Araştırmaları, Birinci Baskı, İstanbul, Dergâh Yayınları.
• AKSAN. D. (1998). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim, Ankara, TDK Yayınları AKSOY. Ö. A. (1965). Atasözleri ve Deyimler, Ankara, TDK Yayınları ELÇİN. Ş. (1986). Halk Edebiyatına Giriş, Ankara, Sevinç Matbaası
• ELİYEV, Rehim: (2008). Edebiyat nezeriyyesi, Editör: Nazıf Gehramanlı, Cafer Cabbarlı Fondu, Bakı, Mütərcim.
• ELMALI’LI Muhammed Hamdi Yazır: (2011). Kur’an-ı Kerîm ve Yüce Meâli, Renkli Kelime Meâli (Günümüz Ttürkçesiyle), Haz. Mustafa Özel. İstanbul, Seda Yayınları. EMEKSİZ, Abdülkadir: (2015), “Türk Halkbilimi Mizah Araştırmalarına Dair Genel Tespit, Değerlendirme ve Teklifler”, Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/8 Spring 2015, p. 987-1024 DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8084 ISSN: 1308-2140, ANKARA-TURKEY, http://www.turkishstudies.net/Makaleler/1390645783_48EmeksizAbdulkadir-tde_S-987-1024.pdf, s. 987-1024.
• EYUBOĞLU İsmet Zeki: (2004). Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü, Dördüncü Basım, İstanbul, Sosyal Yayınlar. ETİK Arif: (ty). Farsça-Türkçe Lûgat, ty. İstanbul, Salâh Kitabevi Yayınları. MEMMEDOVA Dilare: (2007), Azerbaycan Dramaturgiyası, Dört Ciltte, II. Cilt. Seyfettin Dağlı, Adı senin, dadı menim, Bakı, Şerq-Qerb. S. 340-386. MEHEMMEDZADE Mirzebala: (2004). Azerbaycan Türk Metbuatı, Bakı, Bakı Üniversiteti Neşriyatı. ,KAZAN Şevkiya: (2009). “Klâsik Türk Şairlerinin Dilinden Beddualar”, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 4/2 Winter 2009. 744-788 http://www.turkishstudies.net/OncekiSayilarDetay.aspx?Sayi= Volume 4 Issue 2
• KÖSETÜRK Nerın: (1991). “Halk Hikayelerinde And”, Türk Dili ve Edebiyatı Arastlrnaları Dergisi, VI İzmir, s. 169-182.
• ÖZKÖK Süleyman: (1988). “Yemin Hakkındaki Ortak Usul Hükümleri ile Yalan Yere Yemin ve Neticeleri”, Ankara Barosu Dergisi, 1988/4, 583-604. http://www.ankarabarosu.org.tr/ siteler/ankarabarosu/tekmakale/1988-4/8.pdf Seyyid Azim Şirvânî: (2005). “Tezkiretü’ş-Şu’arâ”, Giriş ve Metin, Hazırlayan: Dr. Ömer Bayram, T. C. Kültür Ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, Ankara. TDK: (1998)Ç Türkçe Sözlük, I-II (1998), 9. Baskı, Haz. İsmail Parlatır, Nevzat Gözaydın, Hamza Zülfikar, Ankara. TDK Yayınları.
• YILDIRIM İrfan Murat: (2013)ç Azerbaycan’da Matbuat Hareketlerinin Başlangıcı Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi Sayı: 2/2 2013 s. 147-160,
• TÜRKİYE International Journal of Turkish Literature Culture Education Volume 2/2 2013 p. 147-160, TURKEY