YER ADLARI(TOPONİMİ) AÇISINDAN DİVANÜ LÛGATİ’T-TÜRK

Yıl 2016, Sayı: 32, 64 - 74, 17.12.2016

Aysun Gündüz Önal Mustafa Şenel

https://doi.org/10.17498/kdeniz.279673

Cited By: 2

Öz

Türkiye’de
ad bilim çalışmaları 20.yüzyılın ilk yarısında başlamıştır. Biraz geç kalmış
olan bu çalışmalar özellikle Cumhuriyetle beraber yaygınlaşmış, yer adlarının
kültür tarihi için ne kadar önemli olduğu fark edilmeye başlanmıştır. Yer
adlarının kaynakları tespit edilirken ilk ve en önemli kaynak olan  Divanü Lûgati’t-Türk de ihmal edilmemiştir.
Kâşgârlı Araplara Türkçe’yi öğretmekle kalmamış aynı zamanda Türkçe’nin
gramerini, Türk’ün örfünü, âdetini, yaşayış tarzını da eserine işlemiştir.
Kâşgârlı’nın Divânı o dönemdeki adlandırmaların ve ad verme geleneklerinin
öğrenilmesi açısından da bilimsel önem taşımaktadır. Bu çalışmada DLT’de geçen
yer adları anlamı içeren kelimelerin karşılıkları Köylerimiz-1933 kitabında
bulunmuştur. Divanü Lûgati’t-Türk’te yer almasına rağmen Köylerimiz-1933
kitabında rastlayamadığımız; fakat yer adı olduğunu/olabileceğini düşündüğümüz
kelimeler de listelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yer adı, dağ adı, su adı, mevki adı, Divanü Lûgati’t-Türk, Köylerimiz-1933

THE PLACES NAMES (TOPONIM) IN THE TERMS OF DIVANU LUGATI’T-TURK

Öz

Scientific studies in Turkey started in the half of the first of 20th century. These studies, which are a little late, have become especially common with the republic and are beginning to be recognized as being important for the cultural history of places names. When the sources of places name have been identified, Divanu Lugait’t-Turk , the first and most important resources, was not neglected. Kasghar taught the turkish language to the arabs and talked in his works about the turkish grammar and traditions and the life style of turkish people at the same time.Kashgarli has also carried the scientific significance in the way he learned the tradition of naming at that time. In this study, the correspondence of the words containing the places's names in Divanu Lugati’t-Turk was found in the book " Köylerimiz(Our Villages)-1993 ". Although being in the Divanu Lugait-Turk, we could not find it in the book " Köylerimiz(Our Villages)-1993 " but it has been listed in the words we think might be the places name. 

Anahtar Kelimeler

Toponimi, oronomi, hidronomi, Divanu Lugati’t-Turk, , Our Villages1933

Kaynakça

• AKAR,Ali:(2006), “Renge Bağlı Yer Adlandırmalarında Muğla Örneği”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, s. 51-63
• AKSAN Doğan:(1974), “Anadolu Yer Adları Üzerine En Yeni Araştırmalar”, TDAY Belleten 1973-1974,TDK Yay. Ankara, s.185-193
• AKSAN Doğan:(1995), Her Yönüyle Dil Anaçizgileriyle Dilbilim, TDK Yay., Ankara
• AMANOĞLU Ebülfez Kulı:(2000), “Divanü Lûgat-İt-Türk’deki Kişi Adları Üzerine”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S: 15, Erzurum, s.5-13
• AMANOĞLU Ebülfez Kulı:(1999), E “Eski Türk Onomastiği Üzerine Notlar”, A.Ü Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı: 13, Erzurum,, s.61-67
• ATALAY Besim:(2013), Divanü Lûgat-it-Türk Tercümesi, TDK Yay., C.I,II,III,C.IV., Ankara
• ATSIZ H. Nihal, NACİ Ahmed:(1926)., “Anadolu’da Türklere Aid Yer İsimleri”, Türkiyat Mecmuası, İstanbul Devlet Matbaası,C.2, İstanbul , s.243-259
• EREN Hasan :(1966),“Yer Adlarımızın Dili”, TDAY-B-1965, TDK Yay.,Ankara, s. 155-165
• GÜLENSOY Tuncer:(1998),“Anadolu Yer Adlarına Genel Bir Bakış”, Prof. Dr. Dursun Yıldırım Armağanı, Ankara, s.41-48
• KARAÇETİN Habib:(1984), “Antik Çağ’da Anadolu’da Tarihi Yer Adları”, Türk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri, Ankara, s.219-223
• Köylerimiz:(1933), Dahiliye Vekaleti, İstanbul
• SAKAOĞLU Saim:(2001), Türk Ad Bilimi 1, TDK Yay., Ankara
• ŞAHİN Güven:(2010), “Türkiye’de Yapılmış Toponomi Çalışmaları”, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl.3,S.4, s.134-156
• ŞENEL Mustafa:(2009), “Yer Adları Açısından Derleme Sözlüğü”, Türkiye Türkçesi Ağız Araştırmaları Çalıştayı Bildirileri(25-30 Mart 2008, Şanlıurfa), TDK Yay., Ankara, s.627-670
• UMAR Bilge:(1993), Türkiyede’deki Tarihsel Adlar, İnkılâp Kitabevi, İstanbul
• VARDAR Berke:(2002),Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, Multilingual Yay., İstanbul
• İnternet Kaynakları
• http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10825,123pdf.pdf?0, (14.04.2016)