İlminskiy’nin Eğitim Sistemi Üzerinden Rus Milliyetçiliğinin Kısa Bir Okuması

Yıl 2019, Sayı: 42, 192 - 202, 30.06.2019

Kutay Üstün Metehan Karakurt

https://doi.org/10.17498/kdeniz.514977

Cited By: 2

Öz

 

Batı Avrupa’da modernleşme ve
sanayileşme süreciyle birlikte ortaya çıkan Milliyetçilik olgusu, kısa sürede Çarlık
yönetiminin çok dilli, çok uluslu feodal devlet yapısını tehdit etmeye başlayınca,
Kafkasya ve Türkistan’a doğru genişleyen sınırlarını ve mevcut devlet yapısını
korumak isteyen Çarlık Rusya’sı, Rus Olmayan
(Neruskiy) ve Hıristiyan Olmayan (İnoverets) diğer imparatorluk tebaasını
Ruslaştırma ve Hıristiyanlaştırmak için 19. yüzyılın ortalarına
doğru asimilasyon ve misyonerlik politikaları izlemiştir.
Rusçanın Çarlık sınırları içerisinde eğitim ve iletişim dili olması için
yürütülen bu kültürel milliyetçi politikanın başında Kazan Üniversitesi İlahiyat Akademisinde Türk lehçeleri ve ilahiyat
üzerinde çalışan Nikolay İvanoviç İlminskiy yer almaktadır. Çar II. Aleksandır tarafından desteklenen
İlminskiy’nin eğitim sistemi, yükselen Rus milliyetçiliğinin bir yansıması
olarak Rus dilinin ve Hıristiyanlığın yaygınlaşmasına ve daha sistematik bir
şekilde uygulanmasına olanak sağlamıştır. Hazırlanan bu eğitim sistemi
doğrultusunda, misyonerlik faaliyetlerinin yürütülmesi, yerel dillerin lehçe ve
şivelerle bölünmesi, yerel diller ile birlikte Rusça ve Kiril alfabesinin
öğretilmesi, nihayetinde Rusçanın Çarlık sınırları içinde ortak bir dil haline
getirilmesi amaçlanmıştır. Böylelikle, dini ve etnik açıdan farklı olan
grupların, Rus ve Ortodoks Hıristiyan kimliği içerisinde asimile edilmesi
istenmiştir.

Bu çalışma, Rus milliyetçiliğinin İlminskiy eğitim sistemi
aracılığıyla yürüttüğü kültürel asimilasyon politikası sürecini, bu süreci
etkileyen faktörleri, bu eğitim sisteminin yapısını ve uygulamalarını
incelemiştir. İlminskiy eğitim sisteminin imparatorluk sınırları içerisinde hedeflediği
başarıya ulaşamamış olsa da, Tatar Türklerinin Hıristiyanlaştırılması, Rusçanın
diğer etnik gruplar arasında yaygınlaştırılması ve kendisinden sonra gelen
Ruslaştırma politikalarına zemin hazırlaması açısından oldukça etkili olduğu
görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Rus milliyetçiliği, Ruslaştırma, İlminskiy, Kafkasya

Kaynakça

• Aça, M. (2013). Misyoner-Şarkiyatçı İl’minskiy’in Çarlık Rusyası’nın Hrıstiyanlaştırma ve Ruslaştırma Politikalarındaki Yeri . Yeni Türkiye , 1464-1477.
• Anderson, B. (2017). Hayali Cemaatler: Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması. İstanbul: Metis Yayınları.
• Belge, M. (2007). Batılılaşma: Türkiye ve Rusya. M. G. Tanıl Bora içinde, Modernleşme ve Batıcılık (s. 43-55). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Çağla, C. (2002). Azerbaycan'da Milliyetçilik Ve Politika . Ankara: Bağlam Yayıncılık.
• Dağı, Z. (2002). Rusya’nın Dönüşümü: Kimlik, Milliyetçilik ve Dış Politika. İstanbul: Boyut Kitapları .
• Gellner, E. (1992). Uluslar ve Ulusçuluk. (G. G. Büşra Ersanlı Behar, Çev.) İstanbul: İnsan Yayınları.
• Giddens, A. (1981). A Contemporary Critique of Historical Materialism Vol.1 (Power, Property and the State). Los Angeles: University of California Press.
• Hobsbawm, E. J. (2014). 1780'den Günümüze Milletler ve Milliyetçilik ''Program, Mit, Gerçeklik''. (O. Akınhay, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Hobsbawm, E. J. (1999). İmparatorluk Çağı: 1875-1914. (V. Aslan, Çev.) Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Hosking, G. (1998). Empire and Nation-Building in Late Imperial Russia. R. S. Geoffrey Hosking içinde, Russian Nationalism (s. 19-34). London: Macmillan Press.
• Kurat, A. N. (1987). Rusya Tarihi: Başlangıçtan 1917'ye Kadar. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Resulzade, M. E. (1990). Azerbaycan Cumhuriyeti Keyfiyet-i Teşekkülü ve Şimdiki Vaziyeti. (İ. M. Yıldırım, S. Çağın, & Y. Akpınar, Dü) İstanbul: İrfan Yayıncılık.
• Sakharov, A. (1998). The Main Phases and Distinctive Features of Russian Nationalism. G. Hosking, & R. Servic içinde, Russian Nationalism Past and Present (s. 7-18). London: Palgrave Macmillan.
• Skocpol, T. (2004). Devletler ve Toplumsal Devrimler, Fransa, Rusya ve Çin’in Karşılaştırmalı Bir Çözümlemesi. (S. E. Türközü, Çev.) Ankara: İmge Kitabevi.
• Tanrıverdi, M. (2017). Kafkasya’da Ruslaştırma Siyaseti (XIX. Yüzyıl ve XX. Yüzyıl Başları). VAKANÜVİS- Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi , 539-557.
• Thedore, W. R. (2004). Russification: Word and Practice 1863-1914. Proceedings of the American Philosophical Society , 471-489.
• Yusipova, M. (2003). İdil-Ural bölgesinde Hristiyanlığın Yayılması Üzerine Bir Araştırma. Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Zemtsova, O. (2014). Russification and Educational Policies in the Middle Volga Region (1860-1914). Florence: European University Institute.
• Zenkovsky, S. A. (1983). Rusya'da Pan-Türkizm ve Müslümanlık. (İ. Kantemir, Çev.) İstanbul: Üçdal Neşriyat.