ARTVİN ÂŞIKLIK GELENEĞİNİN COŞKUN ŞAİRİ, KÂTİBÎ

Yıl 2023, Sayı: 60, 29 - 40, 18.12.2023

Yağmur Çetin

https://doi.org/10.17498/kdeniz.1390195

Öz

Ozan-baksı olarak başlayan ve Anadolu sahasında âşıkla devam eden gelenek, kurallar bütünlüğü içerisinde günümüze kadar varlığını devam ettirmiştir. Anadolu’da günümüze kadar varlığını sürdüren Âşıklık geleneği, kendine özgü icrası ve çok yönlülüğüyle kültür mirası olma özelliğini yaşatmaktadır. Âşıklık geleneği, döneminin yaşayış ve hayata bakış açısını, etik ve estetik değerlerini halkın en küçük tabakasından en yüksek tabakasına bir ahenk içerisinde aktarılmasıdır. Elinde sazı, dilinde sözü olan, yöre yöre dolaşarak yaşadığı toplumun sözcüsü olan âşıklar, halkın diliyle şiir, destan ve halk hikâyesi anlatarak dinleyicilerin duygularına hitap ederler. Âşıklar tarafından icra edilen bu ürünler, yüzyıllar içerisinde ister yazılı, isterse sözlü olarak kuşaktan kuşağa anlatılır.
Bu makalenin konusu olan Halk şairi Kâtibî, üniversite eğitimini İstanbul’da tamamlayıp Artvin’e tekrar döndükten sonra mühendis olarak göreve başlamıştır. İnsanların topluma faydalı olması için hem iyi bir eğitim görmesi hem de çok yönlü kitapları okuması gerektiğini söyleyen Kâtibî, üç çocuğunun iyi bir eğitim görmesini sağlamıştır. Artvin’de âşıklık geleneğini çocuk yaşlarından itibaren takip eden Kâtibî, öğretmeninin de desteği ile ilk şiirlerini yazmıştır. Yaşamı içerisinde Artvin’in sözcüsü olan Kâtibî, şiirlerini de çeşitli gazete, dergi ve facebook sayfasında paylaşmıştır. Doğaya olan sevgisini güzellemelerle; doğayı çıkarları uğruna katledenleri de taşlamalarla eleştirmiştir. Elli yıldır içinden geldiği gibi sözünü hiç esirgemeden şiir yazdığını söyleyen Kâtibî, bu işin kalpten geldiğini, bu nedenle şiir yazarken zorlamadığını, zorla yazılan bir şiirin de şiir olmayacağını dile getirmektedir. Hece sayısına ve kafiyeye çok önem vermediğini, o anki düşüncelerini halkla paylaşmayı sevdiğini söylemektedir. Ahenkten çok anlama önem veren Kâtibî’nin tarafımıza göndermiş olduğu şiirlerini Artvin’de yaşayan şiir geleneği içerisinde yapı ve anlam yönüyle incelemek temel amacımızı oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Artvin, Kâtibî, âşıklık geleneği, halk şiiri, şiir sanatı

Etik Beyan

Araştırma makalesi olduğundan etik beyana gerek yoktur.

АРТВИН, ЭНТУЗИАСТИЧЕСКИЙ ПОЭТ МИНСТРУПНОЙ ТРАДИЦИИ, КАТИБИ

Öz

Традиция, зародившаяся как бард-баксы и продолженная менестрелями в Анатолии, продолжает свое существование до сегодняшнего дня в рамках целостности правил. Традиция менестрелей, которая продолжает существовать в Анатолии и по сей день, продолжает оставаться культурным наследием благодаря своему уникальному исполнению и универсальности. Традиция менестрелей заключается в передаче образа жизни и взглядов на жизнь, этических и эстетических ценностей периода в гармонии, от низших к высшим слоям народа. Менестрели, у которых в руках инструменты, а на языке слова, которые путешествуют с места на место и становятся выразителями общества, в котором они живут, взывают к эмоциям слушателей, рассказывая стихи, эпосы и народные истории на языке язык народа. Об этих произведениях в исполнении менестрелей рассказывают из поколения в поколение, письменно или устно, на протяжении веков.
Народный поэт Катиби, о котором рассказывается в этой статье, женился после завершения университетского образования в Стамбуле, вернулся в Артвин и начал работать инженером. Катиби, который говорил, что люди должны не только получать хорошее образование, но и читать разносторонние книги, чтобы быть полезными обществу, позаботился о том, чтобы трое его детей получили хорошее образование. Катиби, который с детства следовал традициям менестрелей в Артвине, написал свои первые стихи при поддержке своего учителя. Катиби, который при жизни был представителем Артвина, также делился своими стихами в различных газетах, журналах и на страницах в Facebook. Свою любовь к природе он выражал в украшениях; Он также критиковал в сатире тех, кто убивал природу ради собственных интересов. Катиби, который говорит, что уже пятьдесят лет пишет стихи без колебаний, утверждает, что эта работа исходит от сердца, поэтому он не заставляет себя писать стихи, и что стихотворение, написанное силой, не будет стихотворением. Он говорит, что не придает особого значения количеству слогов и рифмам и любит делиться с публикой своими текущими мыслями. Наша главная цель — изучить стихи, присланные нам Катиби, который придает значение смыслу, а не гармонии, с точки зрения структуры и значения в рамках поэтической традиции, живущей в Артвине.

Anahtar Kelimeler

Артвин, Катиби, менестрельская традиция, народная поэзия, поэтическое искусство

ARTVİN ENTHUSIASTIC POET AND KATİBİ OF THE MINSTRUPT TRADITION

Öz

The tradition, which started as bard-baksı and continued with minstrels in Anatolia, has continued its existence until today within the integrity of the rules. The tradition of Minstrelsy, which continues to exist in Anatolia until today, continues to be a cultural heritage with its unique performance and versatility. The tradition of minstrelsy is to transfer the lifestyle and perspective on life, ethical and aesthetic values of the period in harmony, from the lowest to the highest strata of the people. Minstrels, who have instruments in their hands and words on their tongues, and who travel from place to place and become the spokesmen of the society in which they live, appeal to the emotions of the listeners by telling poems, epics and folk stories in the language of the people. These products performed by minstrels are told from generation to generation, either in writing or orally, over the centuries.
Folk poet Kâtibi, who is the subject of this article, got married after completing his university education in Istanbul, returning to Artvin and starting to work as an engineer. Kâtibi, who said that people should both receive a good education and read versatile books in order to be useful to society, ensured that his three children received a good education. Kâtibi, who followed the tradition of minstrelsy in Artvin since his childhood, wrote his first poems with the support of his teacher. Kâtibi, who was the spokesperson of Artvin during his life, also shared his poems in various newspapers, magazines and Facebook pages. He expressed his love for nature with beautifications; He also criticized those who murdered nature for their own interests with satire. Kâtibi, who says that he has been writing poetry for fifty years without hesitation, states that this work comes from the heart, that is why he does not force himself while writing poetry, and that a poem written by force will not be a poem. He says that he does not attach much importance to the number of syllables and rhyme, and that he likes to share his current thoughts with the public. Our main aim is to examine the poems sent to us by Kâtibi, who attaches importance to meaning rather than harmony, in terms of structure and meaning within the poetry tradition living in Artvin.

Anahtar Kelimeler

Artvin, Kâtibî, minstrelsy tradition, folk poetry, the art of poetry

Kaynakça

• Altınkaynak E. (2018). Erzurumlu Yaşar Reyhani’yi Anlamak. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi. (40), 318-327.
• Altınkaynak E. (2019). Âşık Bahattin Yıldızoğlu’nu Anlamak. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi. (44), 241-251.
• Artun, Erman. (2016). Âşıklık Geleneği ve Âşık Edebiyatı. Adana: Karahan Kitabevi.
• Aslan, E. (1992). Çıldırlı Âşık Şenlik. Diyarbakır: Dicle Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
• Âşık, G. (2019). Âşık Coşarî (Metin-İnceleme- Tasnif). Artvin Çoruh Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Bahadır, S. (2015). Artvinli Halk Şairi Gülden. İstanbul: Pamiray Yayınları.
• Bahadır, S. (2016a). Âşık Gülhânî’nin Şiir Dünyası. İstanbul: Pamiray Yayınları.
• Bahadır, S. (2016b). Ardanuçlu Âşık Engünî (Metin-İnceleme-Tasnif). İstanbul: Pamiray Yayınları.
• Bahadır, S. (2016c), Âşık Kevserî (Metin- İnceleme-Tasnif Çalışması). Ankara: Sonçağ Yayınları.
• Bahadır, S. (2017a). Kurtuluş Savaşı Mücadelesinden Halk Kahramanı Statüsüne, Deli Halit Paşa. Route Educational and Social Science Journal, 4 (8), 504-512.
• Bahadır, S. (2017b). Köroğlu’nun Artvin İline Bağlı Şavşat Rivayeti ve Ardanuç Yansımaları. Türük Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 5 (11), 168-181.
• Bahadır, S. (2021d). Artvin’de Âşıklık Geleneğinin İcrası, Yaşatılması ve Usta-Çırak İlişkisi Bağlamında Âşık Aileler. Doğan Kaya Armağanı 70. Yaş Hatırası. Sivas: Vilayet Kitabevi.
• Binici, M. (2019). Kul Mehmet (Metin-İnceleme- Tasnif). Artvin Çoruh Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Dilçin C. (1992). Örneklerle Türk Şiir Bilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Dizdaroğlu, H. (1969). Halk Şiirinde Türler. Türk Dili Dergisi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Düzen, B., N. (2019). Artvinli Âşık Huzûrî’nin Divanında Bulunan Destanların Türk Kültür Unsurları Açısından İncelenmesi. Hars Akademi Dergisi, 2 (3), 76-87.
• Elçin, Ş. (2019). Halk Edebiyatına Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Giray, E. (2021). Abdulla Kahhar’ın Hikâyeciliği, Konya: Çizgi Kitabevi.
• Giray, Ö., Ö. (2020). Refi Cevat Ulunay’ın Denemeleri. Hece Aylık Edebiyat Dergisi, ( 282 / 283 / 284), 327-333.
• Kaya D. (2014). Türk Halk Edebiyatı Kavramları ve Terimleri Sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Kayacan, İ. (1972). Artvinli Âşık Gülhânî ve Şiirleri. İstanbul: Ece Yayınları.
• Köprülü, M., F. (2003). Türk Edebiyatı Tarihi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Oğuz, Ö. (1993). Türk Halk Şiirinde Tür ve Şekil Meselesi. Milli Folklor Dergisi, (19), 13-18.
• Oğuz, Ö. vd. (2015). Türk Halk Edebiyatı El Kitabı. Grafiker Yayınları.
• Özdemir, M. (2023). Artvin Folklor Araştırmalarında Bir Öncü: Mustafa Âdil Özder. Folklor Akademi Dergisi. 6 (2), 618-630.
• Özdemir, M. (2021). Türk Halk Şiirinin Genç Kuşak Temsilcisi: Ozanca, Hars Akademi Dergisi, 4(8), 399-418
• Özder, M., Â. (2015). Huzûrî Divanı (M. Demirel, Haz.). Artvin Yusufeli Belediyesi Yayınları.
• Özder, M., Â. (2017a). Ölümünün 100. Yılında Yusufelili Muhibbî Ve Mevlid-İ Şerif. (S. Bahadır Haz.). Mustafa Âdil Özder Dizisi VI. Artvin Yusufeli Belediyesi Yayınları.
• Özder, M., Â. (2017b). Doğu İllerinde Âşık Karşılaşmaları. (S. Bahadır, Haz.). Mustafa Âdil Özder Dizisi III. Artvin Yusufeli Belediyesi Yayınları.
• Özder, M., Â. (2017c), Âşık Muhibbî Ve Esmahan Hikâyesi. (S. Bahadır, Haz.). Mustafa Âdil Özder Dizisi VI. Artvin Yusufeli Belediyesi Yayınları.
• Özder, M., Â. (2017d). Artvin ve Çevresi (1828- 1921 Savaşları). (S. Bahadır, Haz.). Mustafa Âdil Özder Dizisi I. Artvin Yusufeli Belediyesi Yayınları.
• Özder, M., Â. (2017e). Artvin Folkloru (S. Bahadır, Haz.). Mustafa Âdil Özder Dizisi II. Artvin Yusufeli Belediyesi Yayınları.
• Özder, M., Â. (2017f). 19. Yüzyıl Şairlerinden Yusufelili Âşık Muhibbî, Hayatı ve Deyişleri. (S. Bahadır, Haz.). Mustafa Âdil Özder Dizisi IV. Artvin Yusufeli Belediyesi Yayınları.
• Özder, M., Â. (2021a). Artvinli Şairler. C. I. (S. Bahadır Haz.). Ankara: Sonçağ Yayınları.
• Özder, M., Â. (2021b). Cumhuriyetin 50. Yıldönümünde Kısa Açıklamalarla (1923-1973) Artvin Bibliyografyası. (Ş. Karasüleymanoğlu & S. Bahadır, Eds.). Ankara: Sonçağ Yayınları.