Investigation of Middle School Students’ Perceptions of an Environmentally Friendly School through their Drawings

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 2, 285 - 305, 23.12.2021

Sacide Dalyan Naim Uzun

Öz

In the current study, it was aimed to describe the mental perceptions of the concept of environmentally friendly school by asking the middle school students who constituted the study group to design the environmentally friendly schools of their dreams. To this end, an answer to the question “How are middle school students’ perceptions of the concept of environmentally friendly school and how do they reflect it in their drawings?” was sought. Maximum variation sampling, one of the purposive sampling methods, was used to determine the study group of the study, which used phenomenological design, one of the qualitative research methods. The study was carried out with the participation of middle school students attending public schools located in different geographical regions (Central Anatolia Region, Black Sea Region, Marmara Region, South-eastern Anatolia Region, Mediterranean Region, Eastern Anatolia Region) in the 2020-2021 academic year. The study group is comprised of 303 (163 female and 140 male) students. In the study, the drawings of the students about the “environmentally friendly school” and their explanations about their drawings were used as data collection tools. The drawings and explanations of the students were subjected to content analysis. In light of the findings obtained as a result of the study, the students’ opinions about the concept of environmentally friendly school were gathered under nine themes. These themes are waste management, energy, saving, air, water, noise, food, environment and school design. The current study is believed to fill the gap in the relevant literature and provide guidance for future studies.

Anahtar Kelimeler

Environmentally friendly school, perception, drawings on environment, middle school students, phenomenology

Ortaokul öğrencilerinin çevre dostu okul algılarının çizdikleri resimler aracılığıyla incelenmesi

Öz

Bu çalışmada, çalışma grubunu oluşturan ortaokul öğrencilerinin hayallerindeki çevre dostu okulları tasarlamaları istenerek, çevre dostu okul kavramına ilişkin zihinsel algılarının betimlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda çalışmada araştırmaya katılan “Ortaokul öğrencilerinin çevre dostu okul kavramına ilişkin zihinsel algıları nasıldır ve çizimlerine nasıl yansıtmışlardır?” sorusuna cevap aranmaktadır. Nitel araştırma yöntemlerinden fenomenoloji (olgu bilim) deseni kullanılan bu çalışmanın çalışma grubunun belirlenmesinde amaçlı örnekleme yöntemlerinden maksimum çeşitlilik örnekleme kullanılmıştır. Çalışma 2020-2021 eğitim-öğretim yılında, farklı coğrafi bölgelerin (İç Anadolu Bölgesi, Karadeniz Bölgesi, Marmara Bölgesi, Güneydoğu Anadolu Bölgesi, Akdeniz Bölgesi, Doğu Anadolu Bölgesi) devlet okullarında öğrenim görmekte olan ortaokul öğrencileri ile gerçekleştirilmiştir. Çalışma grubunu 303 (163 Kız, 140 Erkek) öğrenci oluşturmuştur. Çalışmada, çalışma grubunu oluşturan öğrencilerin “çevre dostu okul” hakkında oluşturdukları çizimler ve çizimlerine ilişkin ifadeleri veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Öğrencilerin yaptıkları resimler ve resimlerini açıklayan ifadeleri içerik analizi ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular ışığında; öğrencilerin çevre dostu okul kavramına ilişkin fikirleri dokuz tema altında toplanmıştır. Bu temalar; atık yönetimi, enerji, tasarruf, hava, su, ses, gıda, çevre ve okul tasarımı şeklindedir. Bu çalışmanın ilgili literatürdeki eksikliği tamamlayarak, bundan sonra yapılacak olan çalışmalara ışık tutacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çevre dostu okul, algı, çevre resimleri, ortaokul öğrencileri, fenomenoloji

Kaynakça

• Ahsen, T. (2019). 8. Sınıf öğrencilerinin sürdürülebilir okul kavramı konusunda zihinsel algılarının betimlenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Aksaray Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Aksaray.
• Asworth, P., & Lucas, U. (1998). What is ‘world’ of phenomenography? Scandinavian Journal of Educational Research, 42(4), 415-431
• Atasoy, E. (2006). Çevre için eğitim: çocuk doğa etkileşimi. Bursa: Ezgi Kitabevi.
• Atasoy, E. ve Ertürk, H. (2008). İlköğretim öğrencilerinin çevresel tutum ve çevre bilgisi üzerine bir alan araştırması, Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 105-122.
• Atik, A.D ve Doğan, Y. (2019). Üniversite öğrencilerinin çevre dostu davranışları, Muallim Rıfat Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 1-21.
• Badem, N. (2010). 4.sınıf öğrencilerinde gezi gözlem ile desteklenmiş öğretimin çevre kirliliği ile ilgili farkındalıklarının oluşumuna etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Balıkesir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir.
• Baş, T. ve Akturan U. (2013). Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Belet, D.S. ve Türkkan, B. (2007). İlköğretim öğrencilerinin yazılı anlatım ve resimsel ifadelerinde algı ve gözlemlerini ifade biçimleri (avrupa birliği örneği). VI. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Benzer, E. ve Şahin, F. (2013). Proje tabanlı öğrenme yaklaşımının lisans öğrencilerinin çevreye yönelik problem çözme becerilerine etkisi, İlköğretim Online, 12(2), 382-400. Bradley, J. C., Waliczek, T. M., & Zajicek, M. (1997). Relationship between demographic variables and environmental attitudes of high school students. Journal of Natural Resources Life Science Education, 26(2), 102-104.
• Bulunuz, N.,Coskun Onan, B. ve Bulunuz, M. (2021). Öğretmenlerin gürültü hassasiyeti ve okulda gürültü kirliliğini önleme çabaları, Journal of QualitativeResearch in Education, 26, 171-197. Doi: 10.14689/enad.26.8
• Bulunuz, M., Bulunuz, N., ve Tuncal, J. K. (2017). Akustik iyileştirme yapılmış bir okulda gürültü düzeyinin değerlendirilmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 13(4), 637-658. Bulut, E. ve Çavuldur, L. (2017). Geri dönüşümlü kâğıt hamurunun yaratım malzemesi olarak görsel sanatlar eğitiminde kullanımının öğrencilerde kâğıdın geri dönüşümü hakkında bilgi ve alışkanlık kazanımına yönelik etkileri, Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi, 2(4), 187-209.
• Çabuk, B. ve Karacaoğlu, C. (2003). Üniversite öğrencilerinin çevre duyarlılıklarının incelenmesi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 36(1-2), 190-198. Çelik, E. (2009). Yeşil bina sertifika sistemlerinin incelenmesi Türkiye’de uygulanabilirliklerinin değerlendirilmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Çimen, O. ve Yılmaz, M. (2012). İlköğretim öğrencilerinin geri dönüşümle ilgili bilgileri ve geri dönüşüm davranışları, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 63-74. Demir, E. ve Yalçın, H. (2014). Türkiye’de çevre eğitimi, Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 7(2), 07-18.
• Doğan, Y. (2017). Ortaokul öğrencilerinin çevre kavramına ilişkin sezgisel algıları: bir metafor analizi, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 721-740. Ertaş, H., Şen, A.İ. ve Parmasızoğlu, A. (2011). Okul dışı bilimsel etkinliklerin 9. sınıf öğrencilerinin enerji konusunu günlük hayatla ilişkilendirme düzeyine etkisi, Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen Ve Matematik Eğitimi Dergisi, 5(2), 178-198.
• Erten, S. (2004). Çevre eğitimi ve çevre bilinci nedir, çevre eğitimi nasıl olmalıdır?, Çevre ve İnsan Dergisi, Çevre ve Orman Bakanlığı Yayın Organı, 65-66, 2006/25, Ankara.
• Erten, S. (2005). Okul öncesi öğretmen adaylarında çevre dostu davranışların araştırılması, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(28), 91-100.
• Ertürk, R. (2017). İlkokul öğrencilerinin çevre sorunları ve çevre eğitimine yönelik algıları, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 12-24. DOI: 10.17679/inuefd.354142. Fidan, H., Subaşı, Ö., Aydın, F. ve Yener, D. (2017). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin ışık kirliliğine ve uygun aydınlatmaya yönelik görüşleri, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 485-503.
• Gül, F. (2013). İnsan-doğa ilişkisi bağlamında çevre sorunları ve felsefe, Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 17-21.
• Günindi, Y. (2010). Okul öncesi öğretmenlerinin çevre dostu davranışlarının araştırılması, TÜBAV Bilim Dergisi, 3(3), 292-297.
• Harman, G. (2017). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sürdürülebilirlik kavramı hakkındaki farkındalıkları: benim okulum, Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen Ve Matematik Eğitimi Dergisi, 11(2), 243-262.
• İbiş, S. (2009). Biyoloji öğretmen adaylarının küresel ve ulusal çevre sorunları hakkındaki görüşleri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kalburan, N.C. (2014). Denizli ilinde bulunan resmi ve özel anaokulu bahçelerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19, 99-113.
• Karakaş, H., Doğan, A. ve Sarıkaya, R. (2016). Etkinlik temelli eğitimin üstün yetenekli öğrencilerin ekolojik ayak izi farkındalığına etkisi, TurkıshStudıes, 11(3), 1365- 1386.
• Karaköse, T. (2006). Eğitim örgütlerindeki iç ve dış paydaşların kurumsal itibara ilişkin algıları (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ. Kayıhan, K.S. ve Tönük, S. ( 2009). Sürdürülebilirlik bilincinin inşa edileceği binalar olma yönü ile temel eğitim okulları, Politeknik Dergisi, 14(2), 163-171.
• Kocabaş, İ. ve Bademcioğlu, M. (2016). International onlinejournal of educationalsciences, Eğitim Binalarında Sürdürülebilirlik, 8( 3), 180-192.
• Meydan, A., Doğu, S. ve Dinç, M. (2009). Öğretmen adaylarının çevre sorunları konusundaki farkındalık ve duyarlılıkları, Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 153-168.
• Oğuz, D.,Çakcı, I. ve Kavas, S. (2011). Yükseköğretimde öğrencilerin çevre bilinci, SDÜ Orman Fakültesi Dergisi, 12(1), 34-39. Özgen, N. ve Kahyaoğlu, M. (2011). Farklı fonksiyonel özeliğe sahip yerleşim ünitelerinde ikamet eden ilköğretim öğrencilerinin çevre sorunlarını algılama ve çözüm önerileri: fenomenografik bir araştırma, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(38), 136-157.
• Öztarakcı, D. (2019). Öğretmen adaylarının çevre dostu davranışları ve çevre kimlikleri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir.
• Özsoy, S. (2012). İlköğretim öğrencilerinin çevre algılarının çizdikleri resimler aracılığıyla incelenmesi, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(2), 1-24. Perdahçı, C. (2018). Metal işleme tesis aydınlatmasında led lamba ve floresan lamba karşılaştırılması, Fırat Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 30(3), 105- 113. Saher, K., ve Karaböce, B. (2019). Dersliklerde reverberasyon süresi ve gürültü-sinyal oranının yetişkinler ve çocuklarda kelime ayırt etme oranına etkisi. Megaron, 14(3), 385-396.
• Scannell, L., & Gifford, R. (2010). Defining place attachment: A tripartite organizing framework. Journal of Environmental Psychology, 30, 1 10. doi: 10.1016/j.jenvp.2009.09.006 Seçgin, F., Yalvaç, G. ve Çetin, T. (2010) İlköğretim 8.sınıf öğrencilerinin karikatürler aracılığıyla çevre sorunlarına ilişkin algıları, International Conference on New Trends in EducationandTheirImplications, 11-13, 391-398.
• Seydioğulları, H. S. (2013). Sürdürülebilir kalkınma için yenilenebilir enerji, Planlama Dergisi, 23(1), 19-25.
• Şahin, N.F., Cerrah, L., Saka, A. ve Şahin, B. (2004). Yükseköğretimde öğrenci merkezli çevre eğitimi dersine yönelik bir uygulama, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(3), 113-128.
• Uzun, N. ve Sağlam, N. (2007). Orta öğretimde çevre eğitimi ve öğretmenlerin çevre eğitimi programları hakkındaki görüşleri, EurasianJournal Of EducationalResearch, 26, 176-187.
• Yalçın, M. ve Erginer, A. (2014). İlköğretim okulu öğrencilerinin okul müdürü algılarına ilişkin yaptıkları çizimler, Eğitim ve Bilim, 39(171), 270-285.
• Yalçınkaya, E. (2013). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerine göre çevre sorunları: nitel bir çalışma. Marmara Coğrafya Dergisi, 27, 416-439.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, E. ve Selvi, M. (2015). Fen bilimleri öğretmen adaylarının ekolojik ayak izleri ve ekolojik ayak izini azaltma yolları konusundaki görüşleri, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(3), 457-187.