Sınıf ve Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Vatandaşlık Algıları, Politik Katılımları ve Politik İlgileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 2, 163 - 175, 25.12.2018

Erdal Yıldırım Turgay Öntaş Şule Egüz

Öz

Herkes tarafından paylaşılan tek kimlik unsuru vatandaşlık olmakla beraber toplumsal etkileşim ve ilişkiler çerçevesinde kurulmaktadır. Bu çalışmanın da başlıca amacı sınıf ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin vatandaşlık algısı liberal vatandaşlık, cumhuriyetçi vatandaşlık ve küresel vatandaşlık , politik ilgi ve katılımları arasındaki ilişkiyi incelemektir. İlişkisel tarama modeline dayanan bu çalışmanın örneklemi seçkisiz olmayan örnekleme tekniklerinden uygun örnekleme tekniği ile belirlenmiş olup çalışmanın örneklemini 183 sınıf ve 202 sosyal bilgiler öğretmeni oluşturmuştur. Çalışmanın verileri üç ayrı veri toplama aracı ile toplanmıştır. Verilerin analizi ise temel olarak iki aşamada gerçekleştirilmiştir. İlk aşamada normallik testleriyle verilerin normalliği sınanmış, ikinci aşamada ise çalışmanın alt problemleri analiz edilmiştir. Çalışmanın sonucunda sosyal bilgiler ve sınıf öğretmenlerinin alan ve cinsiyet değişkenine bağlı politik katılımlarında anlamlı bir farklılık bulunmazken, vatandaşlık algısı ve politik ilgilerinde anlamlı bir farklılık olduğu tespit edilmiştir

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler, Vatandaşlık, Politik Katılım, Politik İlgi

An Investigation Into the Relationship Between Citizenship Perceptions, Political Contributions and Political Interests of Primary and Social Studies Teachers

Öz

One common thread which binds us all together equally is citizenship, and citizenship is founded upon social interaction and relationships in the context of both social consciousness and societal roles. Accordingly, the principal aim of this study is to examine the relationship among classroom and social studies teachers' perception of citizenship liberal citizenship, republican citizenship, and global citizenship , their political interests, and their level of civic engagement. The sample of this study, which used the relational screening model, was created using convenience sampling a type of non-probability sampling ; in line with this technique, the sample was comprised of 183 classes and 202 social studies teachers. The data from the study was gathered using three separate data collection tools and it was analyzed in two distinct stages. In the first stage, normality tests were used to determine the normality of the sample data, while in the second stage, the sub-problems of the main research problem were analyzed. While there was no significant difference found in social studies and classroom teachers' level of civic engagement when controlling for both their sex and their area of expertise, a significant difference in the context of both their perception of citizenship and political interests was encountered

Anahtar Kelimeler

Social Studies, Citizenship, Civic Engagement, Political Interests

Kaynakça

• Akay, E. (2006). Siyasal toplumsallaşma, siyasal kültür ve siyasal katılım arasındaki ilişkinin kavramsal analizi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya.
• Ataünal, A. (2013). Çağdaş eğitim anlayışı. Milli Eğitim Vakfı Yayınları: Ankara.
• Bakioğlu, A. & Kurt, T. (2009). Öğretmenlerin demokrasi vatandaşlık ve vatanseverlik algılarının nitel olarak incelenmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 29, 19-39.
• Bayburtluoğlu, Ü. (2004). Siyasal katılımın sosyolojik özellikleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kırıkkale Üniversitesi, Kırıkkale.
• Bayram, N. (2010). Yapısal e itlik modellemesine giri : AMOS uygulamaları. Ezgi Kitabevi: Bursa.
• Bilgen, N. (1994). Çağdaş ve demokratik eğitim. Milli Eğitim Basımevi: İstanbul.
• Bilgin, N. (1998). Cumhuriyet fikri ve yurtta kimliği. A. Ünsal (Ed.), 75. Yılda Tebaa’dan Yurttaş’a Doğru (s. 151-158). Tarih Vakfı Yayınları: İstanbul.
• Boineau, J. (1998). Fransa’da devrim döneminde yurttaşlar ve yurttaşlık. Dersimiz: Yurttas lık. Yes im Küey (Çev.). Kesit Yayıncılık: İstanbul.
• Büyüköztürk, S., Çakmak, K. E., Akgün, O. E., Karadeniz, S. & Demirel, F. (2009). Bilimsel araştırma yontemleri. Pegem A Yayıncılık: Ankara.
• Court. D. (2004). Education in a troubled, democracy: Voices from Israel. Curriculum lnquiry. 34(1), 47-68.
• Çakmak, D. (2011). Öğretmen adaylarının siyasal katılımı ve siyasal katılıma ilişkin tutumları (Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Burdur.
• Çiftçi, A. (2008). Vatandaşlık bilgisi demokrasi ve insan hakları. Gündüz Eğitim ve Yayıncılık: Ankara.
• Dagger, R. (2002). Republican citizenship. E.F. Isin, B.S. Turner (Eds.), Handbook of Citizenship Studies (145-158). SAGE Publications: London.
• Dağ, N., Sözer, M. A. & Sel, B., (2015). Political education in school. Educational Research and Reviews, 10 (14), 1881- 1887.
• Dahl, R. A. (1984). Modern political analysis. Prentice Hall: New Jersey.
• Dâver, B. (1993). Siyaset bilimine giriş. Siyasal Kitabevi: Ankara.
• Davies, P. (2006a). Educating citizens for changing economies. Journal of Curriculum Studies, 38 (1), 15-30.
• Davies, L. (2006b). Global citizenship: Abstraction or framework for action?. Educational Review, 58(1), 5-25.
• Delli C. M. & Keeter, S. (1996). What americans know about politics and why it matters. CT: Yale University Press.
• Dinç, E. (2009). Öğretmen adaylarının avrupa ve avrupa vatandaşlığı hakkındaki görüşleri. A. Şişman vd. (Ed.), I. Uluslararası Avrupa Birliği, Demokrasi, Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu Bildirileri (201-207). Uşak: Uşak Üniversitesi.
• Doğanay, A., Çuhadar, A. & Sarı, M. (2007). Öğretmen adaylarının siyasal katılımcılık düzeylerine çeşitli etmenlerin etkisinin demokratik vatandaşlık eğitimi bağlamında incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 50, 213-246.
• Doğanay, A. (2009). Öğretmen adaylarının vatandaşlık algısı ve eylemlerinin siyasal toplumsallaşma bağlamında değerlendirilmesi. A. Şişman vd. (Ed.), I. Uluslararası Avrupa Birliği, Demokrasi, Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu Bildirileri (28-44). Uşak: Uşak Üniversitesi.
• Doğanay, A. & Sarı, M. (2009). Lise öğrencilerinin vatandaşlık algılarına etki eden faktörlerin analizi. A. Şişman vd. (Ed.), I. Uluslararası Avrupa Birliği, Demokrasi, Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu Bildirileri (45- 62). Uşak: Uşak Üniversitesi.
• Durgun, Ş. (2010). Cumhuriyetçi ve liberal anlayış çerçevesinde türkiye’de vatandaşlık sorunsalı. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1, 65-92.
• Erdoğan, E. (2003). Türk gençliği ve siyasal katılım: 1999-2003. Toplumsal Katılım ve Gelişim Vakfı: İstanbul.
• Ersoy, A. F. (2014). Active and democratic citizenship education and its challenges in social studies classroom. Eurasian http://dx.doi.org/10.14689/ejer.2014.55.1 adresinden alınmıştır. of Educational Research, 55, 1-20. 15.12.2016 tarihinde
• Ersoy, F. (2007). Sosyal bilgiler dersinde öğretmenlerin etkili vatandaşlık eğitimi uygulamalarına ilişkin görüşleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Egüz, Ş. (2016). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının küresel vatandaşlık eğitimine yönelik algıları. International Journal of Eurasia Social Sciences, 7(24), 30-49.
• Fukuyama, F. (2012). Devlet inşası-yirmi birinci yüzyılda yönetişim ve dünya düzeni. Profil Yayıncılık: İstanbul
• Gardner, M., Roth, J. & Brooks-Gunn, J. (2008). Adolescents‘ participation in organized activities and developmental success 2 and 8 years after high school: Do sponsorship, duration, and intensity matter?. Developmental Psychology, 44(3), 814-830.
• Garrison, W. A. (2003). Democracy, experience, and education: Promoting a continued capacity for growth. Phi Delta Kapan, 84(7), 525-529.
• Gemalmaz, M. S. (1987). İnsan hakları eğitiminin temel ilkeleri üstüne. ABECE, 19, 40-41.
• Gibney, M. J. (2013). Should citizenship be conditional? the ethics of denationalization. Journal of Politics, 75(3), 646- 658. core/content/view/S0022381613000352 adresinden alınmıştır. tarihinde
• https://www.cambridge.org/core/services/aop-cambridge
• Glanville, J. L. (1999). Political socialization or selection? Aolescents extra curricular participation and political activity in early adulthood. Social Science Quarterly, 80(2), 279-293.
• Glickman, CD. (1998). Revolution, education, and the practice of democracy. The Educational Forum, 63(1), 6-22.
• Göl, E. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının küresel vatandaşlık tutum düzeylerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ahi Evran Üniversitesi, Kırşehir.
• Gözütok, F. D. (1995). Öğretmenlerin demokratik tutumları. Türk Demokrasi Vakfı Yayınları: Ankara.
• Gündüz, M. & Gündüz, F. (2007). Yurttaşlık bilinci. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Gürdoğan-Bayır, Ö., Göz, L. & Bozkurt, M. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarına göre sosyal bilgiler dersinde küresel vatandaşlık. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(2), 145-162.
• Güven, A. (2008). Demokratik vatandaşlık ve tarih eğitimi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(2), 337-350.
• Güzel-Polat, E. (2011). Osmanlıdan günümüze vatandaşlık anlayışı. Ankara Barosu Dergisi, 3, 127-157.
• Hablemitoğlu, Ş. ve Özmete, E. (2012). Etkili vatandaşlık eğitimi için bir öneri. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(3), 39-54.
• Halstead, M. & Pike, M. (2006). Citizenship and moral education: Values in action. Routledge: London and New York.
• Harwood A. M. (1992). The effects of close-up participation on high school students' political attitudes. Paper presented at the annual meeting of the Social Science Education Consortium, Minnesota.
• Hobbs, H. H. & Chernotsky, H. I. (2007). Preparing students for global citizenship. 17.12.2016 tarihinde http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.618.8200&rep=rep1&type=pdf alınmıştır. adresinden
• Hvinden, B. & Halvorsen, R. (2001) Emerging notions of active citizenship in europe. 5th Conference of the European Sociological Association Visions and Challenges to European Sociology, August 28-September 1, Helsinki- Finland.
• Isık, F (2013). Eğitimin politika ile ilişkisi nasıl olmalıdır? Ulusal eğitim politikası nedir? (94-99). Eğitim Siyaseti Nedir? Eğitim Siyaset ilişkisi Nasıl Olmalıdır? Uluslararası Eğitim Forumu III, TEDMEM.
• İbrahimoğlu, Z. (2009). Sınıf öğretmeni adaylarının etkin vatandaş tanımları ve etkin vatandaş yetiştirmede sosyal bilgiler dersine yükledikleri rol. A. Şişman vd. (Ed.), I. Uluslararası Avrupa Birliği, Demokrasi, Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu Bildirileri (436-442). Uşak: Uşak Üniversitesi.
• Jochum, V., Pratten, B. & Wilding, K. (2005). Civil renewal and active citizenship: A guide to the debate. 10.12.2016 https://www.ncvo.org.uk/images/documents/policy_and_research/participation/civil_renewal_active_citizens hip.pdf adresinden alınmıştır.
• Jones, E. & Gaventa, J. (2002). Concepts of citizenship: A review (IDS Development Bibliography 19). England: Institute of Development Studies. 01.12.2016 tarihinde adresinden alınmıştır.
• http://www.ids.ac.uk/files/dmfile/Db19.pdf
• Kan, Ç. (2009). Sosyal bilgiler eğitiminde küresel vatandaşlık. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 25- 30.
• Kapani, M. (1992). Politika bilimine giriş. Bilgi Yayınevi: Ankara.
• Katzarska-Miller, I., Reysen, S., Kamble, S., V. & Vithoji, N. (2012). Cross-national differences in global citizenship: Comparison of Bulgaria, India and the United States. Journal of Globalization Studies, 3(2), 166–183.
• Kaya, B. ve Kaya, A. (2012). Teknoloji çağında öğretmen adaylarının küresel vatandaşlık algıları. Sakarya University Journal of Education, 2(3), 81-95.
• Kaya, B. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının vatandaşlık algıları ile politik ilgi ve katılımları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Kılınç, E. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen eğitiminde güncel tartışmalar. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(4), 75-93.
• Kışlalı, A. T. (1998). Siyasal sistemler. İmge Kitabevi Yayınları: Ankara.
• Koçoğlu, E. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının okul yöneticilerinde olması gereken demokratik tutum ve davranışlara ilişkin algıları. Turk sh Studies, 8(6), 413-430.
• Kurt, A. (2006). Küreselleşen dünyada vatandaşlık kavramı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Beykent Üniversitesi, İstanbul.
• Kuş, Z. ve Tarhan, Ö. (2016). Political education in social studies classrooms: A perspective from Turkey. Journal of Theory and Practice in Education, 12(3), 464-483.
• Levitt, G. A. & Longstreet, W. S. (1983). Controversy and the teaching of authentic civic values. The Social Studies, 84, 142-148.
• Lipset, S. M. (1986). Siyasal insan. Mete Tunçay (Çev.). Teori Yayınları: Ankara.
• Milner, H. (2002). Civic literacy: How informed citizens make democracy work. Tufts University Press: NH.
• Morse, E. T. (1993). Conceptualizing of good citizenship and political participation. Political Behavior, 15(4), 355- 380.
• Nelson, J. & Kerr, D. (2006). Active citizenship in INCA countries: Definitions, policies, practices and outcomes. England: https://www.nfer.ac.uk/publications/QAC02/QAC02.pdf adresinden alınmıştır. Foundation for Educational Research. 10.12.2016 tarihinde
• Ozankaya, Ö. (1966). Üniversite öğrencilerinin siyasal yönelimleri. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları: Ankara.
• Pamuk, A. ve Alabaş, R. (2008). Tarih eğitimi ve vatandaşlık algısı: Trabzon örneği. M. Safran, D. Dilek (Ed.), 21. Yüzyılda Kimlik, Vatandaşlık ve Tarih Eğitimi Kitabı (23-37). Yeni İnsan Yayınevi: İstanbul.
• Saban, A. (2000). Öğrenme öğretme süreci. Nobel Yayınları: Ankara.
• Sağlam, H. İ. (2011). Öğretmen adaylarının etkili vatandaşlık yeterlik düzeyleri. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(1), 39-50.
• Sağlam, H. İ. (2012). İlköğretim öğretmenlerinin etkili vatandaşlık yeterlik algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Sosyal Bilgiler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 3(2), 71-85.
• Sarıbay, A. Y. & Öğün, S. S. (1999). Politikbilim. Alfa Basım: İstanbul.
• Schuck, P. H. (2002). Liberal citizenship. E.F. Isin, B.S. Turner (Eds.), Handbook of Citizenship Studies (131-144). SAGE Publications: London.
• Soule, S. (2001). Will they engage? Political knowledge, participation and attitudes of generations X and Y. 15.12.2016 tarihinde http://files.eric.ed.gov/fulltext/ED457122.pdf adresinden alınmıştır.
• Starkey, H. & Osler, A. (2003). Language teaching for cosmopolitan citizenship. K. Brown, M. Brown (Eds.), Reflections on Citizenship in a Multilingual World (25-35). London: Centre for Information on Language Teaching.
• Tansi, D. (2010). Küresel ulusal zeminde yurttaşlık-yurttaşlıktan uygarlığa. Gürer Yayınları: İstanbul.
• Tarrant, J. M. (1989). Democracy and education. Averbury: Aldershot.
• Toğan, H. (2006). Politik katılımın eğitim düzeyi, cinsiyet ve psikolojik değişkenler bağlamında incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Tok, N. (2014). Liberal demokratik toplumda vatandaşlık ve eğitim. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 60(3), 235-254.
• Turner, B. & Hamilton, P. (1998). Citizenship: Critical concept. Routledge: London.
• Üstel, F. (1999). Yurttaşlık ve demokrasi. Dost Kitabevi: Ankara.
• Üstel, F. (2011). Makbul vatandaşın peşinde. İletişim Yayınları: İstanbul.
• Varol, N. (2000). Türkiye’nin kent ve köylerinde siyasal davranı farklılıkları ve nedenleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
• Yazıcı, S. & Yazıcı, F. (2010). Yurtseverlik eğitimi: Tarih ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin algı, tutum ve eğitimsel uygulamalarına yönelik bir araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(10), 649-660.
• Yıldırım, L. (1994). İlköğretim I. kademe öğretmenlerinin demokratik tutum ve davranışları ile öğrencilerin demokratik davranışları arasındaki ilişkilerin saptanması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Yılmaz, K. (2009). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin temel vatandaşlık kavramlarına ilişkin algıları. A. Şişman vd. (Ed.), I. Uluslararası Avrupa Birliği, Demokrasi, Vatandaşlıkve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu Bildirileri (291-297). Uşak: Uşak Üniversitesi.
• Yılmaz, A., Tunç-Şahin, C. & Bengiç, C. (2009). İlköğretim öğrencilerinin devlet, vatandaş, demokrasi ve insan hakları kavramlarına ilişkin algıları. A. Şişman vd. (Ed.), I. Uluslararası Avrupa Birliği, Demokrasi, Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu Bildirileri (77-84). Uşak: Uşak Üniversitesi.