Lise Öğrencilerinin Hayvanlara Muameleye Yönelik Tutumları

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 2, 228 - 240, 20.12.2019

Şeyda Gül , Esra Özay Köse

Öz

Bu çalışma, lise öğrencilerinin hayvanlara muameleye yönelik tutumlarını incelemek ve farklı değişkenlere göre karşılaştırmak amacıyla yürütülmüştür. Tarama yönteminin kullanıldığı çalışmada Taylor ve Signal (2009) tarafından geliştirilen ve Gül ve Özay-Köse (2019) tarafından Türkçe ’ye uyarlanan Hayvan Müdahalesine Yönelik Tutum Ölçeği (HMTÖ) veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. ‘Evcil hayvanlar’, ‘Zararlılar’ ve ‘Fayda’ olmak üzere üç alt boyut içeren ölçek, Erzurum il merkezindeki bir lisenin 9., 10., 11. ve 12. sınıflarına devam eden toplam 190 kişilik öğrenci grubuna (93 kız, 97 erkek) uygulanmıştır. Verilerin parametrik olmayan istatistik testlerle analizi sonrası elde edilen bulgulara göre ölçeğin geneline ait öğrenci tutumlarının yüksek düzeyde olduğu ortaya çıkmıştır. Bulgular alt boyutlar açısından değerlendirildiğinde ise ilk iki boyutta öğrenci tutumlarının yüksek/çok yüksek, üçüncü boyutta ise orta düzeyde olduğu belirlenmiştir. Öğrencilerin tutumları cinsiyet değişkeni açısından incelendiğinde, her iki grubun da tutumları yüksek düzeyde olmakla beraber, ölçeğin genelinde ve üçüncü alt boyutunda kız ve erkekler arasında anlamlı düzeyde bir farklılığın olduğu ortaya çıkmıştır. Öte yandan bulgular sınıf düzeyleri açısından incelendiğinde ise, yine tüm sınıflarda tutumların yüksek düzeyde olduğu, ölçeğin üçüncü boyutu açısından ise bazı sınıflar arasında istatistiksel olarak önemli düzeyde farklılaşmaların olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hayvanlara Muamele, Lise öğrencisi, Tutum

High School Students’ Attitudes towards Animal Treatment

Öz

This study was conducted to investigate the high school students’ attitudes towards animal treatment and to compare them according to different variables. In the study using the survey method, The Attitude Scale towards the Treatment of Animals (ASTA) originally developed by Taylor and Signal (2009) and adapted to Turkish by Gül and Özay-Köse (2019) was used as a data collection tool. The scale, which includes three sub-dimensions namely 'Pets', 'Pests' and 'Profit', was applied to a total of 190 students (93 girls, 97 boys) from 9th, 10th, 11th and 12th grades of a high school in Erzurum city center. According to the findings obtained after the analysis of the data with non-parametric statistical tests, it was found that the students' attitudes related to the overall scale were high. When the findings were evaluated in terms of sub-dimensions, it was found that students’ attitudes were high/very high in the first two dimensions and medium level in the third dimension. When the students’ attitudes were examined in terms of gender variable, it was found that there was a significant difference between boys and girls for overall scale and third sub-dimension of the scale, although the attitudes of both groups were high. On the other hand, when the findings were examined in terms of grade levels, it was found that attitudes were high in all grades and there were statistically significant differences among some classes in terms of the third dimension of the scale.

Anahtar Kelimeler

Animal Treatment, High School Student, Attitude

Kaynakça

• Agnew, R. (1998). The causes of animal abuse: A social-psychological analysis. Theoretical Criminology, 2(2), 177-209.
• Akdemir, S. (2016). İlkokul öğrencilerinde hayvana yönelik kötü davranış ile saldırganlık ve empati düzeyleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi Adli Tıp Enstitüsü, İstanbul.
• Bozkurt, Z., Koçak, S., Kılıç, İ., Çelikeloğlu, K., Hacan, Ö., Lenger, Ö. F. & Tekerli, M. (2017). Attitudes of staff regarding animal welfare: A description on poultry farms in Afyonkarahisar. Kocatepe Veterinary Journal, 10(4), 308-316.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Örnekleme yöntemleri. Erişim: 18.11.2019 tarihinde http://w3.balikesir.edu.tr/~msackes/wp/wp-content/uploads/2012/03/BAY-Final-Konulari.pdf adresinden indirilmiştir.
• Daştan, H. (1999). Çevre koruma bilinci ve duyarlılığının oluşmasında eğitimin yeri ve önemi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Doğan, Ö., Özkul, T. & Özen, A. (2011). Fırat ve uludağ üniversitesi veteriner fakültesi öğrencilerinin köpek psikolojisi konusundaki tutum ve görüşleri. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 58, 85-91.
• Erlich, P. R. & Wilson, E .O. (1991) Biodiversity studies: Science and policy. Science, 253(5021), 758-762.
• Fraser, D. & Duncan, I. J. (1998). ‘Pleasures','pains' and animal welfare: Toward a natural history of affect. Animal Welfare, 7(4), 383-396.
• Gül, Ş. & Özay-Köse, E. (2015). Öğretmen adaylarının çevre sorumluluğuna bağlı tüketim bilinç düzeylerinin belirlenmesi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(4), 334-345.
• Gül, Ş. & Özay-Köse, E. (2019). Adaptation of attitude scale towards the treatment of animals to Turkish: A validity and reliability study. Erciyes Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 16(2), 77-85.
• Hazel, S. J., Signal, T. D. & Taylor, N. (2011). Can teaching veterinary and animal-science students about animal welfare affect their attitude toward animals and human-related empathy?. Journal of veterinary medical education, 38(1), 74-83.
• Herzog, H. A., Betchart, N. S., & Pittman, R. B. (1991). Gender, sex role orientation, and attitudes toward animals. Anthrozoös, 4(3), 184-191.
• Hızarcı, T., Atılboz, N. G. & Salman, S. (2005). İki farklı sosyo-ekonomik bölgedeki ilköğretim 4.sınıf öğrencilerinin canlılara karşı tutumlarının incelenmesi. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 55-69.
• Hills, A. (1993). The motivational bases of attitudes toward animals. Society and Animals, 1, 111–128.
• İzmirli, S. & Phillips, C. J. C. (2012). Attitudes to animal welfare and rights throughout the world in the modern era: A review. Eurasian Journal of Veterinary Sciences, 28(2), 65-68.
• Kellert, S. R. & J. K.Berry. (1987). Attitudes, knowledge, and behaviors toward wildlife as affected by gender. Wildlife Society Bulletin, 15, 363–371.
• Knight, S., Vrij, A., Bard, K. & Brandon, D. (2009). Science versus human welfare? Understanding attitudes toward animal use. Journal of Social Issues, 65(3), 463-483.
• Kutu, H. & Sözbilir, M. (2011). Yaşam temelli ARCS öğretim modeliyle 9. sınıf kimya dersi “Hayatımızda Kimya” ünitesinin öğretimi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(1), 29-62.
• Mazas, B., Manzanal, M. R. F., Zarza, F., J. & María, G. A. (2013). Development and validation of a scale to assess students’ attitude towards animal welfare. International Journal of Science Education, 35(11), 1775-1799.
• McMillan, J. H. & Schumacher, S. (2010). Research in education: Evidence-based inquiry (7th Ed.). Newyork, Longman.
• Melikoğlu, B. (2009). Türkiye’de kurulan ilk Hayvanları Koruma Derneğinin tarihsel gelişimi. Veteriner Hekimler Derneği Dergisi, 80(1), 37-49.
• Önder, R. (2015). İlköğretim öğrencilerinin çevre tutumlarının incelenmesi. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 115-124.
• Özdemir, Ş. (1997). Temel ekoloji bilgisi ve çevre sorunları. Hatiboğlu Yayınları: Ankara.
• Özkul, T., Sarıbaş, T., Uzabacı, E. & Yüksel, E. (2013). Türk toplumunun hayvan hakları kavramına yaklaşımının belirlenmesine yönelik bir araştırma: III. Hayvanları korumaya, hayvan hakları sorunlarına ve bölgesel farklılıklara yönelik tutum analizi. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 19(3), 365-369.
• Öztaş, F., Yel, M. & Öztaş, H. (2005). Biyoloji eğitiminin diğer canlılar ve çevreye karşı insan etik değerlerinin oluşumu üzerine etkileri. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(3), 295-306.
• Paul, E. E. & Podberscek, A. L. (2000). Veterinary education and students’ attitudes towards animal welfare. Veterinary Record, 146(10), 269–272.
• Pirrone, F., Mariti, C., Gazzano, A., Albertini, M., Sighieri, C. & Diverio, S. (2019). Attitudes toward animals and their welfare among ıtalian veterinary students. Veterinary sciences, 6(1), 1-9.
• Plous, S. (1996). Attitudes toward the use of animals in psychological research and education. American psychologist, 51(11), 1167-1180.
• Rahayu, S. (2015). Evaluating the affective dimension in chemistry education. In: Kahveci, M, Orgill, M.K. (eds). Affective dimensions in chemistry education. Springer, New York, pp 30–47.
• Sarıal-Kubilay, G. S. (2019). Pet hayvanı sahiplerinin hayvan refahına ilişkin algı ve tutumu üzerine bir araştırma . Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Afyon.
• Seçgin, F., Yalvaç, G. & Çetin, T. (2010). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin karikatürler aracılığıyla çevre sorunlarına ilişkin algıları. International Conference on New Trends in Education and Their Implications, Antalya, Turkey.
• Serpell, J. A. (2004). Factors influencing human attitudes towards animals and their welfare. AnimalWelfare, 13, 145–151.
• Sert, H. & Uzmay, A. (2017). Dünya’da hayvan refahı uygulamalarının ekonomik ve sürdürülebilirlik açısından değerlendirilmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(4), 263-276.
• Tamzok, H., Kük, M. & Çobanoğlu, N. (2013). Hukuki ve etik boyutlarıyla sokak hayvanları. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 245-280.
• Tatar, D. B. (2016). Hayvanların korunmasına dair görüşlere eleştirel bir bakış. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 20(3), 297-329.
• Taylor, N. & Signal, T. D. (2009). Pet, pest, profit: Isolating differences in attitudes towards the treatment of animals. Anthrozoos, 22(2), 129-135.
• Türkmenoğlu, E. (2016). Veterinary medicine and empathy. Kocatepe Veterinary Journal, 9(1), 36-42.
• Van der Weijden, J.A. (2013). Attitudes towards the use of animals of students enrolled in animal welfare and laboratory science courses in the Netherlands. MSc Thesis, Utrecht University; Utrecht, The Netherlands. 2 Eylül 2019 tarihinde https:// dspace.library.uu.nl/handle/1874/289474 adresinden indirilmiştir.
• Yaşaroğlu, C. & Akdağ, M. (2013). İlköğretim birinci kademe (ilkokul) öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarının değerlendirilmesi. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(4), 50-65.