FEN ÖĞRETİMİNDE KULLANILAN PROBLEM KURMA YAKLAŞIMININ YARATICI DÜŞÜNME BECERİSİNE ETKİSİ

Yıl 2019, Cilt: 20 Sayı: 3, 1281 - 1311, 01.01.2019

Nimet Akben

Öz

Günümüz öğretim programlarında üst düzey düşünme becerileri gelişmiş, seçici ve üretken bireyler yetiştirilmesine katkı sağlayacağına inanılan yaklaşımlar benimsenmektedir. Bunlardan bir tanesi de problem kurma yaklaşımıdır. İlkokul matematik öğretim programlarında bile yer alan bu yaklaşımda öğrenciler, verilen problemler üzerinde değişiklikler yapabilmekte ya da kendileri yeni problemler oluşturabilmektedir. Matematik disiplininde üzerinde birçok çalışmanın yapıldığı bu yaklaşım, matematik gibi algoritmik sayısal problemler içeren fen öğretiminde kullanılmamaktadır. Bu eksikliğin dikkate alınmasıyla yürütülen bu çalışmada Temel Matematik dersinde problem kurma ile ilgili bilgileri edinmiş olan sınıf öğretmeni adayları ile Fen Öğretimi dersinde problem kurma çalışmaları yürütülmüş ve uygulamaların adayların yaratıcı düşünme becerilerine etkisi belirlenmeye çalışılmıştır. Tek grup öntest-sontest modelinin kullanıldığı araştırmada adaylarla çeşitli problem kurma durumları gerçekleştirilmiş ve bunlar sınıf ortamında değerlendirilmiştir. Uygulamalardan önce ve sonra uygulanan “Yaratıcı Düşünme Becerileri Ölçeği” Whetton ve Cameron 2002 tarafından geliştirilmiş ve Aksoy 2004 tarafından olarak Türkçeye uyarlanmıştır. Bu çalışmada iç tutarlılık katsayısı Cronbach Alfa .72 olarak hesaplanan ölçekten alınan test puanlarının ortalamaları karşılaştırıldığında adayların yaratıcı düşünme becerilerinde anlamlı bir artış olduğu tespit edilmiştir. Bu sonuca dayalı olarak problem kurma yaklaşımının fen öğretiminde kullanılması durumunda bireylerin yaratıcı düşünme becerilerinin gelişmesinde etkili olduğu ve bu yaklaşımın fen öğretiminde de dikkate alınması gerektiği ifade edilebilir.

Anahtar Kelimeler

Problem kurma Fen Öğretimi Yaratıcı düşünme becerileri

FEN ÖĞRETİMİNDE KULLANILAN PROBLEM KURMA YAKLAŞIMININ YARATICI DÜŞÜNME BECERİSİNE ETKİSİ

Öz

Kaynakça

• Akay, H. (2006). Problem kurma yaklaşımı ile yapılan matematik öğretiminin öğrencilerin akademik başarısı, problem çözme becerisi ve yaratıcılığı üzerindeki etkisinin incelenmesi. Doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Akben, N. (2018). Effects of the problem-posing approach on students’ problem solving skills and metacognitive awareness in science education. Research in Science Education, 1-23. DOI:10.1007/s11165-018-9726-7
• Akben, N. (2019). Mol kavramının öğretiminde problem kurma yaklaşımına dayalı problem çözme uygulamaları. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 79-100. http://dx.doi.org/10.23891/efdyyu.2019.119
• Aksoy, B. (2004). Coğrafya öğretiminde problem dayalı öğrenme yaklaşımı. Doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Arıkan, E. E. ve Ünal, H. (2013). Problem posing and problem solving ability of students with different socio economics levels. International Journal Social Science Research, 2 (2), 16-25. http://dergipark.org.tr/ijssresearch/issue/32876/365290.
• Arslan,C., and Altun,M.(2007). Learning to solve non-routine problems. Elementary Education Online, 6(1), 50– 61. Australian Education Council (1991). A national statement on mathematics for Australian schools. 03.03.2019 tarihinde http://apo.org.au/taxonomy/term/1028 adresinden erişilmiştir.
• Boujaoude, S., Salloum, S., and Abd-El-Khalick, F. (2004). Relationships between selective cognitive variables and students’ ability to solve chemistry problems. International Journal of Science Education, 26, 63 –84.
• Bruning, R.H., Schraw,G.J., Ronning, R.R. ve Glover, J. A. (1995). Cognitive psychology and instruction. 15.04.2019 tarihinde https://books.google.com.tr/books/about/Cognitive_psychology_and_instruction.html?id=SXHu AAAAMAAJ&redir_esc=y adresinden erişilmiştir.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri (17. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Cai, J., and Cifarelli, V. (2005). Exploring mathematical exploration: How two college students formulated and solved their own mathematical problems. Focus on Learning Problems in Mathematics, 27(3), 43.
• Cai, J., & Hwang, S. (2002). Generalized and generative thinking in U.S. and Chine students' mathematical problem solving and problem posing. Journal of Mathematic Behavior, 2(1), 401-421.
• Contreras, J. N. (2013). Fostering mathematical creativity through problem posing and modeling using dynamic geometry: Viviani’s problem in the classroom. Journal of Mathematics Education at Teachers College, 4(2), 66-72.
• Cropley (2008). Creativity in education and learning, A guide for teachers and educators, British Library Cataloguing in publication data. 15.06.2019 tarihinde https://books.google.com.tr/books?hl=en&lr=&id=1iEQOKNT6vsC&oi=fnd&pg=PR1&ots=nqf wcNdHzD&sig=davd7zMBdW58XsrzoN1PM2pb4v0&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false adresinden erişilmiştir.
• English,L. D. (1997). The development of fifth grade children’s problem posing abilities. Educational Studies in Mathematics, 34, 183 –217.
• English, L. D. (1998). Children’s problem posing within formal and informal contexts. Journal for Research in Mathematics Education, 29(1), 83–106.
• George, D., and Mallery, M. (2010). IBM SPSS statistics 23 step by step: A simple guide and reference (14th ed.). New York: Routledge.
• Gonzales, N. A. (1994). Problem posing: a neglected component in mathematics courses for prospective elementary and middle school teachers. School Science and Mathematics, 94(2), 78– 84.
• Herron, J. D. (1996). The chemistry classroom: formulas for successful teaching. Washington: American Chemical Society
• Isbell, R. T. ve Raines S. C. (2003). Creativity and The Arts with Young Children. 30.04.2019 tarihinde https://books.google.com.tr/books?hl=en&lr=&id=9Y0KAAAAQBAJ&oi=fnd&pg=PR5&dq=Creativity+ and+The+Arts+with+Young+Children.+Canada&ots=RTHCFVVm5s&sig=ZNIe-XpUMx311tEe7QP56XyDpw&redir_esc=y#v=onepage&q=Creativity%20and%20The%20Arts%20with%20Y oung%20Children.%20Canada&f=false adresinden erişilmiştir.
• Işık, C., and Kar, T. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının problem kurma becerileri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 12(23), 190-214.
• Jay, E. S. ve Perkins, D. N., (1997). Problem finding, the search for mechanism, İçinde M. A. Runco (Ed), The creativity research handbook (257- 293). Cresskil, NJ: Hampton.
• Karasar, N. (2005) Bilimsel araştırma yöntemi (14. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım
• Kartal, E. (2017). Dördüncü sınıf öğrencilerinin sembolik, sayısal ve sözel biçimde verilmiş problemleri çözme ve kurma becerilerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir, Türkiye.
• Kılıç, Ç. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının farklı problem kurma durumlarında sergilemiş oldukları performansın belirlenmesi. Eğitim Bilimleri: Teori ve Uygulama, 13(2), 1195- 1211.
• Lowrie, T. (2002). Young children posing problems: The influence of teacher intervention on the type of problems children pose. Mathematics Education Research Journal, 14(2), 8798.
• Lin, H. S., Chiu, H. L., and Chou, C. Y. (2004). Student understanding of the nature of science and their problem solving strategies. International Journal of Science Education, 26(1), 101–112. Milli Eğitim Bakanlığı [MEB], 2018. İlkokul fen bilimleri programı. 01.02.2019 tarihinde http://ttkb.MEB.gov.tr adresinden erişilmiştir.
• Nakhleh, M. B., and Mitchell, R. C. (1993). Concept learning versus problem solving: there is a difference. Journal of Chemical Education, 70(3), 190–192.
• Nakiboğlu, C., and Kalın,Ş. (2003). High school students’ difficulties about problem solving in chemistry courses I: according to experienced chemistry teachers. Kastamonu Education Journal, 11(2), 305–316.
• National Council of Teachers of Mathematics [NCTM] (2000). The principles and standards for school mathematics. 12.03.2019 tarihinde http://www.nctm.org/Standards-and-Positions/Principlesand-Standards/. adresinden erişilmiştir.
• Nickerson, R. S. (1999). Enhancing creativity. ın sternberg, R.-J.: Handbook of Creativity. 05.05.2019 tarihinde https://books.google.com.tr/books?hl=en&lr=&id=d1KTEQpQ6vsC&oi=fnd&pg=PA392&dq=N ickerson,+R.+S.+(1999).+Enhancing+creativity.+%C4%B1n+sternberg&ots=Ft1Z0mvpA_&sig=D waOv6nGpHJ1Zjul7zrZXllokmY&redir_esc=y#v=onepage&q=Nickerson%2C%20R.%20S.%20( 1999).%20Enhancing%20creativity.%20%C4%B1n%20sternberg&f=false. adresinden erişilmiştir.
• Osborne, R. E. (2000). A model for student success: critical thinking and “at risk” students, The Journal of Scholarship of Teaching and Learning, 1(1), 41-47.
• Özcan, O. A. (2000). Algıdan yoruma yaratıcı düşünce, İstanbul: Avcıol Yayımcılık.
• Polya, G. (1957). How to solve it. A new aspect of mathematical method. Princeton, NJ: Princeton. 01.03.22019 tarihinde https://notendur.hi.is/hei2/teaching/Polya_HowToSolveIt.pdf. adresinden erişilmiştir.
• Puncreobutr, V. (2016). Education 4.0: new challenge of learning. Journal of Humanities and Social Sciences. 2(2) 92-97.
• Reif, F. (1995) Understanding and teaching important scientific thought processes. American Journal of Physics, 63, 17 –35.
• Shaw, M. P., and Runco M. A. (1994). Creativity of affect. New Jersey: Ablex Publishing Corporation.
• Stoyanova, E., and Ellerton, N. F. (1996). A framework for research into students’ problem posing. İçinde P. Clarkson (Ed.), Technology in Mathematics Education (518–525). Melbourne: Mathematics Education Research Group of Australasia.
• Tertemiz, N. I., and Sulak, S. E. (2013). Examination of problem posing skills of fifth grade students in primary education. Elementary Education Online, 12(3), 713‐729.
• Turhan,B. (2011).Examination of effects of mathematics teaching with problem posing approach on sixth grade students’ problem solving success, problem posing abilities and views towards mathematics. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye.
• Silver, E. A. (1994). On mathematical problem posing. For the Learning of Mathematics, 14(1), 19–28.
• Silver, E. A. (1997). Fostering creativity through instruction rich in mathematical problem solving and problem posing. ZDM, 29(3), 75–80.
• Singer, M., and Voica, C. (2013). A problem-solving conceptual framework and its implications in designing problem-posing tasks. Educational Studies in Mathematics., 83(1), 9–26.
• Van Harpen, X. Y. ve Sriraman, B. (2013). Creativity and mathematical problem posing: An analysis of high school students’ mathematical problem posing in China and the USA. Educational Studies in Mathematics, 82(2), 201-221. doi: 10.1007/s10649-012-9419-5.
• Watkins, D., and Hattie, J. (1985). A longitudinal study of the approaches to learning of Australian tertiary students. Human Learning, 4, 127–141.
• Yaman, S. (2003)Ffen bilgisi eğitiminde probleme dayalı öğrenmenin öğrenme ürünlerine etkisi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye.
• Yurdakal, İ. H. (2018). Yaratıcı okuma çalışmalarının ilkokul 4. sınıfta okuma ve yaratıcı düşünme becerilerini geliştirmeye etkisi. Doktora Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye.