OKUL DIŞI TARİH ÖĞRETİMİ VE SOSYAL ZEKÂ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN YOL ANALİZİYLE İNCELENMESİ

Yıl 2017, Cilt: 18 Sayı: 2, 733 - 755, 01.05.2017

Fatih Karık

Öz

Bu çalışma, tarih öğretmen adaylarının okul dışı tarih öğretimine yönelik algıları ve bu algı üzerinde sosyal zekânın etkisini incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışmanın amacına uygun olarak araştırmacılar tarafından geliştirilen Okul Dışı Tarih Öğretimi Algı Ölçeği ODTÖAÖ ve Silvera, Martinussen ve Dahl 2001 tarafından geliştirilen, Doğan ve Çetin 2009 tarafından Türkçeye uyarlanan Tromso Sosyal Zekâ Ölçeği TSZÖ , 20162017 eğitim öğretim yılında Türkiye’nin 3 farklı üniversitesinde öğrenim gören 223 tarih öğretmen adayına uygulanmıştır. Tarih öğretmen adaylarının okul dışı tarih öğretimi algıları ile sosyal zekâ düzeyleri arasındaki ilişki yol analizi ile incelenmiş ve sosyal zekânın, okul dışı tarih öğretimine yönelik algının anlamlı ve önemli bir yordayıcısı olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bununla birlikte öğretmen adaylarının algıları farklı değişkenler açısından incelendiğinde, cinsiyet ve akademik not ortalamasının, okul dışı tarih öğretimine yönelik algı ve sosyal zekâ üzerinde farklılık oluşturmadığı, fakat öğrenim görülen üniversiteye göre katılımcıların sosyal zekâlarının farklılaştığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Okul dışı eğitim, tarih öğretimi, sosyal zekâ, yol analizi.

Examination of the Relationship Between Outdoor History Teaching and Social Intelligence through Path Analysis

Öz

This study aimed at revealing preservice history teachers’ perceptions of outdoor history teaching and the impact of social intelligence on these perceptions. The data were collected from 223 preservice history teachers from three different universities in Turkey using Outdoor History Teaching Perceptions Scale OHTPS , which was developed by the author, and Tromso Social Intelligence Scale, which was developed by Silvera, Martinussen and Dahl 2001 and adapted into Turkish by Doğan and Çetin 2009 . The relationship between preservice history teachers’ perceptions of outdoor history teaching and social intelligence was investigated through a path analysis. This analysis showed that social intelligence was a significant predictor of outdoor history teaching. Moreover, when participants’ perceptions were examined in terms of some variables, it was observed that gender and GPA didn’t yield a significant difference in perceptions of outdoor history teaching and social intelligence. However, it was determined that participants’ social intelligence significantly differed in terms of the university they studied at

Anahtar Kelimeler

Outdoor learning, history education, social intelligence, path analysis

Kaynakça

• Akçalı, A. A. (2007). Yerel tarih ve tarih eğitimine katkısı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Akçalı, A. A. (2013). Tarih öğretiminde merkeze bağımlılığın azaltılması yolunda bir çözüm önerisi: Yerel tarih. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Akçalı, A. A. (2015). Kuram ve uygulamada sınıf dışı tarih öğretimi algısı: Öğretmen ve aday öğretmen görüşleri. Eğitim ve Bilim, 40(181), 117-137.
• Akman, Y., & İmamoğlu-Akman, G. (2017). Öğretmenlerin Çokkültürlü Eğitim Tutumunun Sosyal Zekâ Algısına Göre İncelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 7(1), 34-48.
• Akmehmet, T. K. (2008). Müzelerin tarih öğretiminde nesne merkezli eğitim etkinlikleriyle kullanılması ve ilköğretim sosyal bilgiler öğretimi. Milli Eğitim Dergisi, 180, 50-67.
• Aktın, K., Karakuş, H. ve Sağlam, H. (2013). Interest and awareness levels of the teacher candidates from Sinop Unıversıty about the historical and cultural monuments in Sinop. International Journal of Social Science. 6(7) 37-59.
• Alaca, E. (2016). Orta asya’dan günümüze türk tarihi ve kültürü. Ankara: Pegem Akademi.
• Albrecht, K. (2006). Social intelligence: The new science of success. San Francisco: Jossey-Bass.
• Altın, N. ve Atçı A. Ş. (2014). Sosyal bilgiler dersinde sınıf içinde sınıf dışı eğitim etkinlikleri: İnternet tabanlı uygulamalar. M. Safran (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi (s. 546-583). Ankara: Pegem Akademi.
• Altın, N. ve Demirtaş, S. (2014). Sosyal bilgiler dersinde sınıf dışı eğitim etkinlikleri. M. Safran (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi (s. 510-543). Ankara: Pegem Akademi.
• Arslan, İ. (2015). Sosyal bilgiler öğretiminde yerel tarih konularının kullanımına ilişkin öğretmen tutumları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.
• Ata, B. (2002). Müzelerle ve tarihî mekânlarla tarih öğretimi: Tarih öğretmenlerinin “müze eğitimine” ilişkin görüşleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Ata, B. (2009). Tarihçi Faik Reşit Unat’ın millî eğitim ve tarih eğitimine katkıları. Türk Yurdu Dergisi, 260, 94-101.
• Ata, B. (2015). Okul dışı sosyal bilgiler öğretiminde müzeler. A. Şimşek ve S. Kaymakçı (Ed.), Okul dışı sosyal bilgiler öğretimi (s. 171-187). Ankara: Pegem Akademi.
• Bamberger, Y. ve Tal, T. (2007). Learning in a personal context: Levels of choice in a free museums. Science Education, 91(1), 75–95. learning
• environment in science and natural history
• Binbaşıoğlu, C. (2000). Okulda ders dışı etkinlikler. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Büyüköztürk, Ş. (2008). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2010). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Çetinkaya-Yıldız, E. ve Toprak, E. (2016). Psikolojik danışman adaylarının empatik eğilim, utangaçlık, olumsuz değerlendirilme korkusu ve sosyal beceri düzeylerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Mediterranean Journal of Humanities, 6(2), 513-530.
• Çulha, B. (2006). Tarihsel mekânlarda keşfederek öğrenme yoluyla sosyal bilgiler öğretimine yönelik öğrenci görüşleri. İzmir. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Çulha Özbaş, B. (2015). Okul dışı sosyal bilgiler öğretiminde tarihsel alanlar. A. Şimşek ve S. Kaymakçı (Ed.), Okul dışı sosyal bilgiler öğretimi (s. 205-224). Ankara: Pegem Akademi.
• Demircioğlu, İ. H. ve Demircioğlu, E. (2015). Okul dışı sosyal bilgiler öğretiminde tarihsel çevrenin kullanımı. A. Şimşek ve S. Kaymakçı (Ed.), Okul dışı sosyal bilgiler öğretimi (s. 99-112). Ankara: Pegem Akademi.
• Demirel, Ö. (2008). Öğretme sanatı. Ankara: Pegem A yayıncılık.
• Dilek, D. (2007). Tarih derslerinde öğrenme ve düşünce gelişimi. İstanbul: Nobel Yayın Dağıtım.
• Dinç, E. ve Üztemur, S. (2017). Türkiye’de sosyal bilgiler ve tarih eğitiminde müzeler ve tarihi mekânlardan yararlanmaya yönelik araştırmaların içerik analizi. Millî Eğitim, Bahar (214), 61-84.
• Dinç, E., Erdil, M. ve Keçe, M. (2011). Uşak üniversitesi öğrencilerinin tarihi ve kültürel eserler hakkındaki ilgi ve farkındalıklarının incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 4(2), 267-285.
• Doğan, T. (2006). Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Zekâ Düzeylerinin Depresyon ve Bazı Değişkenlerle İlişkisinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Doğan, T., & Çetin, B. (2009). Tromso sosyal zekâ ölçeği Türkçe formunun faktör yapısı, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Educational Sciences: Theory and Practice, 7(1), 241-268.
• Doğan, T., Totan, T., & Sapmaz, F. (2009). Üniversite öğrencilerinde benlik saygısı ve sosyal zeka. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (17), 235-247.
• Doğan, Y. (2015). Okul dışı sosyal bilgiler öğretiminde sözlü tarih. A. Şimşek ve S. Kaymakçı (Ed.), Okul dışı sosyal bilgiler öğretimi (s. 113-142). Ankara: Pegem Akademi.
• Dong, Q., Koper, R. J. ve Collaço, C. M. (2008). Social İntelligence, Selfesteem, and İntercultural Communication Sensitivity. Intercultural Communication Studies, 17(2), 162-172.
• Erkorkmaz, Ü., Etikan, İ., Demir, O., Özdamar, K., & Sanisoğlu, S. Y. (2013). Doğrulayıcı faktör analizi ve uyum indeksleri. Turkiye Klinikleri J Med Sci, 33(1), 210-223.
• Foreman-Pecka, L. and Travers, K. (2013). What is distinctive about museum pedagogy and how can museums best support learning in schools? An action research inquiry into the practice of three regional museums. Educational Action Research, 21(1), 28–41, http://dx.doi.org/10.1080/09650792.2013.761924
• Ford, P. (1986). Outdoor education: Definition and philosophy. ERIC Clearinghouse on Rural Education and Small Schools Digest, 1-14.
• Gang, B. (2007). Teaching of History. Rajat Publications: New Delhi
• Gardner, H. (1999) Intelligence reframed: Multiple intelligences for the 21st century. New York: Basic Books.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., and Anderson, R. E. (2016). Multivariate data analysis. Pearson: Upper Saddle River.
• Hoodless, P. (2008). Teaching history in primary schools. Exeter: Learning Matters Ltd.
• İncegül, S. (2010). Sosyal bilgiler dersinde örnek bir sözlü tarih uygulaması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kabapınar, Y. (2014). Kuramdan uygulamaya sosyal bilgiler öğretimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Kabapınar, Y. (2015). Sosyal bilgiler öğretim programlarında “okul dışı öğrenme”ye bakmak: ‘bize her yer sınıf bize her yer öğrenme ortamı’. A. Şimşek ve S. Kaymakçı (Ed.), Okul dışı sosyal bilgiler öğretimi (s. 43-74). Ankara: Pegem Akademi.
• Kaplan, E. (2005). İlköğretim öğrencilerinin tarihsel düşünce becerilerinin sözlü tarih çalışmalarıyla geliştirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Karademir, E. (2013). Öğretmen ve öğretmen adaylarının fen ve teknoloji dersi kapsamında okul dışı öğrenme etkinliklerini gerçekleştirme amaçlarının planlanmış davranış teorisi yoluyla belirlenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kaya, M. (2013). Sosyal bilgiler dersinde kullanılabilecek bir öğretim yöntemi olarak sözlü tarih: Amaç, içerik, uygulama. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kitson, A., Husbands, C. & Steward, S. (2011). Teaching and learning hıstory 11-18, understandıng the past. New York: Mc Graw Hill Open University Press.
• Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. New York: Guilford publications.
• Küpüç, E. (2014). Sözlü tarih kavramı ve sözlü tarihin tarih öğretimindeki rolü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Lappin, E. (1997). Outdoor education for behavior disordered students. ERIC Digest. 1-4.
• Malkoç, S. (2014). Sosyal bilgiler öğretiminde sınıf dışı okul ortamlarının kullanılma durumları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Marcus, A. S. (2007). Representing the past and reflecting the present: museums, memorials, and the secondary history classroom, Social Studies, 98(3), 105-110.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2007). Ortaöğretim 9. sınıf tarih dersi öğretim programı. Ankara: MEB.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2011a). Ortaöğretim 10. sınıf tarih dersi öğretim programı ve 10. sınıf seçmeli tarih dersi öğretim programı. Ankara: MEB.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2011b). Ortaöğretim 11. sınıf tarih dersi öğretim programı. Ankara: MEB.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2012a). Ortaöğretim Türkiye Cumhuriyeti inkılap tarihi ve Atatürkçülük dersi öğretim programı. Ankara: MEB.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2012b). Ortaöğretim çağdaş Türk ve dünya tarihi dersi öğretim programı. Ankara: MEB.
• Newman, F. ve Associates (1996). Authentic achievement: Restructuring schools for intellectual quality. San Francisco: Jossey-Bass.
• Okur‐Berberoğlu, E., ve Uygun, S. (2013). Sınıf dışı eğitimin dünyadaki ve Türkiye’deki gelişiminin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 32‐42.
• Oran, M. (2013). İlköğretim sosyal bilgiler öğretmenlerinin ders içi yerel tarih konusundaki faaliyetleri Uşak ili örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• Örten, H. (2008). Yerel tarih konularının sosyal bilgiler üniteleri İle ilişkilendirilmesine yönelik bir çalışma: Tokat örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
• Özdemir, K. (2016). Yerel tarihin sosyal bilgiler öğretiminde değişim ve sürekliliği algılama becerisi üzerindeki etkisinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kastamonu.
• Özür, N. (2010). Sosyal bilgiler dersinde sınıf dışı etkinliklerin öğrenci başarısına etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Safran, M. (2006). Tarih eğitimi: Makaleler ve bildiriler. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Safran, M. ve Ata, B. (1998). Okul dışı tarih öğretimi. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 87-94.
• Salmi, H. S. (1993). Science centre education: Motivation and learning in informal education. Ed.D Unpublished Doctoral Dissertation, Helsingin Yliopisto, Finland.
• Sarı, İ. (2006). Akademik tarih ve tarih öğretiminde sözlü tarihin yeri ve önemi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(3), 109-125.
• Sarı, İ. (2007). Sosyal bilgiler öğretiminde sözlü tarih etkinliklerinin öğrenci başarı, beceri ve tutumlarına etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Sheppard, B. (2001). Musesums, libraries and the 21st century learner. Washington: Institute of Libraries and Museum Services.
• Silberman, M. & Hansburg, F. (2000) People smart: Developing your interpersonal intelligence. San Francisco: Berrett-Koehler Publishers.
• Silvera, D. H., Martinussen, M., & Dahl, T. I. (2001). The Tromso Social Intelligence Scale, a self-report measure of social intelligence. Scandinavian Journal of Psychology, 42, 313-31.
• Smith, N. (2010). The history teacher's handbook. New York: Continuum International Publishing Group.
• Snelson, H. (2011). Educational visits. Ian Davies (Ed.), Debates in history teaching (p. 249-260). London and New York: Routledge Taylor & Francis Group.
• Şanal, M. (2016). Eğitim tarihi temelleri. Onur, M. ve Şanal, M. (Ed.), Eğitim bilimine giriş (s.117-150). Ankara: Pegem Akademi.
• Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş. Ankara: Ekinoks.
• Şimşek, U. (2015). Okul dışı sosyal bilgiler öğretiminde tarihsel şehitlik, anıt ve mezarlıkların kullanımı. A. Şimşek ve S. Kaymakçı (Ed.), Okul dışı sosyal bilgiler öğretimi (s. 225-236). Ankara: Pegem Akademi.
• Tavşancıl, E. (2006). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayın.
• Tokcan, H. (2015). Okul dışı sosyal bilgiler öğretimi ve öğrenme teorileri. A. Şimşek ve S. Kaymakçı (Ed.), Okul dışı sosyal bilgiler öğretimi (s. 15-42). Ankara: Pegem Akademi.
• Turan, İ. (2015). Okul dışı sosyal bilgiler öğretiminde sanal müze ve turlar. A. Şimşek ve S. Kaymakçı (Ed.), Okul dışı sosyal bilgiler öğretimi (s. 189-204). Ankara: Pegem Akademi.
• Yeşilbursa, C. C. (2015). Okul dışı sosyal bilgiler öğretiminde yerel tarih. A. Şimşek ve S. Kaymakçı (Ed.), Okul dışı sosyal bilgiler öğretimi (s. 143-168). Ankara: Pegem Akademi.
• Yeşilbursa, C. C. (2006). Sosyal Bilgiler dersinde tarihi yerleri kullanarak tarih konularının öğretimi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yıldırım, T. (2016). “Halkevleri'ndeki Tarih Eğitimi Faaliyetlerine Bir Örnek: Tarihî Konferanslar http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.10031. Turkish Studies, 11(19), 825-840. DOI
• Yorulmaz, E. (2016). Sosyal bilgiler dersi kapsamında okul dışı çevrelerin kullanımı: çorum yatılı arkeoloji müzesinde bir gün. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sivas.