SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ ÖZ-YETERLİK İNANÇLARININ ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2017, Cilt: 18 Sayı: 2, 651 - 667, 01.05.2017

İhsan Ünlü Alper Kaşkaya Muhammet Fatih Kızılkaya

Öz

Bu araştırmada, sosyal bilgiler öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik özyeterlikleri çeşitli değişkenlere göre incelenmiştir. Araştırma 2016-2017 öğretim yılı bahar döneminde Erzincan Üniversitesi, Eğitim Fakültesi ve Atatürk Üniversitesi, Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi’nde 4. sınıfta öğrenim gören toplam 100 öğretmen adayı ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada, öğretmen adaylarının öz-yeterlik algılarını belirlemek amacıyla, Tschannen-Moran ve Hoy tarafından geliştirilen, Türkçe geçerlik ve güvenilirlik çalışması Çapa, Çakıroğlu ve Sarıkaya tarafından yapılan ve “Öğretmen Özyeterlik Ölçeği” şeklinde isimlendirilen ölçek kullanılmıştır. Öğrenci katılımda yeterlik Cronbach's Alpha güvenirlik katsayısı Alpha=,83 , Öğretimsel stratejilerde yeterlik Cronbach's Alpha güvenirlik katsayısı Alpha=,85 , Sınıf yönetiminde yeterlik Cronbach's Alpha güvenirlik katsayısı Alpha=,84 olarak bulunmuştur. Verilerin çözümlenmesinde ttesti, tek yönlü varyans analizi ve aritmetik ortalama gibi istatistiki teknikler kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, sosyal bilgiler öğretmen adaylarının mesleki özyeterlik inançlarının yüksek düzeyde yeterli olduğu tespit edilmiştir. Cinsiyet ve tercih sırası değişkenlerinde öz-yeterlik düzeyleri anlamlı farklılık gösterirken, akademik not ortalaması ve atanmaya ilişkin beklenti değişkenlerinde anlamlı bir farklılık tespit edilmemiştir.

Anahtar Kelimeler

Öz-yeterlik, inanç, sosyal bilgiler, öğretmen adayı

Examining the Self-Efficacy Beliefs of Social Studies Teacher Candidates in terms of Some Variables

Öz

In this study, the self-efficacy levels of social studies teacher candidates in teaching profession have been analyzed according to several variables. The study was conducted in 2016-2017 Academic Year, Spring Terms at Erzincan University, Educational Faculty; and at Atatürk University, Kazım Karabekir Educational Faculty with 100 teacher candidates studying at 4th Grade. The “Teacher Self-Efficacy Scale”, which was developed to determine the self-efficacy perceptions of teacher candidates by TschannenMoran and Hoy, was used in the study. The Turkish validity and reliability study of this scale was conducted by Çapa, Çakıroğlu and Sarıkaya. The Cronbach's Alpha Reliability Coefficient in students’ participation was determined as Alpha=,83; the Cronbach's Alpha Reliability Coefficient in efficacy in teaching strategies was determined as Alpha=,85; and the Cronbach's Alpha Reliability Coefficient in efficacy in classroom management was determined as Alpha=,84. Statistical techniques such as the t-test, One-Way Variance and Arithmetic Average were used in analyzing the data. As a result of the study it was determined that the professional self-efficacy levels of the social studies teacher candidates were found to be adequate at a high level. The self-efficacy levels showed varieties according to the gender and preference order, and no significant differences were detected between the mean academic grades and the expectation about being appointed

Anahtar Kelimeler

Self-efficacy, belief, social studies, teacher candidates

Kaynakça

• Akkoyunlu, B., ve Orhan, F. (2003). Bilgisayar ve öğretim teknolojileri eğitimi (BÖTE) bölümü öğrencilerinin bilgisayar kullanma öz yeterlik inancı ile demografik özellikleri arasındaki ilişki. The Turkish Online Journal of Educational Technology – TOJET. 2(3).
• Appleton, K. (1995). Student teachers' confidence to teach science: is more science knowledge necessary to improve self confidence? International Journal of Science Education. 17, 357-369.
• Arı, R., ve Saban, A. (2000), Sınıf Yönetimi. Konya: Mikro Dizgi.
• Balcı, E. (1991). Öğretmenlerin rolleri, Eğitim Sosyolojisi, Ankara
• Bandura, Albert (1977), “Self-Efficacy: Toward a Unifying Theory of Behavioral Change,” Psychological Review, 84, 191–215.
• Butts, D.P., Koballa, Jr. T.R. & Elliot, T.D. (1997) Does participating in an undergraduate elementary science methods course make a difference? Journal of Elementary Science Education, 9, 1-17.
• Büyüköztürk, Ş. (2007). İstatistik, Araştırma Deseni SPSS Uygulamaları ve Yorum, Ankara: Pegem Akademi
• Can, A. (2013). SPSS ile Bilimsel Araştırma Sürecinde Nicel Veri Analizi, Ankara: Pegem Akademi
• Çapa, Y., Çakıroğlu, J., & Sarıkaya, H. (2005). Öğretmen özyeterlik ölçeği Türkçe uyarlamasının geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim ve Bilim, 30(137), 74-81.
• Çevik, B. D. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının müzik öğretimi öz yeterlik düzeylerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 145-168.
• Demirtaş, H., Cömert, M. ve Özer, N. (2011). Öğretmen Adaylarının Özyeterlik İnançları ve Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları. Eğitim ve Bilim, 36(159), 96-111.
• Ekici, Gülay (2006); “A Study on Vocational High School Teachers’ Sense of Self- Efficacy Beliefs,” Eurasian Journal of Educational Research, 24, 87-96
• Erden, M. (1998). Öğretmenlik Mesleğine Giriş, İstanbul: Alkım Yayınları.
• Gençtürk, A. ve Memiş, A. (2010). İlköğretim okulu öğretmenlerinin öz yeterlik algıları ve iş doyumlarının demografik faktörler açısından incelenmesi. İlköğretim Online, 9(3), 10371054.
• Gerçek, C., Yılmaz, M., Köseoğlu, P. & Soran, H. (2006). Biyoloji eğitimi öğretmen adaylarının biyoloji öğretiminde öz-yeterlik inançları. A.Ü. Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 39(1), 57-73.
• Goddard, R. D., Hoy, W. K., & Woolfolk-Hoy, A. W. (2004). Collective efficacy beliefs: Theoretical developments, empirical evidence, and future directions. Educational Researcher, 33(3), 3-13.
• Green, S.B; Salkind, N.J. (2005). Using SPSS for Windows and Macintosh:Analiyzing and Undestanding Data(4th edition)New Jersey:Pearson
• Gülebağlan, C. (2003). Öğretmenlerin isleri son ana erteleme eğilimlerinin, mesleki yeterlilik karşılaştırılmasına yönelik bir araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. bakımından
• Gürcan, A. (2005). Bilgisayar öz yeterligi algısı ile bilişsel öğrenme stratejileri arasındaki ilişki. Eğitim Araştırmaları, 19, 179-193.
• Gürol, A., Altunbaş, S. ve Karaaslan, N. (2011). Öğretmen adaylarının öz yeterlik inançları ve epistemolojik inançları üzerine bir çalışma. e-Journal of New World Sciences Academy, Education Sciences, 5(3), 1395-1404.
• Güvenç, H. (2011). Öğretmen adayı öğrencilerin mesleki öz yeterlilik algıları ile öğrenci başarısı sorumluluk algıları. e-Journal of New World Sciences Academy Education Sciences, 6(2), 1410-1421
• Halil Tekin (2007); “Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme”. Yargı Yayınları, Ankara, s.262.
• Hamurcu, H. (2006). Sınıf öğretmeni adaylarının fen öğretimine yönelik öz yeterlik inançları. Eğitim Araştırmaları, 24, 112-122.
• Kahyaoğlu, M., ve Yangın, S. (2007). İlköğretim öğretmen adaylarının mesleki öz- yeterliklerine ilişkin görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi. 15(1), 73-84.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. (15.Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kaya, Alim (2007); Eğitim Psikolojisi, PegemA Yayıncılık, Ankara.
• Klausmeier, H.S., ve Allen, P.S. (1978). Cognitive development of children and youth a longitudinal study. New York: Academic Press.
• Morgül, İ., Seçken, N., & Yücel, A. S. (2016). Kimya Öğretmen Adaylarının Öz- Yeterlik İnançlarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6(1), 62-72.
• Özçelik, H., ve Kurt, A. (2007). _ilköğretim öğretmenlerinin bilgisayar öz yeterlikleri: Balıkesir ili örneği. İköğretim Online, 6(3), 441-451.
• Özdemir, S. M. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretim sürecine ilişkin öz-yeterlik inançlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Egitim Yönetimi Dergisi, 14(2), 277-306.
• Palmer, D. (2006). Durability of changes in self-efficacy of preserves primary teachers. International Journal of Science Education, 28(6), 655-671.
• Pintrich, P. R. (1999). The role of motivation in promoting and sustaining self-regulated learning. International Journal of Educational Research, 31, 459-470.
• Posnanski, T. J. (2002). Professional development programs for elementary science teachers: an analysis of teacher self-efficacy beliefs and a professional development model. Journal of Science Teacher Education, 13, 189-220.
• Saracaloğlu A.S. ve Dinçer B. (2009). A study on correlation between self-efficacy and academic motivation of prospective teachers. Procedia Social and Behavioral Sciences,1, 320–325.
• Senemoğlu, Nuray (2007); Gelişim Öğrenme ve Öğretim, Kuramdan Uygulamaya, Gönül Yayıncılık, Ankara.
• Tanrıseven, I. (2012). Examining primary school teachers’ and teacher candidates’ Sense of efficacy. Procedia Social and Behavioral Sciences, 47, 1479 – 1484.
• Taşkın, Ş. Ç. ve Hacıömeroğlu, G. (2010). Öğretmen özyeterlik inanç ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması ve sınıf öğretmeni adaylarının özyeterlik inançları. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 27.
• Tavşancıl, E.(2006).Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Tekerek, M., Ercan, O., Udum, M. S., & Saman, K. (2012). Bilişim teknolojileri öğretmen adaylarının bilgisayar öz-yeterlikleri. Turkish Journal of, 1(2), 1-12.
• Tschannen-Moran, M., ve Woolfolk-Hoy, A. (2001). Teacher efficacy: Capturing an elusive construct. Teaching and Teacher Education, 17, 783–805.
• Üredi, I. ve Üredi, L. (2006). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Cinsiyetlerine, Bulundukları Sınıflara ve Başarı Düzeylerine Göre Fen Öğretimine ilişkin Öz Yeterlik inançlarının Karşılaştırılması. İstanbul Yeditepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2(1).
• Üstüner M, Demirtaş H, Cömert M, Özer N (1977), “Ortaögretim Öğretmenlerinin Öz- Yeterlik Algıları Secondary School Teachers’ Self-Efficacy Beliefs,” Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 9, Sayı 17, Haziran 2009, 1-16
• Watters, J.J. & Ginns, I.S. (2000). Developing motivation to teach elementary science: effect of collaborative and authentic learning practices in preserves education. Journal of Science Teacher Education, 11, 3001-321
• Yavuz, D. (2009). Öğretmen Adaylarının Öz-Yeterlik Algıları ve Üst bilişsel Farkındalıklarının Çeşitli Değişkenler Açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak: Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yeşilyaprak, Binnur (2007); Eğitim Psikolojisi Gelişim-Öğrenme-Öğretim, PegemA Yayıncılık, Ankara