Okul Öncesi Öğretmenlerinin Saldırgan Davranışlarla Baş Etme Stratejilerinin İncelenmesi

Yıl 2016, Cilt: 17 Sayı: 2, 51 - 70, 01.05.2016

Sema Özdemir Kezban Tepeli

Öz

Bu araştırma, okul öncesi öğretmenlerinin saldırgan davranışlarla baş etme stratejilerini inceleyen nitel bir çalışmadır. Araştırmanın çalışma evrenini, 2012-2013 ve 2013-2014 eğitim öğretim yılında Kırşehir il merkezinde bulunan M.E.B’na bağlı beş bağımsız anaokulu ve beş ilkokula bağlı anasınıfında görev yapan 36 okul öncesi öğretmeni oluşturmuştur. Araştırmanın örneklemini, Kırşehir il merkezindeki beş bağımsız anaokulu ve bir ilkokula bağlı anasınıfında görev yapan 12 okul öncesi öğretmeni oluşturmuştur. Araştırmada veri toplama aracı olarak “Öğretmen Bilgi Formu, Öğretmen Görüşme Formu ve Gözlem Formu” kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, okul öncesi öğretmenlerin saldırgan davranışlarla baş etmede kullandıkları stratejiler; sözel uyarı, II. tip ceza verme, görmezden gelme, çözüm yolu sunma, bilişsel ikna, çocuğun yerini değiştirme/mola verme, I tip ceza verme, rehberlik sağlama, sorunu anlama, yardım alma ve empati olarak belirlenmiştir. Araştırma bulguları incelendiğinde hem görüşme hem de gözlem sonuçlarına göre öğretmenlerin saldırgan davranışlarla baş etmede en çok sözel uyarıyı kullandıkları saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

okul öncesi öğretmenleri, saldırgan davranışlar, saldırgan davranışlarla baş etme stratejileri

Examining the Strategies of Preschool Teachers to Cope with Aggressive Behaviors

Öz

This qualitative research examines coping strategies of the teachers with aggressive behaviour patterns. The universe of the research is the preschool parts of five primary schools along with 36 preschool teachers working in these institutions located in the centre of Kırşehir and affiliated to the Ministry of National Education. Sample of the research is the preschool part of a five primary school, all located in the centre of Kırşehir, and 12 preschool teachers working in these institutions. As the data collection, “Teacher Information Form, Teacher Interview Form and Observation Form” have been used. Using the interview and observation methods together, multi-data has been collected. The data obtained from the research has been analysed using the content analysis technique, which is a qualitative method. Theresults of the research is the copingstrategies of the teachers with the aggressive behaviour patterns have been seen to be verbal warning, 2ndtype punishment, ignoring, suggesting solutions, cognitive persuasion, changing the place of the child/giving a break, 1st type punishment, providing guidance, understanding the problem, getting help and empathy. When the collected data examined, according to both interview and observation results, the teachers have been seen to use the verbal warning most in handling the aggressive behaviour patterns

Anahtar Kelimeler

pre-school teachers, aggressive behaviour patterns, strategies to cope with aggressive behaviour

Kaynakça

• Acar, D. (2009). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Kullandıkları Davranış Değiştirme Stratejileri. Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Akgün, E., Yarar, M., ve Dinçer, Ç. (2011). Okul Öncesi Öğretmenlerin Sınıf İçi Etkinliklerde Kullandıkları Sınıf Yönetimi Stratejilerinin İncelenmesi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 1 (3), 1-9.
• Ataman, A. (2003). Sınıfta İletişimde Karşılaşılan Davranış Problemleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(3), 251–262.
• Bulut, M. S. ve İflazoğlu, A. (2006). Ana Sınıfı Öğretmenleri İle Öğretmen Adaylarının Sınıfta Karşılaştıkları Problem Davranışlar ve Bu Davranışlara Yönelik Geliştirdikleri Stratejiler: Nitel Bir Çalışma Örneği. Avrupa Birliği Sürecinde Okul Öncesi Eğitimin Geleceği Sempozyumu Bildiri Kitabı. 27-30 Haziran İstanbul: Ya - Pa Yayın Pazarlama, 217-242.
• Carpenter, S.L. and McKee-Higgins, E. (1996). Behavior Management in Inclusive Classroom. Remedial & Special Education, 17(4), 195-206.
• Celep, C. (2002). Sınıf Yönetimi ve Disiplini (2. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Çetin, B. (2013). Sınıfta İstenmeyen Öğrenci Davranışlarıyla İlgili Sınıf Öğretmenlerinin Karşılaştıkları Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 255-269.
• Dobbs, J, Arnold, D. H. & Doctoroff, G. L. (2004). Attention in the Preschool Classroom: The Relationships Among Child Gender, Child Misbehavior, and Types of Teacher Attention. Early Child Development and Care,174 (3), 281–295.
• Erbaş, D. ve Özkan, Yücesoy Ş. (2010). Problem Davranışları Azaltmada Olumlu Davranışsal Destek Uygulamaları: Aile ve Öğretmen El Kitabı. Ankara: Maya Akademi Yayıncılık.
• Güleç, S. ve Alkış, S. (12-15 Ekim 2003). Öğretmenlerin Sınıf Ortamında Kullandıkları Davranış Değiştirme Stratejileri. XII. Eğitim Bilimleri Kongresi, Antalya.
• Güven, E. ve Cevher, N. (2005). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Sınıf Yönetimi Becerilerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 1-22.
• Jones, V. F. and Jones, L. S. (1998), Comprehensive Classroom Management, Creating Communities of Support and Solving Problems (5. Edition), USA: Allyn & Bacon Company.
• Karasar, N. (2000). Bilimsel Araştırma Yöntemi. (10. Baskı), Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kısa, D. (2009). Okulöncesi Öğretmenlerin Altı Yaş Çocukların Sorumluluk Eğitiminde Başvurdukları Disiplin Yöntemlerine İlişkin Görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Mees, U. (1990). Constitutive Elements Of The Conseptot Human Aggression. Aggressive Behavior, 16, 285-295.
• Mounts, N. S. (1997). Aggression and Peer Rejected Children. Human Development and Family Life Bulletin, 3 (2), 1-3.
• Özgün, Ö. (2008). Sınıfta İstenmeyen Davranışlar, Nedenleri ve Yönetimi. (Editörler: Yaşare Arnas Aktaş ve Fatma Sadık), Okul Öncesi Eğitimde Sınıf Yönetimi. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Patton, M. Q. (1990), How to Use Qualitative Methods in Evaluation (2. Edition), Newbury Park, CA: Sage Publications Ltd.
• Sadık, F. (2003). Okul Öncesi Sınıflarda Gözlenen Problem Davranışlar ve Bu Davranışlarla Baş Etmede Öğretmenlerin Kullandıkları Yöntemler. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 13, 88-97.
• Sadık, F. (2006). Öğrencilerin İstenmeyen Davranışları ve Bu Davranışlarla Baş Edilme Stratejilerinin Öğretmen, Öğrenci ve Veli Görüşlerine Göre İncelenmesi ve Güvengen Disiplin Modeli Temele Alınarak Uygulanan Eğitim Programının Öğretmenlerin Baş Etme Stratejilerine Etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Sadık, F., Doğanay, A. (5-7 Eylül 2007). Güvengen (Atılgan) Disiplin Modeli Temele Alınarak Uygulanan Eğitim Programının Sınıf Öğretmenlerinin İstenmeyen Davranışlarla baş etme Stratejilerine Etkisi, 16. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Tokat.
• Turla, A., Şahin, T. F., ve Avcı, N. (2001). Okulöncesi Öğretmenlerinin Fiziksel Şartlar, Program, Yöntem, Teknik, Sınıf ve Davranış Yöntemi Sorunlarının Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 151.
• Uysal, H., Altun A., ve S., Akgün, E. (2010). Okulöncesi Öğretmenlerinin Çocukların İstenmeyen Davranışları Karşısında Uyguladıkları Stratejiler. İlköğretim Online, 9(3), 971-979.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Altıncı Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık.