Meslek Lisesi Öğrencilerinin Riskli Davranışlarının Yordayıcısı Olarak Sosyal Görünüş Kaygısı ve Mükemmeliyetçilik

Yıl 2016, Cilt: 17 Sayı: 2, 527 - 545, 01.05.2016

Halil Ekşi Tuğçe Arıcan Gamze Yaman

Öz

Bu çalışmanın amacı sosyal görünüş kaygısı ve mükemmeliyetçi kişilik özelliklerinin meslek lisesinde öğrenim görmekte olan öğrencilerin sergiledikleri riskli davranışları yordama gücünü araştırmaktır. Çalışmaya seçkisiz olarak belirlenen 183 kız, 186 erkek olmak üzere toplam 369 meslek lisesi öğrencisi katılmıştır. Veri toplama aracı olarak Riskli Davranışlar Ölçeği, Sosyal Görünüş Kaygısı Ölçeği ile Çocuk ve Ergen Mükemmeliyetçilik Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma bulguları sosyal görünüş kaygısı, kendine yönelik mükemmeliyetçilik, sosyal kaynaklı mükemmeliyetçilik değişkenlerinin riskli davranışların %14’ünü açıkladığını göstermiştir. Sosyal görünüş kaygısının riskli davranışları yordama gücünün daha yüksek olduğu görülmüştür. Sınıf düzeyi, cinsiyet ve bölüm değişkenlerine göre riskli davranışların alt boyutları üzerinde anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Antisosyal davranışlar, alkol kullanımı sigara kullanımı, intihar eğilimi, okul terki alt boyutlarında 12.sınıf öğrencileri 10.sınıf öğrencilerine göre daha yüksek düzeyde riskli davranış sergilemektedir. Bu araştırma, riskli davranışların ortaya çıkmasında etkili olan cinsiyet, sınıf düzeyi, sosyal görünüş kaygısı gibi değişkenlere işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler

riskli davranışlar, mükemmeliyetçilik, sosyal görünüş kaygısı, ergenlik, meslek lisesi

The Perfectionizm And Social Appearance Anxiety As Being The Prediction Of Risky Behavior On Vocational High School Students

Öz

The aim of this work search that risky behavior prediction power and social appearance anxiety which are showned by the students, who are educated in vocational high schools. To this research, totaly 369 vocational high school students as being 183 female and 186 male has joined. Risk Behaviours Scale, Social Apperance Anxiety Scale and The Child and Adolescent Perfectionism Scale has been used as being data collection tools. Research indications shows us that factors, which are Social Appearance Anxiery, Selforiented Perfectionism, Social Precribed Perfectionism help us to explain %14 of risky behaviours. We observe that Social Appearance Anxiety has more effective on prediction of Risky Behaviours. It is founded important differences on sub-extents of Risky Behaviours as factors which are class level, gender and department. Antisocial behaviors, alcohol and cigarette usages, tending to suicide, giving up school education 12th class students shows more risky behavior in high level as 10th class students. This research refer that factors, which is effective on occuring of Risky Behaviours, like class level, gender and Social Appearance Anxiety

Anahtar Kelimeler

Risky behavior, perfectionism, social appearance anxiety, puberty, vocational high school, regression

Kaynakça

• Akyol A. ve Salı, G. (2013). Çalışan ve çalışmayan ergenlerin mükemmeliyetçi kişilik özelliği ile empatik eğilimlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(4): 2017-2042.
• Alikaşifoğlu, M. ve Ercan, O. (2009). Ergenlerde riskli davranışlar. Türk Pediatri Arşivi Dergisi, 44:1-6.
• Bencik, S. (2006). Üstün yetenekli çocuklarda mükemmeliyetçilik ve benlik algısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Birol, N. (2005). Fen ve sosyal bilimler lisesi öğrencilerinde mükemmeliyetçilik, benlik saygısı ve liderlik özelliklerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Birol, ZN. ve Yazıcı, H. (2010). Fen ve sosyal bilimler lisesi öğrencilerinde mükemmeliyetçilik, benlik saygısı ve liderlik özellikleri. Karadeniz Dergisi, 3(12):113-122.
• Corey, G. (2005). Psikolojik danışma, psikoterapi kuram ve uygulamaları. (Çev. T Ergene) Mentis Yayınları, Ankara, 2008.
• Çokaklı, N. (2015). Kahramanmaraş Ticaret Meslek Lisesi ve Kahramanmaraş Kadriye Çalık Anadolu Lisesi öğrencilerinde riskli sağlık davranışları. Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Ensitüsü, İstanbul.
• Doğan, T. (2009). Bilişsel ve kendini değerlendirme süreçlerinin sosyal anksiyete açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Üniversitesi, Sakarya.
• Doğan, T. (2010) Sosyal görünüş kaygısı ölçeğinin türkçe uyarlaması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39:151- 159.
• Doğan, T. (2011). Sosyal görünüş kaygısı ölçeğinin psikometrik özelliklerinin ergenlerden oluşan bir örneklem üzerinde incelenmesi. İlköğretim Online, 10(1): 12-19.
• Eneç-Can, F. (2007). Edirne şehir merkezindeki lise öğrencilerinde riskli sağlık davranışlarının değerlendirilmesi. Uzmanlık Tezi, Trakya Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Edirne.
• Ercan, O. (2001). İstanbul lise gençlerinde riskli davranışların sıklığı ve cinsiyete göre dağılımı. Türk Pediatri Arşivi, 36: 199-211.
• Ergene, T. ve ark. (2013). Prevelance of risk behaviors among high school students. Dünya Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi, İstanbul.
• Flett, GL., Hewitt, PL. & De Rosa, T. (1996). Dimensions of perfectionism, psychosocial adjustment, and social skills. Person individ diff, 20(2): 143-150.
• Flett, GL., Hewitt, PL., Blankstein, KR., Solnik, MR. & Brunschot, MV. (1996) Perfectionism, social problem-solving ability and psychological Journal of Rational-Emotive & Cognitive-Behavior Therapy, 14(4):245-276.
• Gardner, M., & Steinberg, L. (2005). Peer influence on risk taking, risk preference, and risky decision making in adolescence and adulthood: An experimental study. Developmental Psychology, 41(4), 625–635.
• Gençtanırım-Kuru, D. (2010). Ergenlerde riskli davranışların yordanması. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Gong, X. (2015). Dimensions of perfectionism mediate the relationship between parenting styles and coping. Journal of Counseling & Development, 93: 259-268.
• Güler, N., Güler, G., Ulusoy, H. ve Bekar, M. (2009). Lise öğrencileri arasında sigara, alkol kullanımı ve intihar düşüncesi sıklığı. Cumhuriyet Tıp Dergisi, 31: 340-345.
• Hamarta, E. (2009). Ergenlerin sosyal kaygılarının kişilerarası problem çözme ve mükemmeliyetçilik açısından incelenmesi. İlköğretim Online, 8(3): 729-740.
• Hart, TA., Flora, DB., Palyo, SA., Fresco, DM., Holle, C. & Heimberg RG. (2008) Development and examination of the social appearance anxiety scale. Assessment, 15: 48-59.
• Hewitt, PL. (1995). Perfectionism traits and perfectionistic self presentation in eating attitudes, characteristics and symptoms. International Journal of Eating Disorders 18:317-326
• Hibbard, DR. & Walton GE. (2014). Exploring the development of perfectionism: the influence of parenting style and gender. Social Behavior And Personality, 42(2): 269-278
• Işıkol-Özge, F. (2013). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin sosyal görünüş kaygıları ile benlik saygıları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Üsküdar ilçesi örneği). Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Jessor, R. (2013). Problem Behavior Theory, a half century of research on adolescent behaviour and development. The developmental science of adolescence: history through
• autobiography, RM Lerner (Ed), Psychology Press 239-246.
• Kalafat, T. ve Kıncal, R. (2008). Üniversite öğrencilerinin beden memnuniyeti düzeyleri ile sosyal beceri düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 23: 41-47.
• Karaman, GN. (2013). Predicting the problem behavior in adolescents. Egitim Arastirmalari, Eurasian Journal of Educational Research, 52:137-154.
• Kaşıkçı, Ş. (2014). Ergenlik döneminde riskli sağlık davranışları. Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kaya, Z. (2011). Madde kullanan ve kullanmayan ergenlerin kişilik özellikleri ve benlik saygısı açısından karşılaştırılması. Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Kontbay, E. (2010). Yeme tutum ve davranışları ile anne babaya bağlanma ve mükemmeliyetçilik arasındaki ilişkiler. Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Köksal-Akyol, A. & Salı G. (2013). Çalışan ve çalışmayan ergenlerin mükemmeliyetçi kişilik özelliği ile empatik eğilimlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(4): 2017-2042.
• Lindeberg, LD. Boggess, S., Porter, L., & Williams, S. (2000) Teen risk-taking: a statistical portrait. Urban Instutute, Retrieved jully 26, 2015, from http://www.urban.org/UploadedPDF/ TeenRiskTaking.pdf
• Oktan, V. ve Şahin, M. (2010). Kız ergenlerde beden imajı ile benlik saygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7 (2):543-556.
• Öksüz, Y. (2012). Üniversite öğrencilerinin özerklik düzeyleri ile vücut algıları arasındaki ilişki. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 28:69-77.
• Özcan,H. ve ark. (2013) Ergenlik ve genç yetişkinlik döneminde kadınlarda benlik saygısı, sosyal görünüş kaygısı, depresyon ve anksiyete ilişkisi. Journal of Mood Disorders,3 (3).
• Sassaroli, S. ve ark. (2008) Perfectionism in depression, obsessive-compulsive disorder and eating disorders. Behaviour Research and Therapy, 46: 757–765.