İLKÖĞRETİM OKULU ÖĞRENCİLERİNİN ALGILADIKLARI EVRENSEL DEĞERLERİN BİR YORDAYICISI OLARAK OKUL İKLİMİ

Yıl 2014, Cilt: 15 Sayı: 1, 281 - 293, 01.01.2014

Fatih Bektaş Ahmet Nalçacı Engin Karadağ

Öz

Bu araştırmanın amacı, ilköğretim okulu öğrencilerinin okul ikimi algılarının evrensel değerleri yordama düzeyini belirlemektir. İlişkisel desende tasarlanan araştırmanın evreni Erzurum’da öğrenim gören 21817 ilköğretim okulu ikinci kademe öğrencisinden, örneklemi ise maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemi kullanılarak 16 ilköğretim okulunun ikinci kademesinde öğrenim gören 1004 öğrenciden oluşmuştur. Araştırmada veriler Okul İklimi Ölçeği Çalık & Kurt, 2010 ve Evrensel Değerler Ölçeği Koç, 2007 kullanılarak elde edilmiştir. Verilerin analizinde Pearson Çarpım Momentler Korelâsyon Analizi ve Çoklu Doğrusal Regresyon analizi kullanılmıştır. Araştırma da elde edilen bulgulara göre ilköğretim okulu öğrencilerinin okul iklimi algılarının evrensel değer algılarını manidar düzeyde yordadığı gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Okul iklimi, değer, evrensel değerler

School Climate as a Predictor of the Universal Values Perceived by Primary School Students

Öz

The aim of this study is to determine the prediction level of primary school students’ perceptions of school climate on their universal values. While the target population for the study which used correlational design is composed of 21817 primary school students who are studying in Erzurum, the sample is composed of 1004 students who are studying 6, 7 and 8th grade of 16 primary schools located in Erzurum. The sample was chosen via multiple variation sampling method. Data were gathered from School Climate Scale and Universal Values Scale in this study. Pearson Product-Moment Correlation Coefficient Analysis and Multilinear Regression Analysis methods were used in the analysis of the data. The results of the study show that the perceptions of primary school students about school environment significantly effects the universal values perceptions of students

Anahtar Kelimeler

School climate, value, universal values

Kaynakça

• Acat, M. B., & Aslan, M. (2012). Yeni bir değer sınıflaması ve bu sınıflamaya bağlı olarak öğrencilere kazandırılması gereken değerler. Kuram ve Uygulama Eğitim Bilimleri, 12(2), 1461-1474.
• Aktaş, N. (2010). İlköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler programında verilen değerleri edinme düzeyleri (Erzincan örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Anderson, C. S. (1982). The search for school climate: A Review of the research, Review of Educational Research, 52(3), 368-420.
• Aydın, M. Z., & Akyol-Gürler, Ş. (2013). Okulda değerler eğitimi yöntem-etkinlikler- kaynaklar. Ankara: Nobel.
• Aypay, A., Çekiç, O., & Seçkin, M. (2012). Öğretim elemanlarının öğretime ilişkin görüşlerinin normatif açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulama Eğitim Bilimleri, 12(2), 1345-1366.
• Balcı, A. (2007). Etkili okul ve okul geliştirme: Kuram, uygulama ve araştırma. Ankara: PegemA.
• Balcı, F. A., & Yanpar-Yelken, T. ( 2010). İlköğretim öğretmenlerinin “değer” kavramına yükledikleri anlamlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39, 81-90.
• Balcı, F. A., & Yanpar-Yelken, T. ( 2013). İlköğretim sosyal bilgiler programında yer alan değerler ve değer eğitimi uygulamaları konusunda öğretmen görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 14(1), 195-213.
• Bayram, F., & Aypay, A. (2012). İlköğretim okullarında müdür etkililiği, okul iklimi ve öğrenci kontrol ideolojileri arasındaki ilişki. Eğitimde Politika Analizi Dergisi, 1(1), 49-63.
• Bolat, Y. (2013). Bir değer ölçme aracı: çok boyutlu sosyal değerler ölçeği. Turkish Journal of Education, 2(4), 13-27.
• Creemers, B. P. M., & Reezigt, G. J. (1999). The role of school and classroom climate in elementary school learning environments. In Freiberg, H. J. (Ed.). School climate: Measuring, improving and sustaining healthy learning environments. Philadelphia, PA: Falmer Press.
• Çalık, T., & Kurt, T. (2010). Okul iklimi ölçeğinin geliştirilmesi (SCS). Eğitim ve Bilim, 35(157), 167-180.
• Çalık, T., Kurt, T., & Çalık, C. (2011). Güvenli okulun oluşturulmasında okul iklimi: Kavramsal bir çözümleme. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 1(4), 73-84.
• Çelik, V. (2002). Okul kültürü ve yönetimi. Ankara: PegemA.
• Çengelci, T., Hancı, B., & Karaduman, H. (2013). Okul ortamında değerler eğitimi konusunda öğretmen ve öğrenci görüşleri. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(25), 33- 56.
• Çubukçu, Z. (2012). İlköğretim Öğrencilerinin Karakter Eğitimi Sürecinde Örtük Programın Etkisi. Kuram ve Uygulama Eğitim Bilimleri, 12(2), 1513-1534.
• Denison, D. R. (1996). What is the difference between organizational culture and organizational climate? A Native’s point of view on decade of paradigm wars. The Academy of Management Review, 21(3), 619-654.
• Doğanay, A., Seggie, F.N., & Caner, H. A. (2012). Değerler eğitiminde örnek bir proje: Avrupa değerler eğitimi projesi. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi 2(3), 73-86.
• Drucker, P. F. (1994). Devlet ve politika alanında, ekonomi bilimi ve iş dünyasında, toplumda ve dünya görüşünde yeni gerçekler (Çev: B. Karanakçı). Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Evans, M., & Hopkins, D. (1988). School climate and the psychological state of the ındividual teacher as factors affecting theutilisation of educational ıdeas following an in service course. British Educational Research Journal, 14(3), 211-230.
• Fidan, N. (2009). Öğretmen adaylarının değer öğretimine ilişkin görüşleri. Kuramsal Eğitim Bilim, 2(2), 1-18.
• Freiberg, H. J. (1999). School climate: measuring, ımproving and sustaining healthy learning environments. USA: Falmer Press.
• Griffin, M. L. (2001). Use of force by detention officers, New York: LFB Scholarly Publishing LLC.
• Griffith, J. (1999). The school leadership/school climate relation: identification of school configurations associated with change in principals. Educational Administration Quarterly, 35(2), 267-291.
• Günbayı, İ. (2007). School climate and teachers’ perceptions on climate factors: research into nine urban high schools. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 6(3), 70-78.
• Hoy, W. K., & Miskel, C. G. (2010). Eğitim yönetimi: Teori, araştırma ve uygulama (Çev. Ed. S. Turan). Ankara: Nobel.
• Jannasch-Pennel, A., DiGangi, S.A., Pukys, K., & Diken, İ. H. (2002). Arizona davranışsal başlangıç programı (ADBP): Başarılı ve disiplinli okul ortamlarında öğrenci merkezli eğitim. İlköğretim-Online dergisi, 1(2), 48-51.
• Kabaday, A., & Aladağ, K. S. (2010). Farklı ilköğretim kurumlarına devam eden öğrencilerin ahlaki gelişimlerinin çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(1), 878-898.
• Karadağ, E., Baloğlu, N., Korkmaz, T., & Çalışkan, N. (2008). Eğitim kurumlarında örgüt iklimi ve örgüt etkinlik algısı arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(3), 63-71.
• Kline, T. J. B., & Boyd, J. E. (1991). Organizational structure, context, and climate: Their relationships to job satisfaction at three managerial levels. The Journal of General Psychology, 118(4), 305-316.
• Koç, K. (2007). İlköğretim 7. sınıflarda okutulan vatandaşlık ve insan hakları eğitimi dersinde öğrenciye kazandırılması amaçlanan evrensel değerlere ilişkin tutumlar üzerinde öğretim sürecinin etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Kohl, D., Recchia, S., & Steffgen, G. (2013). Measuring school climate: an overview of measurement scales. Educatıonal Research, 55(4), 411-426.
• Kurtdede-Fidan, N. (2013). Sosyal bilgiler dersinde değerler eğitimi: nitel bir araştırma. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(3), 361-388.
• Memiş, A., & Güney-Gedik, E. (2010). Sınıf öğretmenlerinin değer yönelimleri. Değerler Eğitimi Dergisi, 8(20), 123-145.
• Özdamar, K. (2009). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi. Eskişehir: Kaan Kitabevi.
• Özdemir, A. (2002). Sağlıklı okul ikliminin çeşitli görünümleri ve öğrenci başarısı. Kastamonu Eğitim Dergisi, 10(1), 39-46.
• Özdemir, S., Sezgin, F., Şirin, H., Karip, E., & Erkan, S. (2010). İlköğretim okulu öğrencilerinin okul iklimine ilişkin algılarını yordayan değişkenlerin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38, 213-224.
• Özden, Y. (2005). Eğitimde yeni değerler. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Plucker, J. A. (1998). The relationship between school climate conditions and student aspirations. The Journal of Educational Research, 91(4), 240-246.
• Sipahi, B., Yurtkoru, S., & Çinko, M. (2006). Sosyal bilimlerde SPSS’le veri analizi. İstanbul: Beta Yayım Dağıtım.
• Şimşek, N. (2012). Değişen Toplumda Değerler ve Eğitimi: Bireysellik ve Dayanışma. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 11(4):1358-1386.
• Şişman, M. (2002a). Eğitimde mükemmellik arayışı. Ankara: PegemA.
• Şişman, M. (2002b). Örgütler ve kültürler. Ankara: PegemA.
• Şişman, M., & Turan, S. (2005). Eğitim ve okul yönetimi, Y. Özden (Ed.) Eğitim ve okul yöneticiliği (ss.99-146). Ankara: Pegem A.
• Tay, B., Durmaz, F. Z., & Şanal, M. (2013). Sosyal bilgiler dersi kapsamında öğrencilerin değer ve değerler eğitimine ilişkin görüşleri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(1), 67-93.
• Thomas, A. R. (1976). The organizational climate of schools. International Review of Education, 22(4), 441-463.
• Turan, S. (2002). Organizational climate and organizational commitment: A study of human interactions in Turkish public schools. Educational Planning, 14(2), 20– 30.
• Turan, S., & Aktan, D. (2008). Okul hayatında var olan ve olması düşünülen sosyal değerler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 227-259.
• Ulusoy, K., & Dilmaç, B. (2012). Değerler eğitimi. Ankara: PegemA.
• Ulusoy, K., & Tay, B. (2011). Sosyal Bilgilerde değer eğitimi, R. Turan, A. M. Sünbül ve H. Akdağ (Ed.) Sosyal bilgiler öğretiminde yeni yaklaşımlar II (ss. 59-73). Ankara: Pegem A.
• Vieno, A., Perkins, D. D., Smith, T. M., & Santinello, M. (2005). Democratic school climate and sense of community in school: A Multilevel analysis. American Journal of Community Psychology, 36( 3-4), 327-341.
• Yavuzer, H. (1998). Çocuk psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yazar, T., & Erkuş, S. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin okul öncesi eğitim programındaki değerler eğitimine ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 196-211.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Yılmaz, K., & Altınkurt, Y. (2012). Örgütsel İklim Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 1-11.
• Yiğittir, S., & Kaymakcı, S. (2012). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı Uygulama Kılavuzu’nda Yer Alan Etkinliklerin Değer Eğitimi Yaklaşımları Açısından İncelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 13(2), 49-73.
• Yüksel, S. (2004). Örtük program eğitimde saklı uygulamalar. Ankara: Nobel Yayın.