TARİH ÖĞRETİMİNDE HARİTALARIN ÖNEMİ VE KULLANIMI

Yıl 2013, Cilt: 14 Sayı: 2, 461 - 476, 01.05.2013

Tuba Bircan Mustafa Safran

Öz

Tarihin coğrafya ile olan yakın bağı dikkate alınarak, bilimlerin birbiri ile yardımlaşma içinde olması gerektiğinden yola çıkılarak, tarih haritalarının kullanımının ve kullanılma gerekliliğinin vurgulanacağı bir çalışma gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın alanda konu olarak bir ilk olduğu ve daha sonraki çalışmalar için bir alt yapı oluşturacağı düşüncesindeyiz. Araştırmada, lise tarih dersi becerileri arasında yer alan “Mekânı Algılama Becerisi”nin öğrenciye kazandırılmasında tarih haritalarının ve haritalı tarih öğretim etkinliklerinin tasarlanarak uygulanmasının öğrencilerin tarih konularını somutlaştırması, olayların geçtiği mekânın farkına vararak değerlendirilmesini sağlanması amacından yararlı olacağına ve harita kullanımının mekânı algılama becerisini geliştirmek için gerekli bir araç olduğu sonucuna varılmıştır. Araştırmada tarama modellerinden, literatür incelemesi ve arşiv taramasını içeren tarihi yöntem kullanılmıştır. Tarihi yöntemin özellikleri dikkate alınarak araştırmada tarihi belge ve kanıtlara birinci elden ulaşılmaya çalışılmıştır. Konuyla ilgili ulusal ve uluslararası alanda yazılan kitap, makale, bildiri, tez... vb. gibi yayınlar taranmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tarih eğitimi, tarih öğretimi, tarih haritaları, mekânı algılama becerisi

The Usage and The Importance of Maps in Teaching History

Öz

Considering the close relationship between history and geography and depending on the thesis that science disciplines should help one another, a study that stresses that use of history maps and the need of history maps will be made. We believe that this study is the first one in this area as topic and it will pave the way for the studies to be done in the future. Historical method which includes literature review and archive research have been used as survey models in the research. The historical method which is used for researching an event that happened in the history or examining a relationship between a problem and the past is the process of finding the reality, in other words, the process of reviewing the past in critical view, analysing the past, synthesising and reporting it for finding the reality. Considering this feature of historical method, effort has been made to reach the first hand historical documents and evidences. National and international books, articles, proclamations, thesis… and etc. concerning this subject matter have been reviewed

Anahtar Kelimeler

History education, history teaching, history maps, historical location perception skill

Kaynakça

• Ata, B. (2000a). İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu ve Tarih Öğretimi. Türk Kültürü 450, s.590- 602.
• Ata, B. (2000b). Atatürk, Tarih Öğretimi ve Müzeler. Türk Yurdu 160, s.85-90.
• Ata, B. (2007). Kıdemli ve Aday Tarih Öğretmenlerinin Tarih Dersini Sevmeyen Lise Öğrencisine yönelik Yaklaşımları. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi 2, s.29- 42.
• Bal, M.S. ve Yiğittir, S. (2012). Okul Duvarlarındaki Görsellerin Tarih Öğretimi Açısından İncelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi 20(3). s.999-1016.
• Chance, H. (1960). Using Maps in Teaching History. Journal of Geography 59/8, November 1960, s.380-385.
• Crowder, W.W. (2001). Using Historical Atlases in Teaching The Social Studies, Purdue University.
• Dağtekin, H. (1989). Günümüzde Tarih Haritacılığının Durumu ve Biz. Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Dağtekin, H. (1994). Günümüzde Tarih Haritacılığımız Neden ve Nasıl Gelişti? Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Danacıoğlu, E. (2001). Geçmişin İzleri: Yanıbaşımızdaki Tarih İçin Bir Kılavuz. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Demiralp, N. (2006). Coğrafya Öğretiminde Gösteri Yöntemi Kullanılarak Harita ve Küre Kullanım Becerilerinin Geliştirilmesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Demircioğlu, I. H. (2012).Tarih Öğretimi, Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı. Tarih Öğretiminde Öğretim Teknolojileri İ.H.Demircioğlu ve İ. Turan). Ankara: Pegem Akademi. s.1-12.
• ve Materyal Tasarımı. (Ed.
• Demircioğlu, İ.H. ve Turan, İ. (Ed.) (2012). Tarih Öğretiminde Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı. Ankara: Pegem Akademi.
• Demirel, Ö. (2011). Öğretim İlke ve Yöntemleri Öğretme Sanatı. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Dönmez, C. ve Oruç, Ş. (2006). II. Meşrutiyet Dönemi Tarih Öğretimi. Ankara: Gazi Kitapevi.
• Johnson, H. (1917). Teaching of History in Elementary and Secondary Schools. New York: The Macmillans Company.
• Kaptan, S. (1998). Bilimsel Araştırma ve İstatistik Teknikleri. Ankara.
• Kili, S. (2006). Atatürk Devrimi: Bir Çağdaşlaşma Modeli. Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Köstüklü, N. (1999). Sosyal Bilimler ve Tarih Öğretimi. Konya: Günay Ofset.
• MEB (2005). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu. Ankara.
• MEB (2007). Ortaöğretim 9. Sınıf Tarih Dersi Öğretim Programı. Ankara.
• MEB (2008a). Ortaöğretim Tarih 9. Sınıf Ders Kitabı. İstanbul.
• MEB (2008b). Ortaöğretim 10. Sınıf Tarih Dersi Öğretim Programı. Ankara.
• MEB (2009). Ortaöğretim Tarih 10. Sınıf Ders Kitabı. İstanbul.
• M. Satı (1327-1909). Tarih Tedrisatının Usul-u Esasiyesi. Tedrisat-ı İptidaiye Mecmuası 1/8. s.88-92.
• Oruç, Ş. ve Kırpık, G. (2006). Osmanlı'da Modern Öğretim, Strateji, Yöntem ve Teknikleri. Ankara: Gazi Kitapevi.
• Özcan, A. O. (2008). Köşe Taşı: Düşünme ve Beceri Tipolojisi. Ufuk Ötesi. Kasım 2008. Ufuk http://www.ufukotesi.com/yazigoster.asp?yazi_no=20060138 (01.03.2011).
• Öztürk, İ. H. (2012). Tarih Öğretiminde Bilgi ve İletişim Teknolojileri: Kuram ve Uygulama. İstanbul: Kriter Yayınevi.
• Paykoç, F. (1991). Tarih Öğretimi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Yayınları.
• Safran, M. (2006). Tarih Eğitimi: Makale ve Bildiriler. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Safran, M. (Ed.) (2009). Tarih Nasıl Öğretilir? İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Savage, T. and Armstrong, D. (2000). Effective Teaching in Elementary Social Studies, U.S.
• Smart, L. (1998). Maps, ICT and History: A Revolution in Learning. Teaching History 93, s.28-31.
• Şengül, T. ve Akça, N. (2009). Tarih Öğretimi İçin Yaratıcı Ortamlar. I.Uluslararası Türkiye http://www.eab.org.tr/eab/oc/egtconf/pdfkitap/pdf/184.pdf. Araştırmaları Kongresi. 1-3Mayıs. Çanakkale.
• Şengül Bircan, T. (2013). Animasyon Destekli Haritalarla Tarih Öğretiminin Öğrencilerin Akademik Başarılarına ve Mekân Algılarına Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Etkisi
• Şimşek, A. (2003). Tarih Öğretiminde Görsel Materyal Kullanımı. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 4 (1). s.141- 155.
• Taş, H.İ. (2006). Coğrafya Eğitiminde Görselleştirmenin Önemi: Mekânsal Algılamaya Pedagojik Bir Bakış. Doğu Coğrafya Dergisi 11(16). s.211-238.
• Taşyürek, Z. (2011). Tarih Öğretmenlerinin Derslerde Kullanmış Oldukları Araç- Gereçler Hakkındaki Görüşleri (Erzurum Örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Erzurum.
• Turner-Bısset, R. (2005). Creative Teaching: History in The Primary Classroom, David Fulton Publishers.
• Ulusoy, K. ve Gülüm, K. (2009). Sosyal Bilgiler Dersinde Tarih ve Coğrafya Konuları İşlenirken Öğretmenlerin Materyal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 10 (2). s. 85-99. Kullanma Durumları. Ahi Evran
• Yeşil, R. (2010). Tarih Derslerinde Yapılan Bazı Öğretim Uygulamalarına Göre Öğrencilerin Öz İlgi ve Öz Yetenek Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi 30. s.63-80.
• Zaman, S., Günal, H. ve Zaman, N. (2011). Tarih Öğretmenlerinin Harita Kullanımı ile İlgili Düşünceleri Üzerine Bir Araştırma: Erzurum Örneği. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 15 (2). s 205-218.