TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARININ OKUMA STRATEJİLERİ, ELEŞTİREL DÜŞÜNME TUTUMLARI VE ÜST BİLİŞSEL YETERLİLİKLERİ

Yıl 2012, Cilt: 13 Sayı: 1, 207 - 221, 01.01.2012

Nuri Karasakaloğlu Seda Saracaloğlu Serap Özelçi

Öz

Araştırmanın temel amacı öğretmen adaylarının üst bilişsel okuma stratejileri, eleştirel düşünme tutumları ve motivasyonel-biliş ve biliş üstü yeterlikleri belirlemektir. Tarama modelinde desenlenen araştırmaya dört farklı üniversitenin eğitim fakültesinin Türkçe öğretmenliği lisans programında öğrenim görmekte olan 388 birinci ve dördüncü sınıf öğretmen adayı katılmıştır. Araştırmaya ilişkin veriler “Üst Bilişsel Okuma Stratejileri Ölçeğidir”, “Eleştirel Düşünme Tutum Ölçeği” ve “Motivasyonel, Bilişsel ve Bilişüstü Yeterlilikler Ölçeği” yardımı ile toplanmıştır. Kişisel bilgilere ilişkin 4 adet soru formda yer almaktadır. Araştırma bulgularına göre; üst bilişsel okuma stratejilerinden “pragmatik” stratejileri kullanma becerileri cinsiyete ve kitap okuma oranına göre, “analitik” stratejileri kullanma becerileri ise yine kitap okuma oranına göre farklılaşmaktadır. Biliş-üstü yeterlilikler ölçeğinin “süreci düzenleme” alt ölçeği dışındaki tüm alt ölçeklerinden elde edilen puanlar kitap okuma alışkanlığına göre farklılaşmaktadır. Özellikle “Strateji Kullanma” alt ölçeğinden elde edilen puanlar cinsiyete, öğrenim görülen üniversiteye ve kitap okuma alışkanlığına göre anlamlı olarak farklılaşmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türkçe öğretmeni adayı, üst-biliş, okuma stratejisi, eleştirel düşünme

Turkish Prospective Teachers’ Reading Strategies, Critical Thinking Attitudes and Metacognitive Competencies

Öz

The main purpose of the study is to identify teachers' metacognitive reading strategies, critical thinking attitudes and motivational- cognitive and metacognitive competencies. 388 juniors and seniors who have been studying at Turkish langauage teaching undergraduate program of four different universities attended to the research, designed with survey method. Data was collected with "Metacognition Reading Strategies Scale", "Critical Thinking Attitude Scale" and "Motivational, Cognitive, and Metacognitive Competency Questionnaire". And in the form there are 4 questions about personal information. According to research findings, ability of using “pragmatic” strategies from metacognitive strategies differ according to gender and reading rate and also ability of using “analytical" skills differ based on reading rate. The scores obtained from “Metacognitive Competency Questionnaire subscales except “arrangement process“ subscale, differed according to habit of reading book. Especially the scores obtained from "Strategy Use" sub-scale scores significantly differed according to gender, attendent university and reading habits

Anahtar Kelimeler

Turkish teacher candidates, metacognition, reading strategy, critical thinking

Kaynakça

• Aktamış, H., Uça, S. (2010). Motivasyonel, Bilişsel ve Bilişüstü Yeterlilikler Ölçeği’nin Türkçeye Uyarlanması, İlköğretim Online, 9 (3), 980-989. [Online]: http://ilkogretim-online.org.tr
• Baydık, B. (2011). Okuma Güçlüğü Olan Öğrencilerin Üstbilişsel Okuma Stratejilerini Kullanımı ve Öğretmenlerinin Okuduğunu Anlama Öğretim Uygulamalarının İncelenmesi. Eğitim ve Bilim, 36 (162), 301-319.
• Cüceloğlu, D. (1998). İyi Düşün Doğru Karar Ver (18. Baskı), Sistem Yayıncılık: İstanbul.
• Çetinkaya, Z. (2011). Türkçe Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünmeye İlişkin Görüşlerinin Belirlenmesi, Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 12, Sayı 3, Ağustos 2011,ss. 93-108.
• Çöğmen, S. (2008). Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Kullandıkları Okuduğunu Anlama Stratejileri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Aydın.
• Çöğmen, S., Saracaloğlu, A. S. (2010). Üst Bilişsel Okuma Stratejileri Ölçeği’nin Türkçeye Uyarlama Çalışmaları, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 28, (Temmuz 2010/II), ss.91-99.
• Epçaçan, C. (2009). Okuduğunu Anlama Stratejilerine Genel Bir Bakış, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2 (6), 207-223.
• Facione, P. A. (1990). Critical Thinking: A Statement of Expert Consensus for Purposes of Educational Assessment and Instruction “ The Delphi Report” (Executive Summary), California Academic Press: Millbrae.
• Karasar, N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar – İlkeler – Teknikler, Nobel Yayın Dağıtım: Ankara
• Kazancı O.(1989), Eğitimde Eleştirici Düşünme ve Öğretimi, Kazancı Kitap A.Ş., İstanbul
• Kuş, Z., Türkyılmaz, M. (2010). Sosyal Bilgiler ve Türkçe Öğretmeni Adaylarının Okuma Durumları: (İlgi, Alışkanlık ve Okuma Stratejilerini Kullanım Düzeyleri), Türk Kütüphaneciliği 24, 1 (2010), 11-32.
• Oluk, S. Ve Başöncül, N. (2009). İlköğretim 8. Sınıf Öğrencilerin Üst-biliş Okuma Stratejilerini Kullanma Düzeyleri ile Fen-teknoloji ve Türkçe Ders Başarıları Üzerine Etkisi, Kastamonu Eğitim Dergisi, 17 (1), 183-194.
• Özdemir, S., M. (2005) Üniversite Öğrencilerinin Eleştirel Düşünme Becerilerinin Çeşitli Etkenler Açısından Değerlendirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(3).
• Seferoğlu, S., Akbıyık, C. (2006). Eleştirel Düşünme ve Öğretimi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30 (2006) 193-200.
• Şahinel, S. (2002). Eleştirel Düşünme, Pegem Yayınları. Ankara.
• Şen, Ü. (2009). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Eleştirel Düşünme Tutumlarının Çeşitli Değişkenler Açısından Değerlendirilmesi, Zeitschrift für die Welt der Türken (Journal of World of Turks), ZfWT Vol. 1, No. 2 (2009) ss.69-89.
• Topuzkanamış, E. ve Maltepe, S. (2010). Öğretmen Adaylarının Okuduğunu Anlama ve Okuma Stratejilerini Kullanma Düzeyleri. TÜBAR-XXVII-, 655-677.
• Torres, R. M., CAno, J. (1995). Critical Thinking as Influenced by Learning Style, Journal of Agricultural Education, Vol. 36, No. 4, 55-62.
• Wellington, J.; Osborne, J. (2001), Language And Literacy In Science Education, Buckingham, Philadelphia: Ope University Press.