SINIF ÖĞRETMENLİĞİ ADAYLARININ GENETİĞİ DEĞİŞTİRİLMİŞ ORGANİZMALAR (GDO) HAKKINDAKİ BİLGİ DÜZEYLERİ

Yıl 2021, Cilt: 22 Sayı: 1, 521 - 541, 30.04.2021

Alper Murat Özdemir

Öz

Genetiği değiştirilmiş organizmalar (GDO), biyoteknolojik yöntemlerle canlıların sahip olduğu gen dizilimleriyle oynanarak, mevcut özelliklerinin değiştirilmesi veya canlılara yeni özellikler kazandırılması ile elde edilen organizmalara verilen isimdir. Bu araştırmanın amacı sosyo bilimsel konulardan biri olan GDO ile ilgili öğretmen adaylarının tutum ve bilgi düzeylerini ölçmektir. Araştırmada nicel araştırma modellerinden tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini sınıf öğretmenliğinde okuyan lisans öğrencileri oluşturmaktadır. Örneklem Kırşehir, Nevşehir ve Muğla Üniversitelerinde öğrenim görmekte olan 1, 2, 3, ve 4. sınıf düzeylerinden oluşan toplam 449 öğretmen adayından oluşmaktadır. Elde edilen verilerin analiz edilmesi ile öğretmen adaylarının tutumlarının cinsiyet, okul, sınıf ve yaş değişkeni açısından anlamlı bir farklılık göstermediği sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmanın sonucuna göre, teknolojinin gelişmesi ile birlikte GDO’nun hayatımıza girmesi durumu sebebi ile GDO ile ilgili ilkokulun ilk kademelerinden itibaren öğretmenler olarak bilgi sahibi olmamız gerektiği ortaya çıkmıştır. GDO ile ilgili farkındalık düzeyimiz ne kadar yüksek olursa, olumlu veya olumsuz anlamda fikir yürütebilmemiz kolaylaşacaktır.

Anahtar Kelimeler

İlkokul Eğitimi, Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar, Fen eğitimi

Primary School Teacher Candidates’ Knowledge of Genetically Modified Organisms (GMOs)

Öz

Genetically modified organisms (GMOs) is the name given to organisms obtained by changing their existing properties or equipping them with new properties by means of adjusting their gene sequence through biotechnological methods. The aim of this study is to examine primary school teacher candidates' attitudes towards and knowledge of a socio-scientific issue, GMOs. Survey model, a quantitative research method, was employed, and the population consisted of undergraduate students studying at primary education. The participants were 449 primary school teacher candidates studying their first, second, third and fourth year in Kırşehir, Nevşehir and Muğla Universities. The results revealed no significant difference in the teacher candidates’ attitudes based on gender, university, year of study and age. As a result of the study, because of GMOs being part of our lives with the advances in technology, teachers starting from primary school level should be informed about these products. The higher our level of awareness about GMOs, the easier it will be to adopt a positive or negative opinion about them. In order to achieve this, it can be suggested to include practices or seminars on this topic in undergraduate programs.

Anahtar Kelimeler

Primary Education, Genetically Modified Organisms, Science Education

Kaynakça

• Ağırdil, Y., Kulaç, İ. & Yakın, M. (2006). Sofralarımızdaki tatlı dert, genetiği değiştirilmiş organizmalar ve halk sağlığına etkileri. Türk Biyokimya Dergisi, 1(2), 151–155.
• Akdöner, S. (2019). Argümantasyon destekli işbirlikli öğrenme yönteminin genetiği değiştirilmiş organizma (gdo) konusunda uygulanmasının onuncu sınıf öğrencilerinin akademik başarılarına etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Alkın, Ş.S., Tunca, N. & Ulubey, Ö. (2014). Öğretmen adaylarının eğitim inançları ile eleştirel düşünme eğilimleri arasındaki ilişki. Elementary Education Online, 13(4), 123-141.
• Arı, A. & Arslan, K. (2019). Fen bilimleri öğretmenlerinin genetiği değiştirilmiş organizmalar hakkındaki görüşlerinin belirlenmesi. Academic Perspective Procedia, 2(1), 17-26.
• Aydın, C. (2012). Tüketici satın alma karar sürecinde gıda güvenliği: gdo’ suz etiketler üzerine bir araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Ticaret Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bahadır, E. (2017). Sınıf öğretmeni adaylarının genetiği değiştirilmiş organizmalar (GDO) hakkındaki görüşlerinin belirlenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Giresun Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Giresun.
• Çelik, V. & Balık, D. (2007). Genetiği değiştirilmiş organizmalar (gdo). Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3(1-2), 13–23.
• Çıvgın, H. (2016). Uluslararası sözleşmeler ve türkiye’deki gdo düzenlemeleri ışığında biyogüvenlik kurulu kararları. Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 14(53), 112-119.
• Çiçekci, O. (2008). İlköğretim okullarında görevli öğretmenlerin transgenik ürünler (gdo) konusundaki bilgilerinin ve görüşlerinin belirlenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Demiral, Ü. (2014). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sosyobilimsel bir konudaki argümantasyon becerilerinin eleştirel düşünme ve bilgi düzeyleri açısından incelenmesi: GDO örneği. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Driver, R., Newton, P., & Osborne, J. (2000). Establishing the norms of scientific argumentation in classrooms. Science Education, 84(3), 287-312.
• Ergin, S. & Yaman, H. (2013). Genetiği değiştirilmiş gıdalar ve insan sağlığı üzerine etkileri. Gümüşhane University Journal of HealthSciences, 2(2), 67-83.
• Göneş, A. (2012). Türkiye’ de piyasaya sürülen soya tohumlarında gdo taraması ve gdo saptanan tohumlara uygulanan gıda proseslerinin kantitatif analize etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Gör, S. (2019). Fen bilgisi öğretmen adaylarının genetiği değiştirilmiş organizmalara (gdo) ilişkin karakter ve değer eğilimlerinin belirlenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Aksaray Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Aksaray.
• Güler, T. (2009). Ekoloji temelli bir çevre eğitiminin öğretmenlerin çevre eğitimine karşı görüşlerine etkileri. Education and Science, 3(4), 151-179.
• Hail R. S. (2000). Genetically modified plants- the debate continues. Trend in Ecologyand Evolution, 15(1), 14-8.
• Karaaslan, Z. E. (2017). Fen alanları öğretmen adaylarının genetiği değiştirilmiş organizmalara (gdo) ilişkin metaforları ve görsel imajları. Yayınlanmamoış Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Diyarbakır. Karasar, N. (2010). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2013). 3-4-5-6-7 ve 8 Fen bilimleri dersi öğretim programı, Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara.
• Öcal, E. (2012). İlköğretim fen bilgisi öğretmenlerinin biyoteknoloji (genetik mühendisliği) farkındalık düzeyleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Sağlamer, B. (2003). İlköğretim öğrencilerinde biyoteknoloji kavramını geliştirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Semiz, M. & Yılmaz, E. (2019). Üniversite öğrencilerinin gdo’lu ürünlere yönelik tutumları: bir yapısal eşitlik modellemesi. Nicel Bilimler Dergisi, 1(2), 54-71.
• Sönmez, A. (2011). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının risk algılarını, tutumlarını, bilgilerini ve bu konunun öğretimine yönelik öz yeterliliklerini. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ahi Evran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kırşehir. Sönmez, A. & Kılınç, A. (2012). Preservice science teachers’ self-efficacy beliefs about teaching gm foods: the potential effects of some psychometric factors. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 6(2), 49-76.
• Tanır, S. (2005). Çukurova üniversitesi birinci sınıf fen grubu öğrencilerinin biyoteknoloji ve genetik mühendisliği konusundaki bilgilerinin değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Tanrıöğen, A. Ed. (2001). Bilimsel araştırma yöntemleri. (2nd Ed), Ankara:Anı Yayıncılık.
• Topal, Ş. (2014). Genetik değiştirme işlemleri ve biyogüvenlik, Buğday. 1, 21-29,
• Topaloğlu, Y. M. & Balkan Kıyıcı, F. (2017). Ortaokul öğrencilerin hidroelektrik santrali hakkındaki görüşleri. Journal of Kirsehir Education Faculty, 18(1), 159-179.
• Topaloğlu, M. Y. (2019). Okul dışı öğrenme ortamının öğrencilerin GDO ile ilgili görüşlerine etkisinin incelenmesi. Anadolu Öğretmen Dergisi, 3(2), 160-183.
• Türkmenoğlu, H. (2018). Fen bilgisi öğretmen adaylarının gdo’ lu besinler ile ilgili risk algısı ve karar verme mekanizmalarının incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ahi Evran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kırşehir.
• Vaesa, J. (2013). Genetically modified organisms: Prosandcons of GMO food. 28.08.2018.
• Yılmaz, M. (2012). Türkiye’deki işlenmiş soya ürünlerinde kalitatif ve kantitatif gdo tanısı ve transgen analizi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Yüce, Z. (2011). Fen bilgisi öğretmenliği öğrencilerinin biyoteknoloji konusundaki bilgileri ve biyoteknoloji uygulamalarına yönelik biyoetik yaklaşımları: tutum, görüş ve değer yargıları. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.