Türkiye’de Fen Eğitiminde Güncel Araştırma Eğilimleri: 2020 Yılındaki Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 22 Sayı: 3, 1884 - 1924, 31.12.2021

İsmail Dönmez , Salih Gülen

Öz

Tez konusu bulmak araştırmacılar için her zaman zor bir süreç olmuştur. Eğitim araştırmalarını incelemek, ilgili alanda çalışma yürütmek isteyenlere yol gösterebilir. Bu araştırmada amaç, ülkemizde 2020 yılında fen bilimleri eğitimi alanında yapılan yüksek lisans ve doktora tezlerinin incelenmesidir. Bu incelemede; araştırmacıların ve danışmanların özellikleri, tezlerin üretildiği üniversiteler, tez konusu, tez yöntemleri, örneklemi, kullanılan ölçekler ve anahtar kelimeleri gibi çeşitli yönlerden ele alınması hedeflenmektedir. Araştırma kapsamında 2020 yılında fen bilimleri eğitimi alanında 132 yüksek lisans, 25 doktora tezinin tamamlandığı tespit edilmiştir. Bu tezlerin içerik analizi sonucunda; tezlerde çoğunlukla yarı yapılandırılmış/yapılandırılmamış görüşme formları ve akademik başarı testlerinin kullanıldığı belirlenmiştir. Yüksek lisans ve doktora tezlerinin çoğunluğunun STEM eğitimi ve kavram eğitimi konuları üzerine yapıldığı tespit edilmiştir. Yükseköğretim Kurulu (YÖK) tez tarama sayfasının araştırmacıların karşılaştırmalı analizler yapabileceği şekilde yenilenmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

2020, Doktora, Güncel araştırmalar, Tez, Yüksek lisans

Current Research Trends in Science Education in Turkey: Examination of Post-Graduate Theses in 2020

Öz

Finding a thesis topic has always been a difficult process for researchers. Examining educational research can guide those who want to work in the relevant field. The aim of this research is to examine the graduate and doctorate thesis written in 2020 in the field of science education in Turkey. In this review; the characteristics of researchers and consultants, universities where thesis are produced, subjects, methods, sampling, used scales and keywords are aimed to be addressed from various aspects. Within the scope of the research, it was determined that 132 master's and 25 doctoral dissertations were completed in the field of science education in 2020. As a result of the content analysis of these theses; It has been determined that mostly semi-structured / unstructured interview forms and academic achievement tests are used in theses. It has been determined that the majority of master's and doctoral theses are on STEM education and concept education. It is recommended to renew the thesis search page of the Council of Higher Education (CoHE) so that researchers can make comparative analysis.

Anahtar Kelimeler

2020, Doctorate, Current Research, Thesis, Master's Degree

Kaynakça

• Adıgüzel, T., Şimşir, F., Çubukluöz, Ö. ve Gökkurt-Özdemir, B. (2018). Türkiye’de matematik ve fen eğitiminde kavram yanılgılarıyla ilgili yapılan yüksek lisans ve doktora tezleri: Tematik bir inceleme, Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, (25), 57-92.
• Archer, L., Dawson, E., DeWitt, J., Seakins, A., & Wong, B. (2015). “Science capital”: A conceptual and empirical argument for extending Bourdieusian notions of capital beyond the arts. Journal of Research in Science Teaching, 52, 922–948.
• Ayaz, M., Gülen, S., & Gök, B. (2020). STEM etkinliklerinin uygulanması sürecinde elektronik portfolyo kullanımının sekizinci sınıf öğrencilerinin fen bilimleri dersi akademik başarısına ve STEM tutumuna etkisinin incelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 1153-1179.
• Aydın A., Selvitopu, A., & Kaya, M. (2018). Türkiye’de Yükseköğretim Yönetimi Alanında Üretilen Doktora Tezlerine İlişkin Bir İnceleme. Journal of Higher Education & Science/Yüksekögretim ve Bilim Dergisi, 8(2), 305-313.
• Büyüköztürk, Ş. (2009). Manual of data analysis for social sciences. Ankara: Pegem Academy.
• Caymaz, B. (2020). Türkiye’de elektrik konusuyla ilgili fen eğitimi alanında yapılan tez çalışmalarının içerik analizi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi , 21 (2), 701-718. DOI: 10.17679/inuefd.642759
• Creswell, J.W. & Plano Clark, V. L. (2011). Designing and conducting mixed methods Research. 2nd Edition, Los Angeles: Sage Publications.
• Creswell, J.W. (2013). Qualitative research methods (Trans. Ed.: Whole, M., & Demir, S.B.). Ankara: Political Publications Distribution.
• Çavaş, P., Ayar, A. & Gürcan, G. (2020). Türkiye’de STEM Eğitimi Üzerine Yapılan Araştırmaların Durumu Üzerine Bir Çalışma. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 823-854.
• Çepni, S. (2010). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. Trabzon: Celepler Matbaacılık.
• Çepni, S., ve Küçük, M. (2002, Eylül). Fen bilgisi öğretmenlerinin eğitim araştırmaları hakkındaki düşünceleri. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Ankara.
• Çetinkaya, E., & Taşar, M. F. (2017). Fen bilimleri eğitimi alanında Türkiye merkezli argümantasyon araştırmalarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Hacettepe University Journal of Education, 33(2), 353-381.
• Demirkuş, N., (2020). Öğretim teknolojisi ve materyallerinin geliştirilmesi ders notları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Biyoloji Eğitimi, Van. Erişim tarihi: 17.06.2020.
• Demirkuş, N., Ertaş, A., & Gülen, S. (2018). Mikrobiyolojik kavramların öğretilmesine ilişkin ders materyali geliştirme çalışması, Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 2561-2572. DOI:10.29299/kefad.2018.19.03.021
• Doğru, M., Gençosman, T., Ataalkın, A. N., & Şeker, F. (2012). Fen bilimleri eğitiminde çalışılan yüksek lisans ve doktora tezlerinin analizi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 9(1), 49-67.
• Donmez, I. (2021). Impact of out-of-school STEM activities on STEM career choices of female students. Eurasian Journal of Educational Research, 91, 173-204. https://dx.doi.org/10.14689/ejer.2021.91.9
• Dönmez, İ. & İdi̇n, Ş. (2017). Türkiye’de fen bilimleri eğitimi alanında üstün yetenekli öğrencilerin eğitimi ile ilgili araştırmaların incelenmesi. Journal of Gifted Education and Creativity , 4 (2) , 57-74.
• Filiz, A., & Kocakülah, M. S. (2020) Fen eğitiminde proje tabanlı öğrenme yaklaşımı ile ilgili yapılan araştırmaların içerik analizi. Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 175-194.
• Genç, H. N. (2020) Fen bilgisi eğitimi alanında kavram karikatürü ile ilgili tezler üzerine bir içerik analizi: Türkiye örneği (2007-2019). Uluslararası Beşeri Bilimler ve Eğitim Dergisi, 6(13), 267-290.
• Glesne, C. (2013). Introduction to qualitative research (Trans. Ed .: Ersoy, A., & Yalcinoglu, P.). Ankara: Anı Publishing.
• Gülen, S. & Yaman, S. (2019). The effect of integration of STEM disciplines into Toulmin's argumentation model on students’ academic achievement, reflective thinking, and psychomotor skills. Journal of Turkish Science Education, 16(2), 216-230. DOI: 10.12973/tused10276a
• Gülen, S. (2020). The effect of ‘volume of concept’ on the level of identifying concepts and understanding of relationships between concepts for 7th grade students. African Educational Research Journal, 8(1), 57-69. https://doi.org/10.30918/AERJ.81.20.011
• Kaptan F, (2006). Fen bilgisi öğretiminin niteliği ve amaçları. Anadolu Üniversitesi. https://fikretkorur.guncelfizik.com/wp-content/uploads/Fen-Bilgisi-%C3%96%C4%9FretimiNitelik.pdf erişim tarihi: 01.02.2021
• Kaptan, F. ve Kuşakçı, F. (2002). Fen öğretiminde beyin fırtınası tekniğinin öğrenci yaratıcılığına etkisi. V. Ulusal fen bilimleri ve matematik eğitimi kongresi bildiriler kitabı (s.197-202). ODTÜ: Ankara
• Karadağ, R. (2014). Okuma ilgisi, tutumları ve alışkanlığı konusunda yapılmış çalışmaların lisansüstü tezlere dayalı analizi: YÖK ve ProQuest veri tabanları örneklemi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(1), 1-17.
• Karakoc, B., Ozpolat, E. T. & Kara, K. (2018). Türkiye’de öğretmen yetiştirme konusunda yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi (1987-2017). Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 12(24), 313-333. doi: 10.29329/mjer.2018.147.17
• Karampelas, K. (2021). Trends on science education research topics in education journals. European Journal of Science and Mathematics Education, 9(1), 1-12.
• Karamustafaoğlu, O., Özlem, B. O. Z., & Değirmenci, S. (2020). TR dizinli dergilerde yayınlanmış fen eğitimi makaleleri: 2015’ten günümüze yöntem analizi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(1), 185-201.
• Köse, S. & Yüzüak, A. V. (2020). Fen ve matematik eğitiminde ters yüz edilmiş sınıf modeliyle ilgili yapılan çalışmalar: Tematik bir inceleme. Bartın Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 15-33.
• Küçüközer, A. (2016). Fen bilgisi eğitimi alanında yapılan doktora tezlerine bir bakış. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 10(1), 107-141.
• Li, Y., Wang, K., Xiao, Y., & Froyd, J. E. (2020). Research and trends in STEM education: a systematic review of journal publications. International Journal of STEM Education, 7(1), 1-16.
• Lin, T. J., Lin, T. C., Potvin, P., & Tsai, C. C. (2019). Research trends in science education from 2013 to 2017: A systematic content analysis of publications in selected journals. International Journal of Science Education, 41(3), 367-387.
• Martin, M. O., Mullis, I. V. S., Foy, P. & Stanco, G., (2012). TIMMS 2011 international results in science. Boston: TIMSS & PIRLS International Study Center. https://timssandpirls.bc.edu/timss2011/downloads/T11_IR_Science_FullBook.pdf (Accessed: 29 October, 2020).
• Merriam, S. B. (2013). A guide for qualitative research design and implementation (Trans. Ed. : Turan, S.). Ankara: Nobel Publishing.
• Mortimore, P. (2000). Does educational research matter? British Educational Research Journal, 26(1), 5–24.
• Özcan, C. (2020). Fen eğitimi alanında yapılan doktora tezlerinin belirlenen temalar açısından incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4 (6), 33-41.
• Özcan, C., & Çalışkan, İ. (2020). Fen eğitimi alanındaki araştırmaların konu ve yöntem açısından incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 21(1), 101-111.
• Polat, M. (2013). Fen bilimleri eğitimi alanında tamamlanmış yüksek lisans tezleri üzerine bir araştırma: Celal Bayar Üniversitesi örneği. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi,35, 46-54.
• Sönmez, H., Hastürk, G. Hanife, (2020). Türkiye’de fen eğitimi alanında doktora düzeyinde yapılan tez çalışmalarının bibliyografik analizi, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9(5), 3174-3194.
• Sözbilir, M., Gül, Ş., Okçu, B., Yazıcı, F., Kızılaslan, A., Zorluoğlu, S. L., & Atila, G. (2015). Görme yetersizliği olan öğrencilere yönelik fen eğitimi araştırmalarında eğilimler. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 218-241.
• Şahin, D., Calp, Ş., Bulut, P., & Kuşdemir, Y. (2013). Sınıf öğretmenliği eğitimi bilim dalında yapılmış lisansüstü tezlerin çeşitli kriterlere göre incelenmesi. Journal of World of Turks, 5(3), 187-205.
• Tatar, E., & Tatar, E. (2008). Fen bilimleri ve matematik eğitimi araştırmalarının analizi I: Anahtar kelimeler. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(16), 89-103.
• Tereci, A., & Bindak, R. (2019). 2010-2017 yılları arasında Türkiye’de matematik eğitimi alanında yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi [MSKU Journal of Education], 6(1), 40-55. DOI: 10.21666/muefd.485737
• Tok, G., & Cebesoy, Ü. (2019). Fen bilgisi öğretmenleri ile gerçekleştirilen tez çalışmalarının eğilimi: bir içerik analizi. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5 (1), 22-53.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.