İlköğretim Matematik Öğretmeni Adaylarının Problem Kurma Durumlarındaki Matematiksel Yaratıcılıklarının İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 23 Sayı: Özel Sayı, 385 - 426, 26.03.2022

Duygu Arabacı Ebru Saka Sevilay Alkan

Öz

Araştırmada ilköğretim matematik öğretmen adaylarının problem kurma durumlarındaki yaratıcılıklarının, adayların kurduğu problemleri çözüp çözmeme durumlarına göre incelenmesi amaçlanmıştır. Özel durum çalışması yönteminin kullanıldığı araştırmanın katılımcılarını 2017-2018 Eğitim-Öğretim yılında bir devlet üniversitesinin İlköğretim Matematik Öğretmenliği programının 2. sınıfında öğrenim görmekte olan 24 ilköğretim matematik öğretmeni adayı oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak Getzels ve Jackson (1962) tarafından yaratıcılığı ortaya çıkarmak amacıyla kullanılan ve Leung (1993) tarafından düzenlenen “House Problem” olarak adlandırılan problem kurma etkinliğinin Türkçe çevirisi kullanılmıştır. Verilerin analizinde Leikin (2009) ve Taşkın’ın (2016) kullandıkları puanlandırmalardan yararlanılmıştır. Araştırmanın sonucunda, kurduğu problemi çözmeyen İMÖ adaylarının akıcılık göstergesi açısından kısmen daha yüksek puanlar alsa da esneklik göstergesi açısından bu durumun geçerli olmadığı tespit edilmiştir. Ayrıca her iki gruptaki adayların kurdukları problemlerde orijinallik puanlarının esneklik puanlarına göre daha düşük olduğu tespit edilmiştir. Toplam yaratıcılık puanları açısından ise kurduğu problemleri çözen İMÖ adaylarının yaratıcılık puanlarının kurduğu problemi çözmeyenlere göre daha yüksek olduğu, yani kurduğu problemi çözen adayların daha yaratıcı problemler kurduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Problem Kurma, Matematikte yaratıcılık, İlköğretim matematik öğretmen adayları

Investigation of Mathematical Creativity of Pre-Service Elementary Mathematics Teachers in Problem Posing Situations

Öz

The study aimed to examine the creativity of pre-service elementary mathematics teachers in problem-posing situations whether they solved or not the posed problems by themselves. The participants of the study, in which the case study method was applied, consists of 24 pre-service elementary mathematics teachers studying in the second grade of the Elementary Mathematics Education program of a state university in the 2017-2018 academic year. The Turkish translation of the problem-posing activity called "House Problem", which was used by Getzels and Jackson (1962) to reveal the creativity and edited by Leung (1993), was used as a data collection tool. The scoring used by Leikin (2009) and Taşkın (2016) was implemented in the analysis of the data. As a result of the study, it was determined that although teacher candidates who did not solve their problem got higher scores in terms of fluency, this situation was not valid in terms of flexibility. Also, it was found out that the originality scores of the problems posed by the candidates in both groups were lower than their flexibility scores. In terms of total creativity scores, it was concluded that the creativity scores of teacher candidates who solved their posed problems were higher than those who did not solve their posed problems, that is, the candidates who solved the problems posed more creative problems.

Anahtar Kelimeler

Problem posing, Mathematical creativity, Pre-Service Elementary Mathematics Teachers

Kaynakça

• Akgül, S. (2014). Üstün yetenekli öğrencilerin matematik yaratıcılıklarını açıklamaya yönelik bir model geliştirilmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Balka, D. S. (1974). Using research in teaching: Creative ability in mathematics. The Arithmetic Teacher, 21(7), 633-636.
• Baykul, Y. (1999). İlköğretimde matematik öğretimi. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Brown, S. I., & Walter, M. I. (2005). The art of problem posing. Psychology Press.
• Brunkalla, K. (2009). How to increase mathematical creativity- an experiment. The Montana Mathematics Enthusiast, 6, 257- 266.
• Budak, İ. (2007). Matematikte üstün yetenekli öğrencileri belirlemede bir model. Yayımlanmamış doktora tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Chamberlin, S. A., & Moon, S. M. (2005). Model eliciting activities as a tool to develop and identfy creatively gifted mathematicians. Journal of Secondary Gifted Education, 17, 37-44.
• Doğan, N. (2005). Yaratıcı Düşünme ve Yaratıcılık, Eğitimde Yeni Yönelimler. Ankara: Pegem.
• English, L. D. (1997). The development of fifth-grade children’s problem- posing abilities. Educational Studies in Mathematics. 34(3), 183–217.
• Ersoy, E., & Başer, N. E. (2009). İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin yaratıcı düşünme düzeyleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(9), 128-137.
• Getzels, J. W., & Jackson, P. W. (1962). Creativity and intelligence: Explorations with gifted students. New York: Wiley.
• Guilford, J. P. (1967). The nature of human intelligence. New York: McGraw-Hill.
• Güven, M., & Kürüm, D. (2008). Öğretmen adaylarının öğrenme stilleri ile eleştirel düşünme eğilimleri arasındaki ilişki. İlköğretim Online, 7(1).
• Haavold, P. Ø. (2013). What are the characteristics of mathematical creativity? An emprical and theorical investigation of mathematical creativity? University of Tromso, Norway.
• Haylock, D. W. (1987). A framework for assessing mathematical creativity in school children. Educational Studies in Mathematics, 8(1), 59-74.
• Kandemir, M. A. (2006). OFMA matematik eğitimi öğretmen adaylarının yaratıcılık eğitimi hakkındaki görüşleri ve yaratıcı problem çözme becerilerinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
• Kıymaz, Y. (2009). Ortaöğretim matematik öğretmen adaylarının problem çözme durumlarındaki matematiksel yaratıcılıkları üzerine nitel bir araştırma. Yayımlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Leikin, R. (2008). Teaching mathematics with and for creativity: An intercultural perspective. In P. Ernest, B. Greer and B. Sriraman (Eds.), Critical issues in mathematics education (pp. 39-43). USA: Information Age Publishing Inc. ve The Montana Council of Teachers of Mathematics.
• Leikin, R. (2009). Exploring mathematical creativity using multiple solution tasks. In R. Leikin, A. Berman ve B. Koichu (Eds.), Creativity in mathematics and the education of gifted students (pp. 129–145). Rotterdam: Sense Publishers.
• Leikin, R., & Pitta-Pantazi, D. (2013). Creativity and mathematics education: The state of the art. ZDM, 45(2), 159-166.
• Leikin, R., & Kloss, Y. (2011). Mathematical creativity of 8th and 10th grade students. Paper presented at Seventh Conference of the European Society for Research in Mathematics Education-CERME-7, University of Rzeszów, Poland.
• Leung, S. S. (1993). Mathematical problem posing: The influence of task formats, mathematics knowledge, and creative thinking. In I. Hirabayashi, N. Nohda, K. Shigematsu, & F. Lin (Eds.), Proceedings of the 17th Conference of the International Group for the Psychology of Mathematics Education (Vol. 3, pp. 33–40). Tsukuba, Japan: International Group for the Psychology in Mathematics Education.
• Leung, S. S. (1997). On the role of creative thinking in problem posing. ZDM, 29(3), 81-85.
• Mandacı Şahin, S. (2007). 8. sınıf öğrencilerinin matematik gücünün belirlenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Mann, E. L. (2005). Mathematical creativity and school mathematics: indicators of mathematical creativity in middle school students. Yayımlanmamış doktora tezi. University of Connecticut, Storrs, ABD.
• Mann, E. L. (2009). The search for mathematical creativity: Identifying creative potential in middle school students. Creativity Research Journal, 21(4), 338-348.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2009). İlköğretim matematik dersi 6-8. sınıflar öğretim programı ve kılavuzu. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• National Council of Teachers of Mathematics. (1991). Professional standards for teaching mathematics. Reston, VA: Author
• Özcan, S. (2009). Yaratıcı düşünme etkinliklerinin öğrencilerin yaratıcı düşünmelerine ve proje geliştirmelerine etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özmen, Z. M., Taşkın, D., & Güven, B. (2012). İlköğretim 7. sınıf matematik öğretmenlerinin kullandıkları problem türlerinin belirlenmesi. Eğitim ve Bilim, 37(165), 1-16.
• Rosli, R., Capraro, M. M., & Capraro, R. M. (2014). The effects of problem posing on student mathematical learning: A meta-analysis. International Education Studies, 7(13), 227-241.
• Schreglmann, S., & Kazancı, Z. (2016). Öğretmen adaylarının “yaratıcı öğretmen” kavramına yönelik metaforik algıları. Journal of Gifted Education and Creativity, 3(3), 21-34.
• Shriki, A. (2010). Working like real mathematicians: Developing prospective teachers’ awareness of mathematical creativity through generating new concepts. Educational Studies in Mathematics, 73(2), 159-179.
• Shriki, A. (2013). A model for assessing the development of students’ creativity in the context of problem posing. Creative Education, 4(7), 430.
• Silver, E. A. (1994). On mathematical problem posing. For the learning of mathematics, 14(1), 19-28.
• Silver, E. A. (1997). Fostering creativity through instruction rich in mathematical problem solving and problem posing. ZDM—The International Journal on Mathematics Education, 29(3), 75–80.
• Singer, F. M. (2012). Exploring mathematical thinking and mathematical creativity through problem posing. Exploring and advancing mathematical abilities in high achievers, 119-124.
• Siswono, T. Y. E. (2011). Levels of students’ creative thinking in classroom mathematics. Educational Research and Review, 6(7), 548-553.
• Sriraman, B. (2004). The characteristics of mathematical creativity. The Mathematics Educator, 14(1), 19-34.
• Sriraman, B. (2005). Are giftedness and creativity synonyms in mathematics? The Journal of Secondary Gifted Education, 17(1), 20–36.
• Şimşek, H., & Yıldırım, A. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Taşkın, D. (2016). Üstün yetenekli tanısı konulmuş ve konulmamış öğrencilerin matematikte yaratıcılıklarının incelenmesi: Bir özel durum çalışması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Turhan, B., & Güven, M. (2014). Problem kurma yaklaşımıyla gerçekleştirilen matematik öğretiminin problem çözme başarısı, problem kurma becerisi ve matematiğe yönelik görüşlere etkisi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43(2), 217-234.
• Vale, I., Pimentel, T., Cabrita, I., Barbosa, A., & Fonseca, L. (2012, July). Pattern problem solving tasks as a mean to foster creativity in mathematics. In Proceedings of the 36th Conference of the International Group for the Psychology of Mathematics Education (Vol. 4, No. 1, pp. 171-178).
• Yuan, X., & Sriraman, B. (2011). An exploratory study of relationships between students’ creativity and mathematical problem-posing abilities. In Sriraman, B. and Hwa Lee, K (Eds.), The Elements of Creativity and Giftedness in Mathematics. (pp.5-28). Taipei: Sense Publishers.