Gender Effect on Self Efficacy and Science Self Efficacy of Gifted and Nongifted Middle School Students

Yıl 2019, , 1291 - 1302, 15.05.2019

Kübra Şengül Yıldırım Sibel Saraçoğlu

https://doi.org/10.24106/kefdergi.3061

Öz

The
research’s aim is to examine the effect of gender on science self-efficacy and science
self-efficacy of gifted and nongifted middle school students. The research has
been carried out at the education and training term of 2016-2017 in Melikgazi
district of city of Kayseri. 634 students have constituted the total research
sample, 191 of whom are gifted middle school students and the remaining 443
students are middle school students with normal development. Survey
research, which is one of quantitative methods, has been implemented in the research.
Likert Type “Science Self-Efficacy Scale” have been used as a data collecting
tool. The reliability coefficient of scale used in the research has been found
out as 0.917. The independent
sample t-test was used to data analysis. The results show that;
there is a meaningful difference in behalf of gifted students
between gifted middle school students and other middle school students' science
self-efficacy scores. During the research, mastery, emotional and
verbal factors have been studied one by one in order to find out if there is a
meaningful difference between science self-efficacy levels of two groups of
students in terms of three factors. In conclusion, a meaningful difference has
been appeared on behalf of gifted students in terms of mastery, emotional and
verbal. When the self-efficacy scores of the middle school students in both
groups were examined in terms of gender variation, it was seen that there was
no significant difference between the self-efficacy levels of the students of
different sexes.

Anahtar Kelimeler

gifted students, science, self-efficacy, gender

Normal Gelişim Gösteren ve Üstün Yetenekli Ortaokul Öğrencilerinin Fen Bilimleri Özyeterlikleri ve Özyeterliklerine Cinsiyetin Etkisi

Öz

Araştırmanın
amacı; normal
gelişim gösteren ve üstün yeenekli ortaokul öğrencilerinin fen bilimleri özyeterliklerini ve özyeterliklerine cinsiyetin
etkisini incelemektir. tespit etmektir.  Araştırma 2016-2017 eğitim öğretim yılında Kayseri ili Melikgazi
ilçesinde yapılmıştır.  Çalışma grubu ortaokul
çağındaki üstün yetenekli 191 ve normal gelişim gösteren 443 olmak üzere toplam
634 öğrenciden oluşmaktadır. Araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden tarama
deseni kullanılmıştır. Veri toplama aracı olarak “Fen Bilimleri Özyeterlik
Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmada kullanılan ölçeğin güvenirlik katsayısı 0.917
olarak bulunmuştur.  Verilerin analizi için bağımsız örneklem
t-testi kullanılmıştır. Araştırma sonuçları
ortaokul öğrencileri ile aynı düzeydeki üstün yetenekli öğrencilerin fen
bilimleri özyeterlikleri arasında üstün yetenekli öğrenciler lehine anlamlı bir
farklılık olduğunu göstermektedir. Çalışmada iki gruptaki öğrencilerin fen
özyeterlikleri arasında ustalık, duyuşsal özellikler ve teşvik faktörleri açısından
anlamlı bir farklılık olup olmadığını tespit etmek amacıyla, bu faktörler tek
tek ele alınarak incelenmiştir. Sonuçta; uygulanan ölçekteki ustalık, duyuşsal
özellikler ve teşvik faktörleri açısından üstün yetenekli öğrenciler lehine
anlamlı farklılık olduğu görülmüştür. Her iki gruptaki ortaokul öğrencilerinin özyeterlik puanları cinsiyet
değişkeni açısından incelendiğinde farklı cinsiyetteki öğrencilerin özyeterlik
düzeyleri arasında anlamlı bir farklılık olmadığı görülmektedir.    

Anahtar Kelimeler

üstün yetenekli öğrenciler, fen bilimleri, özyeterlik, cinsiyet

Kaynakça

• Abak, A. (2003). Modeling the relationship between university students’ selected affective characteristics and their physics achievement (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Ankara. Akbaş, A. ve Çelikkaleli, Ö. (2006). Sınıf öğretmeni adaylarının fen öğretimi özyeterlik inançlarının cinsiyet, öğrenim türü ve üniversite-lerine göre incelenmesi. Mersin Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 98-110. Akkaş, E. ve Eker C. (2013). Bilim ve sanat merkezlerine devam eden üstün yetenekli öğrencilerin başarı durumları. Üstün Yetenekliler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 1(1), 44-50. Aktamış, H., Özenoğlu Kiremit, H. ve Kubilay, M. (2016). Öğrencilerin öz-yeterlik inançlarının fen başarılarına ve demografik özellikle-rine göre incelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 1-10. Aksoy, Ö. (2014). Üstün zekalı ve normal öğrencilerin algılanan akademik öz-yeterliklerinin karşılaştırılması. Üstün Zekalılar Eğitimi ve Yaratıcılık Dergisi, 1(1), 1-6. Alabay, E. (2006). İlköğretim okulöncesi öğretmen adaylarının fen ile ilgili öz yeterlik inanç düzeylerinin incelenmesi. Yeditepe Üniver-sitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (1). Altun, F. ve Yazıcı, H. (2012). Üstün yetenekli öğrencilerin benlik kavramları ve akademik öz-yeterlik inançları: karşılaştırmalı bir çalışma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,12(23), 319-334. Arkan, K. (2011). Sınıf öğretmenlerinin problem çözme becerisini kazandırmaya yönelik öz-yeterlikleri ile ilköğretim öğrencilerinin problem çözme becerileri arasındaki ilişki (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul. Arslan, A. (2011). Ayrılıp birleşme IV tekniğinin erişiye öz yeterlik inancına ve öz düzenleme becerisine etkisi. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(13), 369-385. Arslan, A. (2012). Predictive power of the sources of primary school students’ self-efficacy beliefs on their self-efficacy beliefs for learning and performance. Educational Sciences: Theory and Practice, 12(3), 1915-1920. Arslan, A. (2017), Ortaokul Öğrencilerinin Dinleme Kaygıları ve Akademik Özyeterlik İnançlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İnce-lenmesi, International e-Journal of Educational Studies (IEJES), 1(1), 12-31 Aşut, N. (2013). Üstün yetenekli öğrencilerin epistemolojik inançlarının fen öğrenmeye yönelik motivasyon düzeyi ve fen başarısıyla ilişkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İnönü Üniversitesi, Malatya. Balyan, M. (2009). İlköğretim 2. kademe ve ortaöğretim kurumlarındaki öğrencilerin beden eğitimi dersine yönelik tutumları, sosyal beceri ve özyeterlik düzeylerinin karşılaştırılması (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ege Üniversitesi, İzmir. Bandura, A. (1995). Self-efficacy in changing societies. Cambridge: Cambridge Unıversıty Press. doi:10.1017/CBO9780511527692 Baykoç, N. (2012). Özel gereksinimli çocuklar ve özel eğitim. Ankara: Eğiten Kitap. Berkant, G. H. ve Ekici, G. (2007). Sınıf öğretmeni adaylarının fen öğretiminde öğretmen öz-yeterlik inanç düzeyleri ile zeka türleri arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(1), 113-132. Britner, S.L., ve Pajares, F. (2001). Self-efficacy beliefs, motivation, race, and gender in middle school science. Journal of Women and Minorities in Science and Engineering, 7, 271–285. Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri (11. Baskı). Anka-ra: Pegem Akademi. Can, A. (2016). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi (4. Baskı.). Ankara: Pegem Akademi. Chang, C. (1997), Acquisition and development of self efficacy through cooperative learning (Unpublished doctoral dissertation). The University of Texas, Texas. Çağırgan Gülten, D. ve Soytürk, İ. (2013). İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin geometri öz-yeterliklerinin akademik başarı not ortalamaları ile ilişkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(25), 55 – 70. Çaycı, B. (2013). İlköğretim öğrencilerinin fen ve teknoloji dersi öz-yeterlik inançları ile kavram başarıları arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 305-324. Çetin, B. (2007). Yeni İlköğretim Programı Uygulamalarının İlköğretim 4. Ve 5. Sınıf Öğrencilerinin Çalışma Alışkanlıkları İle Öz-Yeterliliklerine Etkisi Ve Öğrencilerin Program Hakkındaki Görüşleri. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Denizoğlu, P. (2008). Fen bilgisi öğretmen adaylarının fen bilgisi öğretimi öz-yeterlik inanç düzeyleri, öğrenme stilleri ve fen bilgisi öğretimine yönelik tutumları arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üni-versitesi, Adana. Eccles, J., Wigfield, A., Harold, R. D. ve Blumenfeld, P. (1993). Age and gender differences in children’s self- and task perceptions during elementary school. Child Development, 64, 830-847. Ekici, G. (2008). Sınıf yönetimi dersinin öğretmen adaylarının öğretmen öz-yeterlik algı düzeyine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 98-110. Ekinci, E. (2011). Ortaöğretim öğrencilerinin akademik özyeterlik düzeyleri ve akademik erteleme davranışlarının öğrenilmiş çaresizlik düzeylerini yordama gücü. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Osman Paşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat. Ekinci Vural, D. ve Hamurcu, H. (2008). Okul öncesi öğretmen adaylarının fen öğretimi dersine yönelik öz-yeterlik inançları ve görüş-leri. İlköğretim Online, 7(2), 456-467. Ercan, S (2007), Sınıf öğretmenlerinin bilimsel süreç beceri düzeyleri ile fen bilgisi öz-yeterlik düzeylerinin karşılaştırılması (Uşak ili örneği). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon. Ferla, J., Valcke, M. ve Cai, Y. (2009). Academic self-efficacy and academic self-concept: Reconsidering structural relationships. Lear-ning and Individual Differences, 19, 499–505. doi:10.1016/j.lindif.2009.05.004 Feyzioğlu, E.Y., Feyzioğlu, B. ve Küçükçıngı, A. (2014). Fen bilgisi öğretmen adaylarının fen öğretimine yönelik zihinsel modelleri, öz yeterlik inançları ve öğrenme yaklaşımları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 404-423. Green, S.B. ve Salkind, N.J. (2005). Using SPSS for windows and macintosh: Analyzing and understanding data (4th Edition). New Jersey. Pearson Güçin, G. ve Oruç, Ş. (2015). Türkiye’de üstün yetenekliler ve üstün zekâlılar alanında yapılmış akademik çalışmaların çeşitli değişken-ler açısından değerlendirilmesi. Adıyaman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 113-115. doi:10.17984/adyuebd.05095 Güvercin, Ö., Tekkaya, C. ve Sungur S. (2010), Öğrencilerin Fen Öğrenimine Yönelik Motivasyonlarının İncelenmesi: Karşılaştırmalı Bir Çalışma, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education) 39, 233-243 Hall, J.M. ve Ponton, M.K. (2005). Mathematics self-efficacy of college freshman. Journal of Developmental Education, 28(3), 26-32. Hampton, N.Z. ve Mason, E. (2003). Learning disabilities, gender, sources of efficacy, self-efficacy beliefs, and academic achievement in high school students. Journal of School Psychology, 41, 101– 112. doi:10.1016/S0022-4405(03)00028-1 Hazır Bıkmaz, F. (2002). Fen öğretiminde öz-yeterlik inancı ölçeği. Eğitim Bilimleri ve Uygulama Dergisi, 1(2), 197-210. Hızlıok, A. (2012). İlköğretim birinci kademe 4. sınıf fen ve teknoloji dersinde uygulanan bilimsel süreç becerileri temelli etkinliklerin öğrencilerin fen ve teknoloji özyeterliklerine ve akademik başarılarına etkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Niğde Üniversitesi, Niğde. İsrael, E. (2007). Özdüzenleme eğitimi, fen başarısı ve özyeterlilik (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir. Junge, M.E. ve Dretzke, B. J. (1995). Mathematical self-efficacy gender differences in gifted/talented adolescents. Gifted Child Quar-terly, 39(1), 22-26. doi:10.1177/001698629503900104 Kahyaoğlu, M. ve Pesen, A. (2013). Üstün yetenekli öğrencilerin fen ve teknolojiye yönelik tutumları, öğrenme ve motivasyon stilleri arasındaki ilişki. Türk Üstün Zekâ ve Eğitim Dergisi, 3(1), 38-49. Kahyaoğlu, M. ve Yangın, S. (2007). İlköğretim öğretmen adaylarının mesleki özyeterliklerine ilişkin görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1), 73-84. Kanlı, E. (2011). Üstün zekâlı ve normal ergenlerin mükemmeliyetçilik, depresyon ve kaygı düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 33, 103-121. Karaaslan, G. ve Sungur, S. (2011). Elementary students’ self-efficacy beliefs in science: Role of grade level, gender, and socio-economic status. Science Education International, 22(1), 72-79. Karaca, M., Bektaş, O. ve Saraçoğlu, S. (2016). Fen bilimleri dersine yönelik özyeterlik ölçeği geliştirme: Geçerlik ve güvenirlik çalış-ması. III. International Eurasian Educational Research Congress, Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla. Karahan, Ş. ve Uyanık Balat, G. (2011). Özel eğitim okullarında çalışan eğitimcilerin öz-yeterlik algılarının ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 1-14. Kaya, F., Kanık, P. ve Alkın, S. (2016). Üstün zekalı ve yetenekli öğrencilerin duygusal zeka ve iletişim becerileri düzeylerinin karşılaş-tırılması. International Online Journal of Educational Sciences, 8 (1), 229-244. Kıran, D. (2010). İlköğretim öğrencilerinin fen ve teknoloji dersine karşı özyeterlik inançlarının kaynakları ve sonuçları üzerine bir çalışma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Ankara. Koç, C. ve Arslan, A. (2017). Ortaokul Öğrencilerinin Akademik Öz Yeterlik Algıları ve Okuma Stratejileri Bilişüstü Farkındalıkları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 745-778. doi: http://dx.doi.org/10.23891/efdyyu.2017.29 Kotaman, H. (2008). Özyeterlilik inancı ve öğrenme performansının geliştirilmesine ilişkin yazın taraması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, XXI(1), 111-113. Locke, E.A. ve Latham, G.P. (1990). A theory of goal setting & task performance. London: International (UK) Limited. Netz, Y. ve Raviv, S. (2004). Age differences in motivational orientation toward physical activity: an application of social- cognitive theory. The Journal of psychology, 138(1), 35–48 Özdemir, N. (2014). Üstün yetenekli öğrencilerin fen ve teknoloji dersine yönelik tutumlarının incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Muş Alparslan Üniversitesi, Muş. Özenç, M. ve Gül Özenç, E. (2012). Türkiye’de üstün yetenekli öğrencilerle ilgili yapılan lisansüstü eğitim tezlerinin çok boyutlu olarak incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Niğde Üniversitesi, Niğde. Özkan,Ö., Tekkaya, C. ve Çakıroğlu, J. (2002). Fen bilgisi aday öğretmenlerin fen kavramlarını anlama düzeyleri, fen öğretimine yöne-lik tutum ve öz yeterlik inançları. V. Fen ve Matematik Kongresi, Ankara. Pajares, F. ve Miller, M.D. (1994). Role of self-efficacy and self-concept beliefs in mathematical problem solving: A path analysis. Journal of Educational Psychology, 86(2), 193-203. doi:10.1037/0022-0663.86.2.193 Pajares, F. (1996). Self-efficacy bliefs in academic settings. Review of Educational Research, 66(4), 543-578. doi:10.3102/00346543066004543 Pintrich, P.R. (1999). The role of motivation in promoting and sustaining self-regulated learning. International Journal of Educational Research, 31, 459-470. doi:10.1016/S0883-0355(99)00015-4 Sakız, G. ( 2013). Başarıda Anahtar Kelime: Öz-yeterlik, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 26(1), 185-209 Saracaloğlu, A.S. ve Yenice, N. (2009). Fen bilgisi ve sınıf öğretmenlerinin öz-yeterlik inançlarının bazı değişkenler açısından incelen-mesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 5(2), 244-260. Say, M. (2005). Fen bilgisi öğretmenlerinin öz-yeterlilik inanışları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Say, F.S. (2016). Yedinci sınıf fen bilimleri dersine yönelik tasarlanan bilgisayar oyununun öğrencilerin fene yönelik özyeterliklerine, motivasyonlarına ve saldırganlıklarına etkisi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Pamukkale Üniversitesi, Denizli. Sinan, O., Şardağ, M., Salifoğlu, A., Çakır, C. ve Karabacak, Ü. (2014). Investigation of primary school students’ science attitudes and self-efficacy. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 8(1), 68-100. Şahin Taşkın, Ç. ve Hacıömeroğlu, G. (2010). Öğretmen özyeterlik inanç ölçeğinin Türkçeye uyarlanması ve sınıf öğretmeni adaylarının özyeterlik inançları. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 63-75. Uçak, H. ve Bağ, N. (2012). Elementary school pupils’ self effıcacy towards scıence and technology lesson. Journal of Baltic Science Education, 11(3), 203-215. Ural, A., Umay, A. ve Argün, Z., (2008). Öğrenci takımları başarı bölümleri tekniği temelli eğitimin matematikte akademik başarı ve özyeterliliğe etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 307-318. Usher, E. L. ve Pajares, F. (2006). Sources of academic and self-regulatory efficacy beliefs of entering middle school students. Com-temporary Educational Psychology, 31, 125-141. Ülger, B.B., Uçar, S. ve Özgür, İ. (2014). İdareci, öğretmen ve öğrencilerin bakış açısından bilim sanat merkezlerinde uygulanan fen eğitimi programları. İlköğretim Online, 13(3), 1098‐1121. Tuğran, Z. (2015). İşbirlikli öğrenmenin lise öğrencilerinin matematik özyeterlik algısı ve başarısı üzerindeki etkileri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale 18 Mart Üniversitesi, Çanakkale. Yabaş, D. (2008). Farklılaştırılmış öğretim tasarımının öğrencilerin özyeterlik algıları, bilişüstü becerileri ve akademik başarılarına etkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul. Yağbasan, R. ve Gülçiçek, Ç. (2003). Fen öğretiminde kavram yanılgılarının karakteristiklerinin tanımlanması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(13), 102-120. Yaman, S. (2016). Ortaokul öğrencileri için fen öğrenmeye yönelik öz-yeterlik inanç ölçeği uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(2), 123-140. Yaman, S., Cansüngü Koray, Ö. ve Altunçekiç, A. (2004). Fen bilgisi öğretmen adaylarının öz-yeterlik inanç düzeylerinin incelenmesi üzerine bir araştırma. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(3), 355-366. Yenilmez, K. ve Kakmacı, Ö. (2008). İlköğretim matematik öğretmenliği bölümü öğrencilerinin öz yeterlilik inanç düzeyleri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 1-21. Yenilmez, K. ve Uygan, C. (2010). Yaratıcı drama yönteminin ilköğretim 7. sınıf öğrencilerinin geometriye yönelik öz-yeterlik inançla-rına etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 18(3), 931-942. Yılmaz, E., Yiğit, R. ve Kaşarcı, İ. (2012). İlköğretim öğrencilerinin özyeterlilik düzeylerinin akademik başarı ve bazı değişkinler açısın-dan incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), 371 – 388. Yurt, E. (2014). The Predictive power of self-efficacy sources for mathematics achievement. Education and Science, 39(176), 159-169. doi:10.15390/EB.2014.3443 Zimmerman, B.J. (1995). Self-efficacy and educational development. In A.Bandura (Ed.), Self-efficacy in changing societies (s.202-231). New York: Cambridge Univercity Press. doi:10.1017/CBO9780511527692.009 Zimmerman, B.J., Bandura, A. ve Martinez-Pons, M. (1992). Self-motivation for academic attainment: The role of self-efficacy bliefs and personal goal setting. American Educational Research Journal, 29(3), 663-676. doi:10.3102/00028312029003663