Facebook Kullanımının Psiko-Sosyal Yönleri (FKPSY) Ölçeğinin Türkçe’ye Uyarlanması

Yıl 2019, , 2425 - 2438, 15.11.2019

Ozan Coşkunserçe , Şeyhmus Aydoğdu

https://doi.org/10.24106/kefdergi.3239

Öz

Facebook uygulaması, bir sosyal medya aracı olarak dün-yada yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Uygulama kullanıcı-larının siteyi kullanım sıklıkları, sitede harcadıkları süre gibi davranışsal hareketlerinin incelenmesinin yanı sıra uygulama-nın psiko-sosyal yönlerinin incelenmesi uygulamaya yönelik derinlemesine bilgi almak açısından önemlidir. Bu araştırma-nın amacı, Facebook kullanımının psiko-sosyal yönlerinin belirlenmesine yönelik Bodroza ve Jovanovic (2016) tarafından geliştirilen ölçeğin Türkçe’ye uyarlanmasıdır. Bu amaç doğrul-tusunda, öncelikle ölçeğin Türkçe’ye çevirisi yapılmıştır. Çeviri sonrasında alan uzmanları görüşüne dayalı olarak ölçeğe son şekli verilmiştir. Araştırmanın örneklemini 2016-2017 Bahar ve 2017-2018 Güz eğitim öğretim yıllarında bir üniversitenin Eğitim Fakültesi ve Meslek Yüksek Okulu’nda ve farklı bir üniversitenin Mühendislik Fakültesi’nde öğrenim gören ve Facebook hesabı olan 460 öğrenci oluşturmaktadır. Hazırla-nan ölçeğin, yapı geçerliğinin incelenmesi amacıyla doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Analiz sonuçlarına göre, kabul edile-bilir uyum değerleri hesaplamıştır (χ2/ sd=2.039, RMSEA=0.052, SRMR=0.059, CFI=0.95). Ölçeğin Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı 0,905 olarak hesaplanmıştır. Bu bulgular doğrultusunda, araştırma kapsamında uyarlanan ölçeğin Facebook’un psiko-sosyal yönlerinin belirlenmesi kullanılabilecek bir ölçme aracı olduğu anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

facebook, psikoloji, sosyoloji, ölçek, facebook bağımlılığı, kişisel tanıtım

Adaptation of Psycho-Social Aspects of Facebook Use (PSAFU) Scale to Turkish

Öz

Facebook app is widely used in the world
as a social media tool. In addition to examining the behavioral movements of
users, such as the frequency of site use and the time they spend on the site,
the examination of the psycho- social aspects of the application is important
for in-depth information on application. The aim of this research is to adapt
the scale developed by Bodroza and Jovanovic (2016) to Turkish in order to
determine the psycho-social aspects of Facebook usage. In line with this aim,
primarily translation in Turkish process has been realized. After the
translation, the final scale was shaped based on the opinion of field experts. The
sample of the study consisted of 460 students who were studying in the Faculty
of Education and Vocational School of Higher Education of a university and a
faculty of Engineering of another university and with a Facebook account in
2016-2017 spring and 2017-2018 fall years. Confirmatory factor analysis was
carried out for the purpose of examining the validity of the prepared scale.
According to the analysis results, acceptable adaptation values computed (χ2 /
sd = 2.039, RMSEA = 0.052, SRMR = 0.059, CFI = 0.95).The Cronbach’s Alpha
reliability coefficient of the scale was 0.905.In the light of these findings,
it is understood that the measurement scale adapted to the scope of research is
a measurement tool that can be used to determine the psycho-social aspects of
Facebook.

Anahtar Kelimeler

facebook, psychological, social, scale, facebook addiction, self-presentation

Kaynakça

• Acılar, A., ve Mersin, S. (2015). Üniversite öğrencilerinin Facebook kullanımı ile mahremiyet kaygısı arasındaki ilişki. Elektronik Sos-yal Bilimler Dergisi, 14(54), 103-114. doi:10.17755/esosder.71918
• Akbaş, U., ve Tavşancıl, E. (2015). Farklı örneklem büyüklüklerinde ve kayıp veri örüntülerinde ölçeklerin psikometrik özelliklerinin kayıp veri baş etme teknikleri ile incelenmesi. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme, 6(1), 38-57. doi:10.21031/epod.26476
• Akbaş, G., ve Korkmaz, L. (2007). Ölçek uyarlaması (adaptasyon). Türk Psikoloji Bülteni, 13(40), 15-16.
• Akbulut, Y. (2010). Sosyal bilimlerde SPSS uygulamaları. İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık.
• Akikol, R. (2018). Kadın dijital göçmenlerin Facebook kullanımı ve mahremiyet ilişkisi. Connectist: Istanbul University Journal of Communication Sciences, 54, 1-36. doi:10.26650/CONNECTIST431891
• Aydın, İ. E. (2016). Üniversite öğrencilerinin sosyal medya kullanımları üzerine bir araştırma: Anadolu Üniversitesi örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 35, 373-386.
• Back, M. D., Stopfer, J. M., Vazire, S., Gaddis, S., Schmukle, S. C., Egloff, B. vd. (2010). Facebook profiles reflect actual personality, not self-idealization. Psychological Science, 21, 372–374. doi:10.1177/0956797609360756
• Balcı, Ş., ve Gölcü, A. (2013). Facebook Addiction among University Students in Turkey:" Selcuk University Example". Selçuk Üni-versitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 1(34), 255-278.
• Baykul, Y. (2000). Eğitimde ve psikolojide ölçme: Klasik Test Teorisi ve uygulama. Ankara: ÖSYM Yayınları.
• Bekiroğlu, H. A., ve Hülür, A. B. (2016). Üniversite öğrencilerinin Facebook kullanımı ve dijital şizofreni üzerine bir araştırma. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 14, 146-175. Erişim adresi: http://asosindex.com/cache/articles/universite-ogrencilerinin-facebook-kullanimi-ve-dijital-sizofreni-uzerine-bir-arastirma-f244363.pdf
• Bodroža, B., ve Jovanović, T. (2016). Validation of the new scale for measuring behaviors of Facebook users: Psycho-Social Aspects of Facebook Use (PSAFU). Computers in Human Behavior, 54, 425-435. doi:10.1016/j.chb.2015.07.032
• Brown, T. A. (2006). Confirmatory factor analysis for applied research. New York: Guilford Press.
• Buffardi, L. E., ve Campbell, W. K. (2010). Narcissism and social networking Web sites. Personality and Social Psychology Bulletin, 34(10), 1303–1314. doi:10.1177/0146167208320061
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 32(32), 470-483.
• Büyüköztürk, Ş. (2008). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Byrne, B. M. (1994). Structural equation modeling with EQS and EQS/Windows. London: Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., ve Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları (2. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• De Maesschalck, R., Jouan-Rimbaud, D., ve Massart, D. L. (2000). The mahalanobis distance. Chemometrics and Intelligent Labora-tory Systems, 50(1), 1-18. doi:10.1016/S0169-7439(99)00047-7
• Digital in 2018 Global Overview. (2018, Haziran 30). Erişim adresi: https://wearesocial.com/blog/2018/01/global-digital-report-2018
• Ekici, M., ve Kıyıcı, M. (2012). Sosyal ağların eğitim bağlamında kullanımı. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 156-167.
• Elitaş, C., ve Koçyiğit, S. Ç. (2015). İşletme bölümü öğrencilerinin Facebook kullanım amaçlarını ve eğitsel bağlamda kullanımı ile ilgili görüşlerini belirlemeye yönelik bir araştırma: Gazi Üniversitesi örneği. World of Accounting Science, 17(1), 159-191.
• Erişti, S. D. B., ve Coşkunserçe, O. (2017). Uluslararası öğrencilerin kültürel uyum sürecine yönelik tasarım tabanlı araştırma yaklaşı-mına dayalı çevrimiçi oryantasyon uygulamasının geliştirilmesi. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 7(1), 83-104. doi:10.17943/etku.288489
• Gorsuch, R. L. (1983). Factor analysis (2nd Ed.). Hillsdale, NJ: Erlbaum.
• Hong, F. Y., Huang, D. H., Lin, H. Y., ve Chiu, S. L. (2014). Analysis of the psychological traits, Facebook usage and Facebook addiction model of Taiwanese university students. Telematics and Informatics, 31(4), 597-606. doi:10.1016/j.tele.2014.01.001
• Hu, L. T., ve Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1-55. doi:10.1080/10705519909540118
• İşçitürk, G. B. (2017). Öğretmen adaylarının Facebook gruplarının eğitsel amaçlı kullanımına ilişkin görüşleri. Akademik Sosyal Araş-tırmalar Dergisi, 46, 253-261.
• İşman, A., ve Albayrak, E. (2014). Sosyal ağlardan Facebook’un eğitime yönelik etkililiği. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergi-si, 4(1), 129-138.
• Kalafat, Ö., ve Göktaş, Y. (2011). Sosyal ağların yükseköğretimde kullanımı: Gümüşhane Üniversitesi, Facebook örneği. International Computer and Instructional Technologies Symposium, 5.
• Kayri, M., ve Çakır, Ö. (2010). An applied study on educational use of Facebook as a Web 2.0 tool: The sample lesson of computer networks and communication, International Journal of Computer Science and Information Technology, 2(4) 48-58. doi: 10.5121/ijcsit.2010.2405
• Keleş, E., ve Demirel, P. (2011). Bir sosyal ağ olarak Facebook’un formal eğitimde kullanımı. 5th International Computer and Instruc-tional Technologies Symposium, 22-24.
• Kline, R. B. (2005). Principles and practices of structural equation modeling (2nd ed.). New York: Guilford Press.
• Koç, B., ve Tatlı, H. (2017). Üniversite öğrencilerinin sosyal ağ sitelerine yönelik tutum ve davranışları. Journal of Social Sciences Institute/Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(13).
• Koc, M., ve Gulyagci, S. (2013). Facebook addiction among Turkish college students: The role of psychological health, demographic, and usage characteristics. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 16(4), 279-284. doi:10.1089/cyber.2012.0249
• Mehdizadeh, S. (2010). Self-presentation 2.0: Narcissism and self-esteem on Facebook. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 13(4), 357–364. doi:10.1089/cyber.2009.0257
• Moss, S. (2016, Haziran 27). Fit indices for structural equation modeling. Erişim adresi: http://www.sicotests.com/psyarticle.asp?id=277
• Nadkarni, A., ve Hofmann, S.G. (2012). Why do people use Facebook? Personality and Individual Differences, 52 (3), 243-249.
• Nunnally, J. C. (1978). Psychometric theory (2. Ed.). New York: McGraw-Hill.
• Peluchette, J., ve Karl, K. (2010). Examining students’ intended image on Facebook: ‘What were they thinking?!’. Journal of Education for Business, 85(1), 30–37.
• Ryan, T., Chester, A., Reece, J., ve Xenos, S. (2014). The uses and abuses of Facebook: A review of Facebook addiction. Journal of behavioral addictions, 3(3), 133-48. doi:10.1556%2FJBA.3.2014.016
• Oğuz, T. (2016). Çağdaş narkisisos’lar: Facebook kullanım alışkanlıkları ve narsisizm. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 9(2), 51-68.
• Oz, M. (2014). Sosyal medya kullanımı ve mahremiyet algısı: Facebook kullanıcılarının mahremiyet endişeleri ve farkındalıkları. Jour-nal of Yasar University, 35(9).
• Öztürk, M., ve Akgün, Ö. E. (2012). Üniversite öğrencilerinin sosyal paylaşım sitelerini kullanma amaçları, bu sitelerin olumlu-olumsuz etkileri ve eğitimlerinde kullanılması ile ilgili görüşleri. Sakarya University Journal of Education, 2(3), 49-67.
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H., ve Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of psychological research online, 8(2), 23-74.
• Şener, G. (2009). Türkiye’de Facebook kullanımı araştırması. XIV. Türkiye’de İnternet Konferansı, 12-13.
• Sütlüoğlu, T. (2015). Sosyal paylaşım ağlarında gençlerin sosyalleşme ve kimlik inşası süreçleri: Facebook örneği. Folklor/Edebiyat, 21(83), 125-147.
• Tavşancıl, E. (2010). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Tiryakioglu, F. ve Erzurum, F. (2011). Use of social networks as an education tool. Contemporary Educational Technology, 2(2), 135-150.
• Yelpaze, İ., ve Ceyhan, E. (2015). Facebook kullanıcılarının kişilik özellikleri ile Facebook kullanım örüntülerinin ilişkisi: bir gözden geçirme çalışması. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(2), 24-53.