Okul Müdürlerinin Dönüşümcü Liderlik Rolleri ile Okulların Değişime Açıklığı Arasındaki İlişki

Yıl 2016, Cilt: 24 Sayı: 2, 547 - 564, 15.07.2016

Ahmet Ayık Okan Diş Zübeyir Çelik

Öz

Bu araştırmada, ortaokullarda görev yapan öğretmen algılarına göre, okulların değişime açıklığı ile okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik davranışları arasındaki ilişki incelenmiştir. Araştırmanın örneklemi 2013-2014 eğitim-öğretim yılında Erzurum ili Yakutiye ilçesindeki Milli Eğitim Bakanlığına bağlı devlet ortaokullarında görev yapmakta olan 251 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak, “Değişime Açıklık Ölçeği” ile “Dönüşümcü Liderlik Anketi” kullanılmıştır. Betimsel bir çalışma olan bu araştırmada verilerin çözümlenmesinde standart sapma, ortalama, Pearson Momentler Çarpım korelasyonu ve çoklu doğrusal regresyon analizinden faydalanılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre, dönüşümcü liderlik boyutlarından idealleştirilmiş etki boyutu en yüksek düzeyde algılanan boyut olurken, değişime açıklığa ilişkin dağılımlara bakıldığında ise, müdürün değişime açıklığı boyutu en yüksek düzeyde algılanan boyut olmuştur. Dönüşümcü liderlik ile değişime açıklık ölçeğinin tüm boyutları arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür. Regresyon analizi sonuçları incelendiğinde, dönüşümcü liderliğin idealleştirilmiş etki, entelektüel uyarım ve bireyselleştirilmiş boyutları okulların değişime açıklığı ölçeğinin tüm boyutlarını pozitif yönde ve anlamlı düzeyde yordadığı görülmüştür. Araştırmanın sonuçları, okulların değişime açıklığının ve okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik davranışlarının geliştirilmesi bağlamında tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Değişime Açıklık, Dönüşümcü Liderlik, Okul müdürleri, Ortaokul öğretmenleri

The Relation Between The Openness of The Schools To The Change and Transformational Leadership Behaviors of The Principals

Öz

In this study, the relation between the openness of the schools to change and transformational leadership behaviors of the principals were analyzed according to the perceptions of the teachers working in secondary schools. The sample of the study consist of 251 teachers working in state schools under Ministry of National Education in Yakutiye County, Erzurum, in 2013-2014 educational years. “Openness to Change Inventory” and “Transformational Leadership Scale” were used as data collecting tools in the study. In this descriptive study, standard deviation, mean, Pearson Product-Moment correlation and multi-linear regression analyses were done in the analysis of the data. As a result of the study, idealized influence dimension among the transformational leadership dimensions is the most perceived dimension, and on looking at the distributions related to openness to change, principals’ openness to change dimension is the most perceived dimension. It was seen that there is a positive and significant relation between all of the dimensions of transformational leadership and openness to change scales. On analyzing the results of regression analysis, it was seen that idealized influence, intellectual stimulation and individualized consideration dimensions of transformational leadership scale predict positively and significantly all dimensions of openness of the schools to change. The results of the study were discussed in the context of developing the openness of the schools to change and transformational behaviors of the principals.On analyzing the results of the regression analysis, it is seen that idealized influence, intellectual stimulation and individualized consideration dimensions of transformational leadership positively and significantly predict all the dimensions of the openness of the schools to the change inventory.

Anahtar Kelimeler

Openness to Change, Transformational Leadership, Principals, Secondary School Teachers

Kaynakça

• Ak, M. (2006). İlköğretim okulu yöneticilerinin değişimi yönetme yeterlikleri (Uşak ili örneği), Ya- yımlanmamış yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Akpınar, B. ve Aydın, K. (2007). Eğitimde değişim ve öğretmenlerin değişim algıları, Eğitim ve Bilim, 32(144), 71-80.
• Blanchard, K. (2007). Leading at a higher level (Çev: F. Uçtum). (1. Baskı). İstanbul: Resital Yayıncılık.
• Bursalıoğlu, Z. (2011). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış (16. Baskı). Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Çelik, M. (2013). Öğretmen algılarına göre ilkokul yöneticilerinin dönüşümcü liderlik ve girişim- cilik becerileri arasındaki ilişki (Bağcılar ve Bakırköy ilçeleri örneği), Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Çelik, Ö. (2010). Okul yöneticilerinin özbilinç yeterliliği ile dönüşümcü liderlik özellikleri ara
• sındaki ilişki, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çelik, V. (1998). Eğitimde dönüşümcü liderlik, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 4(4). 423-442.
• Çetin, Ö. K. (2009). Ortaöğretim okulu yöneticilerinin dönüşümcü liderlik özellikleri ile öğretmen- lerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki (Bolu ili örneği), Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Charan, R. & Willigan, G. (2007). Know how (Çev: Ü. Şensoy). (1. Baskı). İstanbul: Optimist Yayıncılık.
• Demirtaş, H. (2012). İlköğretim okullarının değişime açıklığı, İlköğretim Online, 11(1), 18-34.
• Dursun, Y. (2009). Öğretmenlerin tükenmişlik düzeyleri ile yöneticileri için algıladıkları dönüşüm- cü ve etkileşimci liderlik stilleri arasındaki ilişki (Karabük ilköğretim okulları örneği), Yayım- lanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Er, E. (2013). İlköğretim okulu öğretmenlerinin algılarına göre okulun değişime açıklığı ile değişim kapasitesi arasındaki ilişkinin incelenmesi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversi- tesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Erdoğan, İ. (2012). Eğitimde değişim yönetimi. (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Erdoğan, İ. (2003). Okul yönetimi öğretim liderligi. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Eren, E. (2001). Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Eryılmaz, F. (2006). Endüstri meslek lisesi okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik özelliklerine sahip olma düzeyleri (Ankara ili örneği), Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniver- sitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Giacquinta, B. J. (1973). The process of organizational change in schools. Review of Research in Education, 1: 178-208.
• Güneş, M. A. (2011). İlköğretim okullarında dönüşümcü liderlikle örgütsel adalet arasındaki ilişki (Ağrı ili örneği), Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Gürses, G. ve Helvacı, M. (2011). Öğretmenlerin okullarda değişime karşı direnme n e d e n l e r i , Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 1540-1563.
• Hashim, M. (2013). Change management. ınternational journal of academic research in business and social sciences, 3(7), 685-694.
• Helvacı, M. A. (2010). Eğitim örgütlerinde değişim yönetimi. İlke, yöntem ve süreçler. (2. Baskı). Ankara: Nobel Yayınları.
• Helvacı, M. A. ve Kıcıroğlu, Bilal (2010). İlköğretim okullarının değişime hazır bulunuşluk düzey- leri (Uşak ili örneği), Akademik Bakış Dergisi, 21, 1-30.
• Herold, M. D., Fedor, D. B., Caldwell, S. ve Liu, Y. (2008). The effects of transformational and change leadership on employees’ commitment to a change: a multilevel study,Journal of App- lied Psychology, 93(2), 346-357.
• Hetland, H. ve Sandal, G. M. (2003). Transformational leadership in Norway: Outcomes and per- sonalitycorrelates, European Journal of Work and Organizational Psychology, 12(2), 147-170.
• Humphreys, J. H. (2001). Transformational and transactional leader behavior the relationship with support for e-commerce and emerging technology. Journal of Management Research, 1(3).
• Jung, D. ve Sosik, J. J. (2006). Who are the spellbinders? Identifying personal attributes of charis- matic leaders, Journal of Leadership and Organizational Studies, 12(4), 12-26.
• Keleş, Ö. (2009). İlköğretim okulu müdürlerinin dönüşümcü liderlik özelliklerini gösterme düzey- lerine ilişkin öğretmen görüşleri (Muğla ili örneği). Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi, Muğla Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla.
• Koçel, T. (2003). İşletme yöneticiliği (9. Baskı). İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Mason, C., Griffin, M. ve Parker, S. (2014). Transformational leadership development connecting psycho- logical and behavioral change, Leadership & Organization Development Journal, 35(3), 174-194.
• Maxwell, J. (2004). The 21 ırrefutable laws of leadership (Çev: İ. Şener). (2. Baskı). İ s - tanbul: Beyaz Yayıncılık.
• Moolenaar, N. M., Daly, A. D. ve Sleegers, P. J. C. (2010). Occupying the principal position examining relationships between transformational leadership social network and schools’ ınnovative climate.
• Okçu, V. (2011). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları ve yıldır- ma yaşama düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi, Doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Owen, H., Hodgson, V. ve Gazzard, N. (2007). The leadership manual (Çev: M. Çelik). (1. Baskı). İstanbul: Optimist Yayıncılık.
• Sağır, A. (2010). Yöneticilerin liderlik yaklaşımları ile değişime açıklıkları arasındaki ilişki: Eğitim sektöründe bir araştırma. Kara Harp Okulu Komutanlığı Savunma Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Saylı, H. Ve Tüfekci, A. (2008). Başarılı bir örgütsel değişimin gerçekleştirilmesinde dönüştürücü liderliğin rolü, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30, 193-210.
• Scalia, A.E., (2011). Identıty as the foundatıon for change ın school systems, Unıversty of Pepperdine.
• Sönmez, S. (2010). Örgütlerde duygusal zekânın dönüşümsel liderlik üzerindeki etkisi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Tetik, S. (2008). Değişim yönetiminde dönüştürücü liderin rolü, Doktora tezi, Celal Bayar Üniver- sitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa.
• Toksöz, S. (2010). 21. yüzyılın liderlik anlayışı olarak okul yöneticilerinin dönüşümcü liderlik özel- liklerinin öğretmenlerin algılarına göre değerlendirilmesi, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Yedi Tepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Töremen, F. (2002). Eğitim örgütlerinde değişimin engel ve nedenleri, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 185-202.
• Töremen, F. ve Yasan, T. (2010). İlköğretim okulu yöneticilerinin dönüşümcü liderlik özellikleri (Malatya ili örneği). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 27-39.
• Tunçer, P. (2013). Değişim yönetimi, International Journal of Social Science, 6(2), 891-915.
• Ulutaş, S. (2010). Kriz yönetimi ve dönüşümcü liderlik. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Uzer, M. (2010). İlköğretim okul yöneticilerinin dönüşümcü liderlik özelliklerine sahip olma dü- zeyleri (Silivri ilçesi örneği), Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yıldız, K. (2012). Yöneticilerin değişimi yönetme yeterlikleri, AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Der- gisi, 12(2), 177-198.
• Yukl, G. (2001). What leaders read 1 leadership in organizations. Prentice Hall. National College for School Leadership.
• Zeren, H. (2007). İlköğretim okulu müdürlerinin dönüşümcü liderlik stilleri ile bu okullarda görevli öğretmenlerin örgütsel bağlılığı arasındaki ilişki ( Şanlı Urfa İli Örneği). Yayınlanmamış yük- sek lisans tezi, Harran Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şanlı Urfa.
• Wallace, M. (2004). Orchestrating the complex educational change: Local reorganization of schools in england.Journal of Educational Change, 5(1), 57-78.