Fen ve Teknoloji Öğretmen Adaylarının Fen Laboratuvarına Yönelik Metaforik Algıları

Yıl 2016, Cilt: 24 Sayı: 2, 673 - 688, 15.07.2016

Selçuk Arık Esra Benli Özdemir

Öz

Bu araştırmanın amacı, fen ve teknoloji öğretmen adaylarının fen laboratuvarına ilişkin metaforlarını araştırmaktır. Bu amaçla fen ve teknoloji öğretmen adaylarının fen laboratuvarına ilişkin metaforları metafor analizi yöntemi ile analiz edilmiştir. Nitel araştırma yöntemlerinden olgu bilim (fenomenoloji) desenine göre tasarlanan bu çalışmada verilerin analizinde içerik analizi yöntemleri kullanılmıştır. (Patton, 1990; Yıldırım & Şimşek, 2005). Araştırmanın katılımcılarını, Fen Bilgisi Öğretmenliği Ana Bilim Dalı 3. sınıfında öğrenim görmekte olan (n=72) öğretmen adayları oluşturmaktadır. Katılımcılar tarafından toplam 51 adet metafor üretilmiştir ve bu metaforlar toplam dokuz kategoriye ayrılmıştır. Kategorilerin çoğunda katılımcılar fen laboratuvarı ile ilgili olarak olumlu metafor (%91) üretmiştir. Katılımcılar tarafından elde edilen verilerde en çok “mutfak” metaforu (n=17) kullanılmıştır. Kategorilere göre değerlendirdiğimizde erkekler en fazla işlevine göre fen laboratuvarını (%36) kategorize ederken, kızlar en fazla keşfetme ve yeni ürün üretme ortamı olarak (%21) kategorize etmiştir.

Anahtar Kelimeler

Fen ve Teknoloji Öğretmen Adayları, Fen Laboratuarı, Metaforlar

The Metaphoric Perceptions Of Prospective Science And Technology Teacher To The Concept of Science Laboratory

Öz

The purpose of this research is to find out prospective science and technology teachers’ metaphors about science laboratory. For this purpose, prospective science and technology teachers’ metaphors analyzed with the method of metaphor analysis. The study is designed based on one of the qualitative research method named as phenomenology and analyzed with content analysis methods (Patton, 2001; Yıldırım & Şimşek, 2005). The participants of this study are (n=72) students from education faculty department of science education 3rd year. A total of 51 metaphors produced by the participants and these metaphors is divided into a total of nine categories. As most of the categories, participants have produced positive metaphors about science laboratory (%91). From the data obtained, it is understood that mostly ‘Kitchen’ metaphor is used by the participants. Men categorize the laboratory metaphor the function of science laboratory (%36) while women categorize it as exploration and producing environment (%21) when it is considered as categories.

Anahtar Kelimeler

Prospective Science and Technology Teacher, Science Laboratory, Metaphors

Kaynakça

• Akben, N. (2011). Öğretmen Adayları için Bilimsel Sorgulama Destekli Laboratuvar Dersi Geliş- tirilmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Akdeniz, A. R., Çepni, S. & Azar, A. (1998). “Fizik Öğretmen Adaylarının Laboratuvar Kulanım Becerilerini Geliştirmek İçin Bir Yaklaşım” III. Ulusal Fen Bilimleri Eğitimi Sempozyumu, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon, 23-25 Eylül 1998, M.E.B. Basımevi, Ankara
• Aydoğdu, C. (1999). Kimya Laboratuvar Uygulamalarında Karşılaşılan Güçlüklerin Saptanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15, 30 – 35
• Bonwell, C. C. & Eison, J. A. (1991). Active learning: Creating excitement in the classroom. Wash- ington, DC: School of Education and Human Development, George Washington University.
• Bozkurt, E. & Sarıkoç, A. (2008). Fizik Eğitiminde Sanal Laboratuvar, Geleneksel Laboratuvarın Yerini Tutabilir mi?. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 25, 89 -100
• Cerit, Y. (2008). Öğretmen Kavramı ile İlgili Metaforlara İlişkin Öğrenci, Öğretmen ve Yöneticile- rin Görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4): 693-712.
• Creswell, J. W. (2013). Nitel Araştırma Yöntemleri Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştır- ma Deseni. Ankara: Siyasal Kitabevi
• Çepni, S., Ayas, A., Johnson, D. & Turgut, M. F. (1997). Fizik öğretimi. Ankara: YÖK/Dünya Ban- kası Milli Eğitimi Geliştirme Projesi, Hizmet Öncesi Öğretmen Eğitimi.
• EARGED, (1997). Ortaöğretim Kurumları Fizik Programı İhtiyaç Belirleme Analiz Raporu. Ankara. MEB.
• Freedman, M. P. (1997) Relationship among Laboratory Instruction, Attitude toward Science, and Achievement in Science Knowledge. Journal of Research in Science Teaching, 34, 343-357.
• Güveli, E., İpek, S. A., Atasoy, E. & Güveli, H. (2011). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Matematik Kavramına Yönelik Metafor Algıları. Turkish Journal of Computer and Mathematics Educa- tion. Vol.2 No.2. 140-159
• Güzel, H. Fen Bilgisi Öğretmenlerinin Laboratuvar Kullanımı Ve Teknolojik Yenilikleri İzleme Eği- limleri (Yerel Bir Değerlendirme). V. Ulusal Fen Bilimleri Ve Matematik Eğitimi Kongresi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara, 16 - 18 Eylül 2002
• Hofstein, A., Navon, O., Kipnis M. & Naaman, M.(2005). Developing Students’ Ability to Ask More and Better Questions Resulting from Inquiry-Type Chemistry Laboratories. Journal of Research in Science Teaching, 42(7): 791-806.
• Kanlı, U. (2007). 7E Modeli Merkezli Laboratuvar Yaklaşımı ile Doğrulama Laboratuvar Yakla- şımlarının Öğrencilerin Bilimsel Süreç Becerilerinin Gelişimine ve Kavramsal Başarılarına Etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kanlı, U. & Yağbasan, R. (2008). 7E modeli merkezli laboratuvar yaklaşımının öğrencilerin bilim- sel süreç becerilerini geliştirmedeki yeterliliği. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(1), 91–125
• Lakoff, G. & Johnson, M. (1980). Metaphors we live by. Chicago and London. University of Chicago Press.
• Lunetta, V. N., & Tamir, P. (1979). Matching Lab Activities with Teaching Goals, Science Teach- er, 46(5), 22-24.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Milli Eğitim Bakanlığı TTKB. (2005). İlköğretim Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programı. Ankara
• Özmen, H. (2004). Fen Öğretiminde Öğrenme Teorileri ve Teknoloji Destekli Yapılandırmacı (Constructivist) Öğrenme. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 3(1), 100-111.
• Patton, M. (1990). Qualitative Evaluation and Research Methods. Beverly Hills, CA: Sage.
• Pavelich, M. J., & Abraham, M. R. (1977). Guided Inquiry Laboratories for General Chemistry Students. Journal of College Science Teaching, 7(1), 23-26.
• Renner, J. W. (1986). Rediscovering the Lab. The Science Teacher(January): 44-45.
• Roth, W. M. (1994). Experimenting in a Constructivist High School Physics Laboratory. Journal of Research in Science Teaching, 31(2), 197-223.
• Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının “öğretmen” kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar . Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 131-155.
• Saban, A. (2008). Okula ilişkin metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 14(55), 459-496.
• Saban, A. (2009). Öğretmen Adaylarının Öğrenci Kavramına İlişkin Sahip Oldukları Zihinsel İm- geler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 281-326.
• Sevinç, E. (2008). 5E öğretim modelinin organik kimya laboratuvarı dersinde uygulanmasını öğ- rencilerin kavramsal anlamalarına, bilimsel süreç becerilerinin gelişimine ve organik kimya laboratuvarı dersine karşı tutumlarına etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üni- versitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Strauss, A., & Corbin, J. M. (1990). Basics of qualitative research: Grounded theory procedures and techniques. Sage Publications, Inc.
• Taber, K. S. (1995). Development of student understanding: A case study of stability and lability in cognitive structure. Research in Science & Technological Education, 13(1), 89-99.
• Taber, K. S. (2000). Chemistry lessons for universities?: A review of constructivist ideas. University Chemistry Education, 4(2), 63-72.
• Tatar, N., Korkmaz, H. & Ören, F. Ş. (2007). Araştırmaya Dayalı Fen Laboratuvarlarında Bilimsel Süreç Becerilerini Geliştirmede Etkili Araçlar: Vee ve I Diyagramları. İlköğretim Online, 6(1), 76-92.
• Tsai, C. C. (1999). “Laboratory exercises help me memorize the scientific truths”: A study of eighth graders’ scientific epistemological views and learning in laboratory activities. Science Education, 83(6), 654-674.
• Tümay, H. (2001). Üniversite Kimya Laboratuvarlarında Öğrencilerin Kavramsal Değişimi, Başa- rısı, Tutumu ve Algılamaları Üzerine Yapılandırıcı Öğretim Yönteminin Etkileri. Yayınlanma- mış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yenice, N. (2005). İlköğretim Fen ve Teknoloji Eğitiminde Laboratuvar Uygulama ve Yöntemleri. M. Aydoğdu ve T. Kesercioğlu (Ed.). İlköğretimde Fen ve Teknoloji Öğretimi. Ankara: Anı
• Yeşilyurt, M., Bayraktar, S. & Erdemir, N. (2004). Laboratuvarda Bütünleştiricilik: R- S Modeli. Türk Fen Eğitimi Dergisi 1(1).
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin
• Yip, D. Y. (2001). Promoting the development of a conceptual change model of science instruction in prospective secondary biology teachers. International Journal of Science Education, 23(7), 755-770.