Türkiye, ABD ve Finlandiya Öğretmen Yetiştirme Sistemlerine İlişkin Öğretmen Adaylarının Görüşleri ve Türkiye’deki Sistemin Geliştirilmesine İlişkin Öneriler

Yıl 2015, Cilt: 23 Sayı: 4, 1711 - 1722, 15.12.2015

Haydar Ateş Berrin Burgaz

Öz

Özellikle 1990’lardan itibaren eğitim kalitesiyle ilgili çalışmaların ve okul reformlarının öğretmenler ve eğitim programları üzerinde yoğunlaştığı görülmektedir. Diğer bileşenler de (Genetik özellikler, yönetim, teknoloji, aile, çevre vb.) dikkate alındığında, öğrencinin kişisel özellikleri dışında, başarıda kuşkusuz en büyük pay öğretmenlerindir. Araştırmalar; öğrenci başarısının % 50 genetik donanım, % 30 ise öğretmen niteliğine bağlı olduğunu, eğitimdeki başarı için yatırım yapılması gereken ana alanın öğretmenler olduğunu göstermektedir. Bu çalışmada; gelişmiş ülkelerdeki öğretmen yetiştirme sistemlerine ilişkin öğretmen adaylarının görüşlerinden yararlanılarak, Türkiye’deki öğretmen yetiştirme sisteminin geliştirilmesine yönelik öneriler getirilmesi amaçlanmıştır. Çalışma grubunu, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi son sınıf öğrencileri oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında, “açık uçlu yazılı soru formu” kullanılmıştır. Soru formu ile öğretmen adaylarına; Türkiye, ABD ve Finlandiya öğretmen yetiştirme sistemlerinin alt boyutlarından olan “Üniversiteye Giriş Koşulları”, “Eğitim Süresi”, “Eğitimin Kapsamı”, “Okul Deneyimi ve Öğretmenlik Uygulaması”, “Öğretmen Yeterlikleri” ve “Değerlendirme Sistemi” özetlenerek verilmiş, Türkiye’de uygulanan sistemin geliştirilmesine yönelik görüş ve önerilerini serbest metin olarak yazmaları istenmiştir. Betimsel analiz teknikleri ile verilerin çözümlenmesi ve değerlendirilmesi sonucunda; öğretmen adaylarının görüş ve önerileri de esas alınarak, belirlenen altı alanda yapılması uygun olarak değerlendirilen düzenlemelere ilişkin öneriler getirilmiştir. Bu kapsamda; öğretmen adaylarının üniversiteye girişinde tek yazılı sınavın seçim için yeterli olmadığı, adayların; bireysel mülakat, tutum testleri ve lise referans mektuplarının da sisteme dahil edilmesinin uygun olacağı değerlendirilmiştir. Eğitim süresinin, yüksek lisansı da kapsayacak şekilde uzatılabileceği ağırlıklı görüş olarak ortaya çıkmıştır. Eğitim kapsamında düzenleme gereksinimi ortaya çıkmış olup, uygulamaya yönelik konuların ağırlıklı olması önerilmiştir. Okul deneyimi ve öğretmenlik uygulamasının daha erken başlaması ve süresinin artırılmasının uygun olacağı değerlendirilmiştir. Türkiye’deki mevcut öğretmen yeterliklerinin oldukça kapsamlı ve genelde yeterli olmakla birlikte, uygulamasının yeterli olmadığı, uygun bir ölçme sistemiyle desteklenmesi gerektiği ön plana çıkmıştır. Değerlendirme sisteminin de yeterli olmadığı, yazılı sınavların yanında, staj görülen okulların değerlendirmelerinin ve uygulamaya yönelik çalışmaların sonuçlarının da dikkate alınmasına yönelik düzenleme yapılmasının uygun olacağı önerileri gündeme gelmiştir.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen Yetiştirme Sistemi, Öğretmen Adayları Görüşleri, Karşılaştırmalı Eğitim

The Candidate Teachers’ Views On Teacher Education Systems In Turkey, USA, and Finland and Their Recommendations For Improving System In Turkey

Öz

The school reforms and improving quality of education efforts have concentrated on teachers and education programs since 1990’s.. Considering the others, except the student’s personal characteristics, the most important share in the success is belonging to teachers. The researches point out that the genetic characteristics of the student have 50 %, the teacher has 30 % share in academic success. This result shows us that the main investment area of education is teacher. In this research, it is aimed to bring some recommendations for Turkish teacher education system while having candidate teachers’ views on Turkish and the developed countries’ teacher education systems. The research group was selected from senior students of Hacettepe University, Faculty of Education. The “open-ended written questionnaire” was used to collect data. In this study, the candidate teachers were given some basic facts about Turkish, USA, and Finland teacher education subsystems and were asked to write their opinion and proposals as free text thanks to taking advantage of given information to improve Turkish teacher education system. These subsystems are “university entry requirements”, “education period”, “program coverage”, “school experience and teaching practice”, “teacher competencies”, and “student evaluation system”. As a result of analysis of data and evaluation by using descriptive analysis techniques, some proposals have been brought to the agenda based on the opinions and proposals of candidate teachers. In this context, it can be said that written test is not well enough to enter the university. The system should also cover candidate’s individual interview, attitude tests, and high school recommendation letters. Another opinion is education period should be extended by covering master degree. It is proposed to give much importance on practical issues during education period. It is evaulated that the school experience and teaching practice should begin earlier and duration should be extended. Turkey’s current teacher competencies are evaluated as well enough, but practicing is not sufficient and it must be supported by an appropriate measuring system has come to the fore. Another point is evaluation system is not enough, in addition to written exams, training and implementation of common school studies for evaluation of the results of the regulation would be appropriate for consideration on the agenda were proposed.

Anahtar Kelimeler

Teacher Training, Candidate Teachers Proposals, Comparative Education

Kaynakça

• Altun, S. A., Çakan, M. (2008). Factors Affecting Student Success on Exams.
• Aras, S. ve Sözen, S. (2013). Türkiye, Finlandiya ve Güney Kore’de Öğretmen Yetiştirme Program- larının İncelenmesi. TED Üniversitesi Eğitim Fakültesi. Ankara.
• Arsal, Z. (2004). Türkiye ve ABD’de Öğretmen Eğitiminde Akreditasyon Sisteminin Karşılaştırılması.
• Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 2004-1, Sayı 8. Bolu.
• Ateş, H. ve Burgaz, B. (2013). Öğretmen Kalitesinin Artırılabilmesi İçin Alınması Gereken Önlem- ler. ISNITE 2013. Hacettepe Üniversitesi. Ankara.
• Çakıroğlu, E. ve Çakıroğlu, J. (2003). Reflections on Teacher Education in Turkey. Euro pean Jour- nal of Teacher Education, 26 (2).
• Çelikten, M., Şanal, M. ve Yeni, Y. (2005). Öğretmenlik Mesleği ve Özellikleri. Erciyes Üniversite- si, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19.
• Çobanoğlu, R., Kasapoğlu, K. (2010), PISA’da Fin Başarısının Nedenleri ve Nasılları.
• Ekinci, A. ve Öter, Ö. M. (2010). Finlandiya’da Eğitim ve Öğretmen Yetiştirme Sistemi. Çalışma Ziyareti Raporu. Dicle Üniversitesi. Diyarbakır.
• Eraslan, A. (2009). Finlandiya’nın PISA’daki Başarısının Nedenleri: Türkiye için Alınacak Dersler. Balıkesir Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt 2 Sayı 2.
• Erdem, A. R. ve Anılan, H. (2000). P.A.Ü. Eğitim Fakültesi Sınıf Öğretmenliği Öğrenci lerinin Öğ- retmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları. PAÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 7.
• Gelen, İ. ve Özer, B. (2008). Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterliliklerine Sahip Olma Dü zeyleri Hakkında Öğretmen Adayları ve Öğretmenlerin Görüşlerinin Değerlendirilmesi. Mustafa Ke- mal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5 (9).
• Gordon, T. (2008). Etkili Öğretmenlik Eğitimi. (1.bsk), İstanbul: Profil Yay.
• Gürlen, E. ve Demirel, Ö. (2010). Avrupa Birliği ve Türkiye’deki öğretmen yeterliklerin karşılaştırmalı incelenmesi. Proceedings of International Conference on Teacher Training Policies and Problems II.
• Işık, A., Çiltaş, A. ve Baş, F. (2010). Öğretmen Yetiştirme ve Öğretmenlik Mesleği. A.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2010 14 (1).
• Kazu, H. ve Aşkın, Z. (Erişim: 18.03.2014) Finlandiya ve Türkiye’deki Öğretmen Yetiştirme Siste- minin Karşılaştırılması. Pegem Akademi Yayıncılık. Ankara.
• https://www.pegem.net/akademi/kongrebildiri_detay.aspx?id=129990
• Külekçi, E. ve Bulut, L. (2010). Türkiye ve ABD’deki Öğretmen Yetiştirme Sistemlerinin Karşılaş- tırılması. ICONTE 2010. Antalya.
• Maden, Ö. (2012). PISA ve Finlandiya.
• MEB (2011). Ulusal Öğretmen Strateji Belgesi. Ankara.
• OECD (2003). School Leaders: Challenging Roles and Impact on Teacher and School Effectiveness.
• OECD (2009). Creating Effective Teaching and Learning Environments: First Results from TALIS.
• OECD (2012). Preparing Teachers and Developing School Leaders for the 21st Century: Lessons From Around the World. OECD Raporu. New York.
• Özbek, R., Kahyaoğlu, M. ve Özgen, N. (2007). Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Görüşlerinin Değerlendirilmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (2).
• Özoğlu, M. (2010). Türkiye’de Öğretmen Yetiştirme Sisteminin Sorunları. SETA Analiz. Ankara.
• Seferoğlu, S. S. (2004). Öğretmen Adaylarının Öğretmenliğe Yönelik Tutumları. XII. Eğitim Bilim- leri Kongresi Bildiriler Kitabı.
• Semerci, Ç. (2003). Eğitim Sisteminde Öğreticilerin Kalitesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13 (2).
• Shulman, L. S. (1986). Those who Understand: Knowledge Growth in Teaching, Educa tional Re- search, February, 4–14.
• Şişman, M. ve Acat, M. B. (2003). Öğretmenlik Uygulaması Çalışmalarının Öğretmenlik Mesleğinin Algılanmasındaki Etkisi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13 (2).
• TED (2009). Öğretmen Yeterlikleri. TED Yayını. Ankara.
• Türer, A. (2009). Türkiye’de Öğretmen Yetiştirme ve Sorunlar-I.
• Üstüner, M. (2004). Geçmişten günümüze Türk eğitim sisteminde öğretmen yetiştirme ve günümüz sorunları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5 (7).
• YÖK (2007). Öğretmen yetiştirme ve eğitim fakülteleri (1982-2007). Ankara: Yükseköğretim Kurulu.