ÜNİVERSİTE AKADEMİK PERSONELİNİN MESLEKİ VE YAŞAM DOYUMLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2015, Cilt: 23 Sayı: 4, 1851 - 1868, 15.12.2015

Ergün Recepoğlu Gamze Ülker Tümlü

Öz

Bu çalışmanın amacı, 2012-2013 eğitim-öğretim yılında Kastamonu Üniversitesi Eğitim Fakültesinde görev yapan akademik personelin mesleki doyumları ile yaşam doyumları arasındaki ilişkiyi incelemektir. Bu araştırma ilişkisel tarama modelinde betimsel bir çalışmadır. Araştırmada akademisyenlerin mesleki doyum düzeylerini belirlemek amacıyla “Mesleki Doyum Ölçeği ile “Yaşam Doyumu Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre yaşam doyumu ile mesleki doyumu arasında orta düzeyde pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Mesleki doyumun yaşam doyumunu anlamlı bir şekilde yordadığı ve yaşam doyumuna ilişkin toplam varyansın %12’sini açıklandığı söylenebilir. Ayrıca, akademik personelin mesleki ve yaşam doyum düzeyleri, cinsiyete, yaşa, medeni duruma, unvana, hizmet yılına ve bulundukları üniversitedeki hizmet yılına göre anlamlı şekilde farklılık göstermemektedir.

Anahtar Kelimeler

Mesleki doyum, yaşam doyumu, akademik personel

Analyzing The Relationship Between Life And Job Satisfaction Of University Academic Staff

Öz

The aim of this study is to analyze the relationship between life satisfaction and job satisfaction of academic staff in Kastamonu University Faculty of Education in 2012-2013 academic year. The research is a descriptive study in relational survey model. As data collection instruments, Life Satisfaction Scale and Job Satisfaction Scale were used. According to research findings, a significant and positive relationship was found between life and job satisfaction. The job satisfaction predicts life satisfaction in a meaningful way and job satisfaction explains 12% of the total variance about life satisfaction. In addition, life satisfaction of the university academic staff does not differ significantly according to gender, age, marital status, degree, years of service and years of service at university.

Anahtar Kelimeler

Academic staff, life satisfaction, job satisfaction

Kaynakça

• Akman, Y., Kelecioğlu, H., & Bilge, F. (2006). Öğretim elemanlarının iş doyumlarını etki- leyen faktörlere ilişkin görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 11-20.
• Annak, B. (2005). Sosyal destek, sosyal ağ, yaşam kalitesi ve yaşam doyumu: Duygu-durum ve anksiyete bozukluğu tanısı alan kişiler ve düzenli hemodiyaliz tedavisi gören hastalar açısından bir karşılaştırma. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Mersin Üniversitesi, Mer- sin.
• Argyle, M. (1987). Psychology of happiness. London: Methuen.
• Avşaroğlu, S., Deniz, M. E., & Kahraman, A. (2005). Teknik öğretmenlerde yaşam doyumu, iş doyumu ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 115-129.
• Ay, M., & Avşaroğlu, S. (2010). Muhasebe çalışanlarının mesleki tükenmişlik, iş doyumu ve yaşam doyumlarının incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi (7)1, 1170-1189.
• Aysan, F., & Harmanlı, Z. (2003). Yaşam doyumunu yordamada, yaşam uyumu, özyeterlik ve başaçıkma stratejileri. VII. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi bildiri özetleri. Malatya, İnönü Üniversitesi. Ankara: Pegem A, 93.
• Baş, T., & Ardıç, K. A. (2002). Comparison of job satisfaction between public and private university academicians in Turkey, METU Studies in Development, 29(1-2), 27-46.
• Ben-Zur, H. (2003). Happy adolescents: The link between subjective well-being, internal re- sources and parental factors. Journal of Youth and Adolescence, 32(2), 67-79.
• Bilge, F., Akman, Y., & Kelecioğlu, H. (2007), Öğretim elemanlarının iş doyumlarının ince- lenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 32-41.
• Bilge, F. Sayan, A. ve Kabakçı, Ö. F. (2009). Aile mahkemesi uzmanlarının meslek doyumla- rı, yaşam doyumları ve ilişkilere yönelik inançlarının incelenmesi. Turkish Psychological Counseling and Guidance Association, 4(32), 20-31.
• Buluş, M. (2004). Pamukkale Üniversitesi öğretim elemanlarında akademik ortam doyum düzeyi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(16), 1-13.
• Bulut, N. (2007). Okul psikolojik danışmanlarının yaşam doyumu, stresle başaçıkma strateji- leri ve olumsuz otomatik düşünceleri arasındaki ilişkiler. Turkish Psychological Counse- ling and Guidence Association, 3(27), 1-13.
• Bülbül, T. (2006). Üniversite öğretim elemanlarının ücretlerinin akademik yaşama yansımala- rının değerlendirilmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Cramer, D. (1994). Life and job satisfaction: A two-wave panel study. The Journal of Psycho- logy. 129(3), 261-267.
• Christopher, J. C. (1999). Situating psychological well-being: Exploring the cultural roots of its theory and research. Journal of Counseling & Development, 77(2), 141-153.
• Çam, O. (2001). The burnout in nursing academicians in Turkey, International Journal of Nursing Studies, 38, 201-207.
• Çeçen, A. R. (2008). Üniversite öğrencilerinde yaşam doyumunu yordamada bireysel bü- tünlük (tutarlılık) duygusu, aile bütünlük duygusu ve benlik saygısı. Eğitimde Kuram ve Uygulama. 4(1),19-30.
• Çelik, M., & Tümkaya, S. (2012). Öğretim elemanlarının evlilik uyumu ve yaşam doyumla- rının iş değişkenleri ile ilişkisi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi,
• Çetinkanat, C. (2000). Örgütlerde güdülenme ve iş doyumu. Ankara: Anı yayıncılık.
• Çetinkanat, C. (2002). İş doyumu ve tükenmişlik. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 9, 186-193.
• Çivitçi, A. (2009). Relationship between irrational beliefs and life satisfaction in early adoles- cents. Eurasian Journal of Educational Research, 37, 91-109.
• Çöl, G., & Gül, H. (2005). Kişisel özelliklerin örgütsel bağlılık üzerine etkileri ve kamu üni- versitelerinde bir uygulama. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(1), 291-306.
• Davis, K. (1982). İşletmelerde insan davranışı. (Çev. K. Tosun ve ark.). İstanbul Üniversitesi, Yayın no: 3028.
• Demir, İ. (2011). Determination of relationship between functions of identity and life satısfac- tion among young people. Electronic Journal of Social Sciences, 10(38), 99-113.
• Deniz, M. E. (2006). The relationships among coping with stress, life satisfaction, decision making styles and decision self-esteem: An investigation on Turkish university students. Social Behavior and Personality, 34(9), 1161–1170.
• Diener, E. (1984). Subjective well-being. Psychological Buletin, 95(3), 542-575.
• Diener, E., Emmons, R. A., Larsen, R. J., & Griffin, S. (1985). The satisfaction with life scale. Journal of Personality Assessment, 49(1), 71-75.
• Diener, E. (2000). Subjective well-being: The science of happiness and a proposal for a nati- onal index. American Psychologist, 55(1), 34-43.
• Diener, E., & Lucas, R. E. (1999). Subjective well-being: Three decades of progress. Psycho- logical Bulletin, 125(2), 276-303.
• Dilek, C. (2010). Üniversite öğrencilerinin psikolojik yardım almaya ilişkin tutumlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Dogan, T., & Eryılmaz, A. (2012). Work-related basic need satisfaction and subjective well- being among academicians. Ege Academic Review, (12)3, 383- 389.
• Doğan, A., Deniz, M. E.. Odabaş, H., Özyeşil, Z.. & Özgirgin, N. (2012). Job and life satis- faction of the medical staff in rehabilitation centers. Turkish Journal of Physical Medicine and Rehabilitation, 58, 16-21.
• Dolan, S. L., & Gosselin, E. (1998). Job satisfaction and life satisfaction: Analysis of recip- rocal model with social demographic variables. (This paper was based on the doctoral dissertation of Gosselin). http://econpapers.repec.org/paper/fthmontri/98-02.htm (Erişim tarihi: 27.05.2014)
• Dorahy, M. J., Lewis, C. A., Schumaker, J. F., Akuamoah-Boateng, R., Duze, M. C.. & Sibi- ya, T. E. (2000). Depression and life satisfaction among Australian, Ghanaian, Nigerian, Northern Irish, and Swazi University Students. Journal of Social Behavior and Persona- lity, 15(4), 569–580.
• Esen, N. (2001). Beden eğitimi ve spor öğretmeni yetiştiren yüksek öğrenim kurumlarında ça- lışan öğretim elemanlarının iş doyumu düzeylerinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Abat İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Filiz, Z. (2013). An analysis of the levels of job satisfaction and life satisfaction of the acade- mic staff, Social Indicators Research, 116(3), 793-808.
• Galaz-Fontes, J. F., & Gil-Anton, M. (1998). Job stisfaction in mexican faculty: An analysis ofi its predictor variables. Makale 7th Annual International Conference of the Association for the Study of Higher Education konferansında bildiri olarak sunulmuştur, Miami, FL.
• Gülnar, B. (2007). Araştırma görevlilerinin iş tatminini sağlama aracı olarak örgütsel iletişim ve iletişim doyumu: Kamu ve özel üniversite karşılaştırması. Yayınlanmamış doktora tezi. Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Gürsoy, Ü. (2009). Üniversite öğrencilerinin Gestalt temas biçimleri ile yaşam doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Heller, H.W., Clay, R., & Perkins, C. (1993). The relationship between teacher job satisfaction and principal leadership style. Journal of School Leadership, 3(1), 74-86.
• Judge, T. A., & Watanabe, S. (1994). Individual differences in the nature of the relationship between job and life satisfaction. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 67(2), 101-109.
• Jusoff, K., & Hussein, Z. H. (2009). The life satisfaction of academic and non-academic staff in a Malaysian Higher Education Institution. International Education Studies, 2(1), 143- 150.
• Kelly, J. D. (1989). Gender, pay and job satisfaction of faculty in journalism. Journalism Quarterly, 66(2), 446- 552.
• Kemaloğlu, E. (2001). A research on the job satisfaction of the instructors of english at Yildiz Technical University basic english department. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Mar- mara Üniversitesi, İstanbul.
• Keser, A. (2005). Çalışma yaşamı ile yaşam doyumu ilişkisine teorik bir bakış. İstanbul Üni- versitesi İktisat fakültesi Mecmuası, 55(1), 897-913.
• Keser, A. (2005). İş doyumu ve yaşam doyumu ilişkisi: Otomotiv sektöründe bir uygulama. Çalışma ve Toplum Ekonomi ve Hukuk Dergisi, 7(7): 77-9.
• Köker, S. (1991). Normal ve sorunlu ergenlerin yaşam doyumu düzeylerinin karşılaştırılması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Kuzgun, Y., Sevim, A. S., & Hamamcı, Z. (1999). Mesleki doyum ölçeği’nin geliştirilmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(11), 14-18.
• Lewis, V.G., & Borders, L. D. (1995). Life satisfaction of single middle-aged professional women. Journal of Counseling and Development, 74(1), 94-101.
• Locke, E. A. (1976). The nature and causes of job satisfaction: Handbook of industrial and organizational psychology. Chicago: Rand McNally.
• Mc Cormick, E. J., & Ilgen, D. (1980). Industrial psychology. New Jersey: Prentice Hall, Inc.
• Murray, J. P., & Cunningham, S. (2004). New rural community college faculty members and job satisfaction. Community College Review, 32(2), 19-38.
• Myers, D. G., & Diener, E. (1995). Who is happy? Psychological Science, 6(1), 10-19.
• Opp, R. D. (1992). Disciplinary differences in faculty career satisfactin. Makale Annual Me- eting of the Association for the Study of Higher Education konferansında bildiri olarak sunulmuştur. Minneapolis, MN.
• Öncel, T. A. (1998). Üniversite öğretim elemanlarının meslek doyum düzeylerine ilişkin bir araştırma. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Önder, E., & Taş, A. (2009). Süleyman Demirel Üniversitesi rektörlük personelinin iş doyum düzeyini belirlemeye yönelik bir alan çalışması. Milli Eğitim, 184, 71-81.
• Özer, M., & Karabulut, Ö. Ö. (2003). Yaşlılarda yaşam doyumu. Geriatri, 6(2): 72-74.
• Pavot, W., & Diener, E. (1993). Review of the satisfaction with life scale. Psychological As- sessment, 5, 164-172.
• Saygı, H., Tolon, T., & Tekogul, H. (2011). Job saticfaction among academic staff in Fisheries Faculties at Turkish Universities. Social Behavior and Personality, 39(10), 1395-1402.
• Schmitt, N., & Pulakos, E. D. (1985). Predicting job satisfaction from life satisfaction: Is there a general satisfaction factor? International Journal of Psychology, 20, 155-167.
• Schmitter, A. C. (2003). Life satisfaction in centenarians residing in long-term care. http:// www.mmhc.com/articles/NHM9912/cutillo.html. Erişim Tarihi: 15.09.2014.
• Schultz, D. P., & Schultz, S. E. (1990). Psychology and industry today. New York: Macmillan.
• Serin, N. G., & Özbulak, B. (2006). Okul idarecilerinin duygusal zekâ beceri düzeyleri ile yaşam doyumunu yöneticilik deneyimleri ve cinsiyet açısından incelenmesi. Uluslararası Duygusal Zekâ ve İletişim Sempozyum Bildiri Kitabı, İzmir: Ege Üniversitesi, İletişim Fakültesi, ss.23-30.
• Selçukoğlu, Z. (2001). Araştırma görevlilerinde tükenmişlik düzeyi ile yalnızlık düzeyi ve yaşam doyumu arasındaki ilişkinin bazı değişkenler açısından değerlendirilmesi. Yayın- lanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Sergiovanni, T. J., & Starratt, R. J. (1998). Supervision: human perspectives. New York: Mc Graw-Hill.
• Sung-Mook, H., & Giannakopoulos, E. (1994). The relationship of satisfaction with life to personality characteristics. Journal of Psychology Interdisciplinary & Applied 128(5), 547-555.
• Sünter, A. T, Canbaz, S., Dabak, Ş., Öz, H., & Peşken, Y. (2006). Pratisyen hekimlerde tüken- mişlik, işe bağlı gerginlik ve iş doyumu düzeyleri. Genel Tıp Dergisi, 16(1), 9-14.
• Şeker, B. D., & Zırhlıoğlu, G. (2009). Van emniyet müdürlüğü kadrosunda çalışan polislerden tükenmişlik, iş doyumu ve yaşam doyumları arasındaki ilişkilerin değerlendirilmesi. Tur- kish Journal of Police Studies, 11(4), 1-26.
• Smith, P. C., Kendall, L. M., & Hulin, C. L. (1969). The Measurement of satisfaction ın work and retirement: A strategy for the study of attitudes. Chicago: Rand McNally & Company.
• Telef, B. B. (2011). Öğretmenlerin öz-yeterlikleri, iş doyumları, yaşam doyumları ve tüken- mişliklerinin incelenmesi, İlköğretim Online, 10(1), 91-108.
• Terpstra, D. E., & Honoree, A. L. (2004). Job satisfaction and pay satisfaction levels of uni- versity faculty by discipline type and by geographic region. Education, 124(3), 528-539.
• Tuzgöl-Dost, M. (2007). Üniversite öğrencilerinin yaşam doyumunun bazı değişkenlere göre incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(22), 132-143.
• Tuzgöl-Dost, M., & Cenkseven, F. (2008). Öğretim elemanlarının sosyodemografik değiş- kenlere ve üniversitelerini değerlendirmelerine göre iş doyumları. Education and Science,
• Tümkaya, S., Hamarta, E., Deniz, M.E., Çelik, M., & Aybek, B. (2008). Duygusal zekâ, mi- zah tarzı ve yaşam doyumu: Üniversite öğretim elemanları üzerine bir araştırma. Turkish Psychological Counseling and Guidance Association, 3(30), 1-18.
• Ünal, S., Karlıdağ, R., & Yoloğlu, S. (2001). Hekimlerde tükenmişlik ve iş doyumu düzey- lerinin yaşam doyumu düzeyleriyle ilişkisi. Klinik Psikiyatri, 4, 113- 118.
• Vara, Ş. (1999). Yoğun bakım hemşirelerinde iş doyumu ve genel yaşam doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Ege Üniversitesi, İzmir.
• Varca, P. E., Shaffer, G. S., & McCauley, C. D. (1983). Sex differences in job satisfaction revisted. Academy of Management Journal, 26(2), 348-353.
• Veenhoven, R. (1996). The study of life satisfaction. In W. E. Saris, R. Veenhoven, A. C. Scherpenzeel, & B. Bunting (Eds). A comparative study of satisfaction with life in Euro- pe. pp. 11-48. Eötvös University Press.
• Vroom, V. H. (1964). Work and motivation. New York: John Wiley & Sons.
• Yıldız, N., Yolsal, N., Ay, P., & Kıyan, A. (2003). İstanbul Tıp Fakültesi’nde çalışan hekimler- de iş doyumu. İstanbul Tıp Fakültesi Mecmuası, 66(1), 34-41.
• Yılmaz, E., & Altınok, V. (2009). Okul yöneticilerinin yalnızlık ve yaşam doyum düzeylerinin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 15(59), 451-469.
• Yılmaz Boylu, A. (2012). Adalet Bakanlığı’na bağlı kurumlarda çalışan personelin yaşam doyumu, iş doyumu v mesleki tükenmişlik düzeylerinden cinsiyet ve hizmet süresi değiş- kenlerinde göre incelenmesi. Adalet Dergisi, 44, 123-141.
• Yiğit, R., Dilmaç, B., & Deniz, M. E. (2011). İş ve yaşam doyumu: Konya Emniyet Müdürlü- ğü alan araştırması. Turkish Journal of Police Studies, 13(3), 1- 18.