ERGENLERDE OLUMLU VE OLUMSUZ DUYGULAR İLE RİSKLİ DAVRANIŞLAR ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2014, Cilt: 22 Sayı: 2, 591 - 604, 15.07.2016

Bülent Baki Telef

Öz

Bu araştırmanın amacı, ergenlerin yaşamış oldukları olumlu ve olumsuz duygular ile riskli davranışlar arasındaki ilişkileri incelemektir. Bu çalışma betimsel yönteme dayanmaktadır. Araştırmanın çalışma grubu meslek lisesinde öğrenim görmekte olan 300 ergenden oluşmaktadır. Katılımcıların %38’i kız (n= 113), %62’si erkek (n= 187) öğrencidir. Araştırmanın verileri Olumlu ve Olumsuz Yaşantı Ölçeği ve Riskli Davranışlar Ölçeği ile toplanmıştır. Analizler sonucunda, olumlu yaşantılar ile riskli davranışlar arasında negatif; olumsuz yaşantılar ile riskli davranışlar arasında pozitif yönde anlamlı düzeyde ilişki olduğu saptanmıştır. Bulgular literatür ışığında tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ergen, olumlu duygular, olumsuz duygular, riskli davranışlar

EXAMINING THE RELATIONSHIP BETWEEN POSITIVE AND NEGATIVE EMOTIONS AND RISKY BEHAVIORS IN ADOLESCENTS

Öz

The purpose of this study is to examine the relationship between positive-negative emotions and risky behaviour in adolescents. This is a descriptive study. The study sample consists of 300 adolescents attending occupational high schools. Among the participants 38% were girls (n= 113) and 62% were boys (n= 187). Data were collected by Positive-Negative Experiences Scale and Risky Behaviours Scale. Analysis showed that risky behaviours had a negative relationship with positive experiences and a positive relationship with negative experiences. Findings were discussed in the light of the literature.

Anahtar Kelimeler

Adolescent, positive emotions, negative emotions, risky behaviours

Kaynakça

• Akın, E. & Berkem, M. (2012). İntihar girişiminde bulunan ergenlerde psikiyatrik tanıların, demografik ve klinik özelliklerin değerlendirilmesi. Fırat Tıp Dergisi, 17, 228-232.
• Aras, Ş., Günay, T., Özan, S. & Orçın, E. (2007). İzmir ilinde lise öğrencilerinin riskli davra- nışları. Anatolian Journal of Psychiatry, 8, 186-196.
• Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü (1997). Türk ailesinde adolesanla- rın sorunları araştırması. T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayınları, Takav Matbaacılık, Ankara.
• Başbakanlık Aile ve Sosyal Aştırmalar Genel Müdürlüğü (2010). Türkiye’de Ergen Profili 2008. Manas Medya Planlama Reklam Hizmetleri San. Tic. Ltd. Şti, Ankara.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, E. (2010). Bilimsel Araş- tırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Cooper, M. L., Agocha, V. B. & Sheldon, M. S. (2000). A motivational perspective on risky behaviors: The role of personality and affect regulatory processes. Journal of Personality, 68, 1059-1088.
• Diener, E. (2000). Subjective well-being: The science of happiness, and a proposal for a nati- onal index. American Psychologist, 55, 34-43.
• Diener, E. & Diener, C. (1996). Most people are happy. Psychological Science, 7, 181-185.
• Diener, E., Wirtz, D., Tov, W., Kim-Prieto, C., Choi, D., Oishi, S. & Biswas-Diener, R. (2010). New well-being measures: Short scales to assess flourishing and positive and negative feelings. Social Indicators Research, 97, 143–156.
• Doran, N., Cook, J. W., McChargue, D., Myers, M. G. & Spring, B. (2008). Cue-elicited negative affect in impulsive smokers. Psychology of Addictive Behaviors, 22, 249-256.
• Eneçcan, F. N., Şahin, E. M., Erdal, M., Aktürk, Z. & Kara, M. (2011). Edirne şehir merke- zindeki lise öğrencilerinde riskli sağlık davranışlarının değerlendirilmesi. TAF Preventive Medicine Bulletin, 10, 687-700.
• Ercan, E. E., Varan, A. & Aydın, C. (2010). İntihar girişiminde bulunan ergenlerde sosyode- mografik, psikiyatrik ve ailesel özelliklerin araştırılması. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 7, 81-91.
• Ertemir, D. & Ertemir, M. (2003). Gençlerin intihar girişimlerinin özellikleri. Düşünen Adam Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi, 16, 231-234.
• Farmer, S. & Hanratty, B. (2012). The relationship between subjective wellbeing, low income and substance use among schoolchildren in the north west of England: A cross-sectional study. Journal of Public Health, 34, 512-522.
• Gençtanırım-Kuru, D. (2010). Ergenlerde riskli davranışların yordanması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Güler, N., Güler, G., Ulusoy, H. & Bekar, M. (2009). Lise öğrencileri arasında sigara, alkol kullanımı ve intihar düşüncesi sıklığı. Cumhuriyet Tıp Dergisi, 31, 340-345.
• Güraksın, A., Ezmeci, T., İnandı, T., Vançelik, S. & Tufan, Y. (1998). Erzurum il merkezinde ortaokul ve lise öğrencilerinde sigara içme sıklığı. Atatürk Üniversitesi Tıp Dergisi, 30, 89-93.
• Haase, C. M. & Silbereisen, R. K. (2011). Effects of positive affect on risk perceptions in adolescence and young adulthood. Journal of Adolescence, 34, 29-37.
• Hair, E. C., Park, M. J., Ling T. J. & Moore, K. A. (2009). Risky behaviors in late adolescence: co-occurrence, predictors, and consequences. Journal of Adolescent Health, 45, 253–261.
• Hoyt, L. T., Chase-Lansdale, P. L., McDade, T. W. & Adam, E. K. (2012). Positive youth, healthy adults: Does positive well-being in adolescence predict better perceived health and fewer risky health behaviors in young adulthood? Journal of Adolescent Health, 50, 66-73.
• Kara, B., Hatun, Ş., Aydoğan, M., Babaoğlu, K. & Gökalp, A. S. (2003). Kocaeli ilindeki lise öğrencilerinde sağlık açısından riskli davranışların değerlendirilmesi. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 46, 30-37.
• Karahan, T. F., Sardoğan, M. E., Gençoğlu, C. & Yılan, G. (2006). Lise öğrencilerinde trafik, maddekullanımı ve toplumsal konumla ilgili risk alma davranışı. Eğitim ve Bilim, 31, 72-79.
• Katja, R., Paivi, A., Marja-Terttu, T. & Pekka, L. (2002). Relationships among adolescent subjective well-being, health behavior, and school satisfaction. Journal of School Health, 72, 243-249.
• Keskinoğlu, P., Karakuş, N., Pıçakcıefe, M., Giray, H., Bilgiç, N. & Kılıç, B. (2006). İzmir’de lise öğrencilerinde sigara içme sıklığı ve içicilik davranışı üzerine sosyal öğrenmenin etkisi. Toraks Dergisi, 7, 190-195.
• Küçük, S. (2005). Kırşehir ili ortaöğretim öğrencilerinin genel sağlık sorunlarının belirlenme- si. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Magid, V., Colder, C., Stroud, L. R., Nichter, M. & Nichter, M. (2009). Negative affect, stress, & smoking in college students: Unique associations independent of alcohol and marijuana use. Addictive Behaviors, 34, 973-975.
• Mason, W. A., Hitchings, J. E. & Spoth, R. L. (2009). Longitudinal relations among negative affect, substance use and peer deviance during the transition from middle to late adoles- cence. Subst Use Misuse, 44, 1142-1159.
• Özdemir, S., Erkan, S., Karip, E., Sezgin, F. & Şirin, H. (2010). İlköğretim okulu öğrencileri- nin okulu terk etme nedenleri ve çözüm önerileri. 107K453’nolu Araştırma Projesi.
• Öztop, D. B., Özdemir, Ç., Ünalan, D., Akgül, H. ve Şahin, N. (2009). İntihar girişiminde bulunan 6-16 yaş grubuna ait 2002-2006 yılları başvuru kayıtlarının değerlendirilmesi. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 4, 159-173.
• Özyurt, B. & Dinç, G. (2006). Manisa’da okul çağı çocuklarda alkol kullanım sıklığı ve alkol kullanımı ile ilişkili faktörler. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 5, 61-71.
• Sarı, C. (2006). Lise öğrencilerinde riskli sağlık davranışları. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Sayar, K., Öztürk, M. & Acar, B. (2000). Aşırı dozda ilaç alımıyla intihar girişiminde bulunan ergenlerde psikolojik etkenler. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, 10, 133-138.
• Swaim, R. C., Chen, J., Deffenbacher, J. L. & Newcomb, M. D. (2001). Negative affect and alcohol use among Non-Hispanic White and Mexican American adolescents. Journal of Child & Adolescent Substance Abuse, 11, 55-75.
• Şimşek, H. (2011). Lise öğrencilerinde okulu bırakma eğilimi ve nedenleri. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 1, 1-21.
• Tart, C. D., Leyro, T. M., Richter, A., Zvolensky, M. J., Rosenfield, D. & Smits, J. A. (2010) Negative affect as a mediator of the relationship between vigorous intensity exercise and smoking. Addictive Behaviors, 35, 580-585.
• Telef, B. B. (2011). Olumlu ve olumsuz yaşantı ölçeğinin Türkçeye uyarlaması; geçerlik ve güvenirlik çalışması. 11. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresinde Sunulmuş Bildiri. İzmir.
• Telef, B. B. (2013). Olumlu ve olumsuz yaşantı ölçeği: Ergenler için geçerlik ve güvenirlik çalışması. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 14, 62-68.
• Ulusoy, D., Demir, Ö. N. & Baran, G. A. (2005). Ergenlikdöneminde intihar algısı: Lise son sınıf gençlik örneği. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 22, 259-270.
• Veselska, Z., Geckova, A. M., Reijneveld, S. A. & Van Dijk, J. P. (2011). Self-efficacy, affec- tivity and smoking behavior in adolescence. European Addiction Research, 17, 172-177.
• Villodas, F., Villodas, M. T. & Roesch, S. (2011). Examining the factor structure of the positi- ve and negative affect schedule (panas) in a multiethnic sample of adolescents. Measure- ment and Evaluation in Counseling and Development, 44, 193-203.
• Watson, D. (2002). Positive affectivity: The disposition to experience pleasurable emotional states, In C.R. Synder & Shane J. Lopez (Eds), Handbok of Positive Psychology (pp. 106- 119). NY: Oxford University Press.
• Yalaki, Z., Taşar, M. A., Yalçın, N. & Dallar, Y. (2011). Çocukluk ve gençlik dönemindeki özkıyım girişimlerinin değerlendirilmesi. Ege Tıp Dergisi, 50, 125-128.
• Youngblade, L. M. & Curry, L. A. (2006). The people they know: Links between interperso- nal contexts and adolescent risky and health-promoting behavior. Applied Developmental Science, 10, 96-106.
• Zhao, J. (2006). The effects of induced positive and negative emotions on risky decision making. Thesis presented at the 28th Annual Psychological Society of Ireland Student Congress, Maynooth, Ireland.
• Zimmermann, G. (2010). Risk perception, emotion regulation and impulsivity as predictors of risk behaviours among adolescents in Switzerland. Journal of Youth Studies, 13, 83-99.