Favouritism Behaviors Of Primary School Managers From Teachers’ Point Of View

Yıl 2016, Cilt: 24 Sayı: 1, 233 - 250, 15.07.2016

Türkan Argon

Öz

The aim of this research is to determine favouritism behaviours of primary school managers from teachers’ point of view. Study group of the research carried out with qualitative research pattern consists of 15 teachers working in “Y” central district primary schools while continuing their graduate teaching in 2013-2014 academic year. Data collected by interview form were resolved with content and descriptive analysis techniques. According to research results: Managers exhibit favouritism behaviours at schools depending on politics, friends and relatives, gender, union, award-penalty, promotion and their own interests. The ones benefiting from favouritism have priorities in having their wishes and procedures met easily (regarding lesson programs, duty schedules, leaves etc.) and becoming authorities unduly in prestigious duties etc. As a result of favouritism, people working at schools develop negative attitudes towards each other, the manager, institution, the service given and the working climax

Anahtar Kelimeler

Favouritism, primary school, manager, teacher

ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİNE GÖRE İLKOKULLARDA YÖNETİCİLERİN KAYIRMACILIK DAVRANIŞLARI

Öz

Bu araştırmanın amacı öğretmen görüşleri doğrultusunda ilkokullarda yöneticilerin kayırmacılık davranışlarını belirlemektir. Nitel araştırma deseni ile yürütülen araştırmanın çalışma grubunu 2013-2014 eğitim-öğretim yılında eğitim yönetimi ve denetiminde yüksek lisans öğrenimine devam eden, aynı zamanda Bolu merkez ilçe ilkokullarında görev yapan 15 öğretmen oluşturmaktadır. Görüşme formu ile toplanan veriler içerik ve betimsel analiz teknikleri ile çözümlenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre: Yöneticiler okullarda siyasi, eş, dost, akraba, cinsiyet, sendika, ödül-ceza, görevde yükselme ve kendi menfaatleri konularında kayırmacılık yapmaktadırlar. Kayırmacılıktan yararlananlar istek ve işlerini kolaylıkla yaptırma (ders saati, nöbet çizelgesi, izin vb.), prestijli görevlerle haksız makam sahibi olma, haksız kazanç sağlama vb. konularda ayrıcalıklı kılınmaktadır. Kayırmacılık sonucu okulda çalışanların kendilerine, yöneticiye, kuruma, hizmetin yürütülmesine ve çalışma iklimine yönelik olumsuz durumlar ortaya çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kayırmacılık, ilkokul, yönetici, öğretmen

Kaynakça

• Aközer, M. (2003). Kamuoyu Gözüyle Kamuda Yolsuzluk. Görüş Dergisi, Aralık, 14–22.
• Aktan, C. C. (2001). Siyasal Ahlak ve Siyasal Yozlaşma. C.C. Aktan, (Ed.). Yolsuzlukla Mücadele Stratejileri. (s.51-69), Ankara: Hak- İş Yayınları.
• Araslı, H., Bavik, A., Ekiz ve Erdoğan, H. (2006). The Effects of Nepotism on Human Resource Management The Case of Three, Four and Five Star Hotels in Northern Cyprus. International Journal of Sociology and Social Policy. 26 (7/8), 295–308.
• Araslı, H. ve Tümer, M. (2008). Nepotism, Favoritism and Cronyism: A Study of Their Effects on Job Stress and Job Satisfaction In The Banking Industry of North Cyprus. Social Behavior and Personality, 36 (9), 1237-1250.
• Argon, T. ve Eren, A. (2004). İnsan Kaynakları Yönetimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Asunakutlu T. ve Avcı, U. (2010). Aile İşletmelerinde Nepotizm Algısı ve İş Tatmini İlişkisi Üzerine Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2), 93-109.
• Aydın, İ. P. (2002). Yönetsel, Mesleki ve Örgütsel Etik. (3.Baskı). Ankara: Pegema Yayıncılık.
• Aydoğan, İ. (2009). Favoritism in the Turkish Educational System: Nepotism, Cronyism and Patro- nage. Educational Policy Analysis and StrategicResearch, 4(1), 19–35.
• Aytaç, Ö. (2010). Bürokratik Kayırmacılık: Enformel Bağlayıcılıkların Yönetim İlişkilerine Etkisi. R. Erdem, (Ed.). Yönetim ve Örgüt Açısından Kayırmacılık, (s.85-109), İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Balcı, A. (2009). Sosyal Bilimlerde Araştırma (7. baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Baş, G. ve Şentürk, C. (2011). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Örgütsel Adalet, Örgütsel Va- tandaşlık ve Örgütsel Güven Algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17(1), 29–62.
• Baydar, T. (2004). Yönetim etiği açısından İngiltere’deki kamu yönetimi uygulamaları. Yayınlan- mamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Bayhan, V. (2002). Demokrasi ve Sivil Toplum Örgütlerinin Engelleri: Patronaj ve Nepotizm. Cum- huriyet Üniversitesi İİBF Dergisi, 26 (1), 1-13.
• Birinci, F. ve Dirik, G. (2010). Depresif Realizm: Mutluluk ya da Nesnellik. Türk Psikiyatri Dergisi, 21(1), 60-67.
• Bursalıoğlu, Z. (1991). Okul Yönetiminde Yeni Yapı ve Davranış. Ankara: Pegem A.
• Büte, M. (2009). Aile İşletmelerinde Nepotizm: Trabzon İlinde Faaliyet Gösteren Aile Şirketlerinde Nepotizm Uygulamasının Tespitine Yönelik Bir Araştırma. 17.Ulusal Yönetim ve Organizas- yon Kongresi Bildiriler Kitabı, 737-741.
• Büte, M., ve Tekarslan, E. (2010). Nepotizm’in Çalışanlar Üzerine Etkileri: Aile İşletmelerine Yö- nelik Bir Saha Araştırması. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6 (1), 1-21.
• Büte, M. (2011). Kayırmacılığın Çalışan Davranışları ve İnsan Kaynakları Yönetimi Uygulamaları Üze- rine Etkileri: Türk Kamu Bankalarına Yönelik Bir Araştırma. Amme İdaresi Dergisi, 44 (1), 135-153.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K. Ö., Akgün, E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2008). Bilimsel Araş- tırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Çakır, M. (2014). Bürokrasi ve Suç Olgusu. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 16 (Özel Sayı I), 18-24.
• Çınar, İ. (2009). Kayırmacılık ve Yozlaşma: Bir Kavram Çözümleme Denemesi. Eğitişim Dergisi,24.<http://www.egitisim.gen.tr/site/arsiv/58-24/405-kayirmacilik.html>(2014, Ekim 10).
• Dileyici, D. ve Özkıvrak, Ö. (2010). Bütçe Anlayışındaki Değişim Süreci: Denk Bütçe İlkesinin Erozyonu ve Açık Bütçe Politikası. Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 2, 33-55.
• Emre, C. (2003). Yönetim Bilimi Yazıları. Ankara: İmaj Yayınevi.
• Erdem, M. ve Meriç, E. (2012). Okul Yönetiminde Kayırmacılığa İlişkin Ölçek Geliştirme Çalış- ması. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2 (2), 141–154.
• Erdem, B. Çeribaş, S. ve Karataş, A. (2013). Otel İşletmelerinde Çalışan İşgörenlerin Kronizm (Eş– Dost Kayırmacılığı) Algıları: İstanbul’da Faaliyet Gösteren Bir, İki ve Üç Yıldızlı Otel İşletme- lerinde Bir Araştırma. Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, 17(1), 51-69.
• Eryılmaz, B. (2002). Kamu Yönetimi. İstanbul: Erkam
• Ekiz, D. (2003). Eğitimde Araştırma Yöntem ve Metotlarına Giriş: Nitel, Nicel ve Eleştirel Kuram Metodolojileri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Günay, Ö. F. (2004). Üst düzey kamu yöneticilerinin yetiştirilmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Günel, R. (2005). Aile işletmelerinde yönetimin bir sonraki kuşağa devrinde karşılaşılan sorunların tespitine ve bu sorunların çözümüne ilişkin bir araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Ilgaz, A. N. (1999). Kobi’lerin Sorunları Nerede Yatıyor?, MPM Verimlilik Dergisi, 3.
• İlhan, S. ve Aytaç, Ö. (2010). Türkiye’de Kayırmacı Eğilimlerin Oluşmasında Toplumsal ve Kül- türel Yapının Rolü. R. Erdem, (Ed.). Yönetim ve Örgüt Açısından Kayırmacılık. (s.61-83), İs- tanbul: Beta Yayıncılık.
• Karacağoğlu, K. ve Yörük, D. (2012). Çalışanların Nepotizm ve Örgütsel Adalet Algılamaları: Orta Anadolu Bölgesinde Bir Aile İşletmesi Uygulaması. İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 14(3), 43–64.
• Karakaş, M. ve Çak, M. (2007). Yolsuzlukla Mücadelede Uluslararası Kuruluşların Rolü. Maliye Dergisi, 153, 74- 101.
• Kayabaşı, Y. (2005).Politik yozlaşmaya çözüm olarak anayasal iktisat. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Kazancı, N. (2010). İlköğretim okullarındaki yöneticilerin liderlik stilleri ile öğretmenlerin ör- gütsel adalet algıları arasındaki ilişki düzeyi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Keleş, H. N., Özkan, T. K.ve Bezirci M. (2011). A Study on The Effects of Nepotizm, Favoritism and Cronyism on Organizational Trust in the Auditing Process in Family Businesses in Turkey, International Business & Economics Research Journal, 11-14.
• Kırel, Ç. (2000). Örgütlerde Etik Davranışlar Yönetimi ve Bir Uygulama Çalışması. Eskişehir: Ana- dolu Üniversitesi Yayınları.
• Köprü, B. (2007). Türk kamu yönetiminde etik değerlerden sapma ve yönetsel yozlaşma. Yayınlan- mamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Kurt, E. ve Doğramacı, B. (2014). Terfi, İşlem Kayırmacılığı Ve İşe Alma Boyutlarında Kayırma- cılık Davranışı Algısının Ölçülmesi: İstanbul İlinde Faaliyet Gösteren Bir Belediye İştirakinde Çalışanlar Üzerine Bir Araştırma Elektronik Mesleki Gelişim ve Araştırma Dergisi (EJOIR), 2(Özel Sayı), 82-96.
• Kurtoğlu, A. (2012). Siyasal Örgütler ve Sivil Toplum Örgütleri Bağlamında Hemşehrilik ve Kolla- macılık. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. 67 (1), 141-169.
• Küçükkaraduman, E. (2006). İlköğretim okul müdürlerinin etik davranışlarının incelenmesi. Ya- yımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Meriç, E. ve Erdem, M. (2013). İlköğretim Okullarında Görev Yapan Öğretmenlerin Algılarına Göre Okul Yönetiminde Kayırmacılık. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 19(3), 467-498.
• Miles, M.B. and Huberman, A.M. (1994). Qualitative data analysis. Thousand Oaks: Sage.
• Nadler, J. ve Schulman, M. (2006). Favoritism, Cronyismand Nepotism. <http://www.scu.edu / ethics/practicing/focusareas/government_ethics/introduction/cronyism.html> (2014, Ekim 10)
• Ören, K. (2007). Sosyal Sermayede Güven Unsuru ve İşgücü Performansına Etkisi. Kamu-İş, 9 (1), 71-90.
• Özdaşlı, K., Alan, B., Koyuncu, O. ve Alparslan, A. M. (2012). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Çalışanlarının Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi’nin Stratejik Yönlendiricileri Konusundaki Tu- tumları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(6), 1-13.
• Özdevecioğlu, M. (2003). Algılanan Örgütsel Destek İle Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fa- kültesi Dergisi, 18 (2), 113-130.
• Özsemerci, K. (2002). Türk Kamu Yönetiminde Yolsuzluklar, Nedenleri, Zararları ve Çözüm Öne- rileri. Sayıştay Araştırma Dizisi, <http://www.sayistay.gov.tr/yayin/elek/elekicerik/35Kamu YonYolsuzluk.pdf> (2014, Ekim 15)
• Saylı H., ve Kızıldağ, D. (2007). Yönetsel Etik ve Yönetsel Etiğin Oluşmasında İnsan Kaynakları Yönetiminin Rolünü Belirlemeye Yönelik Bir Analiz. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bi- limler Dergisi, 9 (1), 231-251.
• Turgut, K. (2007). Politik Yozlaşmanın İnsan Davranışları Üzerindeki Etkisi. <http://www.stratej ik- boyut.com/haber/politik-yozlasmanin-insan-uzerindeki-etkisi--28067.html> (2014, Ekim 10).
• TÜSİAD. (1995). 21. Yüzyıl İçin Yeni Bir Devlet Modeline Doğru: Optimal Devlet. İstanbul.
• Türk Dil Kurumu <http://www.tdk.gov.tr/> (2014, Ekim 10).
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, A. Kılavuz, R. (2002). Türk Kamu Bürokrasisinin İşlemsel Sorunları Üzerine Notlar. C. Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 3(2), 17-31.
• Yılmaz, A. S. (2007). İnformal ilişki şekillerinin kurumsal yapılara yansımaları (Elazığ’daki kamu görevlileri üzerine sosyolojik bir araştırma). Yayımlanmamış Doktora Tezi. Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ile Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik. <http:// www.etik.gov.tr/Mevzuat.aspx?id > (2014, Ekim 16).
• sayılı “Kamu Görevlileri Etik Kurulu Kanunu. <http://www.etik.gov.tr/Mevzuat.aspx?id > (2014, Ekim 16).