Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Bilimin Doğasına İlişkin Görüşleri: Bilişsel Harita Örneği

Yıl 2016, Cilt: 24 Sayı: 3, 1419 - 1436, 15.07.2016

Eylem Bayır

Öz

Bu çalışmada fen bilimleri öğretmenlerinin bilimin doğası ile ilgili görüşlerinin ortaya çıkarılması ve bu görüşlerini bir bütün olarak görmek üzere araştırma bulgularının zihin haritası kullanılarak sunulması amaçlanmıştır. Araştırmaya Edirne il merkezinden 21 öğretmen katılmıştır. Bu araştırmada veri toplama aracı olarak mülakat yöntemi kullanılmıştır. Mülakatlardan elde edilen veriler, katılımcıların bilimin doğası ile ilgili zihin haritalarını oluşturmak üzere analiz edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, fen bilimleri öğretmenlerinin bilimin doğasının birçok alt boyutu ile ilgili bilgili bakış açısından oldukça uzak oldukları ve yaygın olarak, naif bakış açısına sahip oldukları görülmüştür. Ülkemizde son yıllarda uygulanan fen programlarının vizyonlarının öğrencilerin fen okur-yazarı olarak yetişmesini vurguladığı düşünüldüğünde, mevcut araştırmanın bulgularının ülkemizdeki reform hareketlerini desteklemediği görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Bilimin doğası, fen eğitimi, bilişsel yapı

Science Teachers’ Views About Nature Of Science: An Example Of Cognitive Map

Öz

This study aims to explore the views of middle school science teachers regarding nature of science. The sample of the study consisted of 21 science teachers working in the city of Edirne. The science teachers’ views about NOS were collected through the interview. The findings of this study were illustrated in the form of a cognitive map. The research findings revealed that science teachers held several beliefs about the NOS aspects that those are commonly far from the current understanding of science. In essence, we need to pay a special attention to nature of science views of our teachers in order to help them provide a more effective science education to their students, to practice 2004 science program more successfully and to increase the success of new program, and eventually to prepare our students for the challenges and difficulties of the 21’st century.

Anahtar Kelimeler

Nature of science, science education, cognitive structure

Kaynakça

• Abd-El-Khalick, F. (2012). Examining the sources for our understandings about science: Enduring conflations and critical issues in research on nature of science in science education. Internatio- nal Journal of Science Education, 34(3), 353-374.
• Abd-El-Khalick, F., & Akerson, V. L. (2004). Learning about nature of science as conceptual chan- ge: Factors that mediate the development of preservice elementary teachers’ views of nature of science. Science Education, 88(5), 785-810.
• Abd-El-Khalick, F., & BouJaude, S. (1997). An exploratory study of the knowledge base for science teaching. Journal of Research in Science Teaching, 34(7), 673–699.
• Abd-El-Khalick, F., Bell, R. L., & Lederman, N. G. (1998). The nature of science and instructional practice: Making the unnatural natural. Science Education, 82(4), 417-436.
• Abd-El-Khalick, F., Waters, M., & Le, A. (2008). Representations of nature of science in high scho- ol chemistry textbooks over the past four decades. Journal of Research in Science teaching, 45(7), 835–855.
• American Association for the Advancement of Science. (1993). Benchmarks for science literacy: A Project 2061 report. New York: Oxford University Press.
• Akçay, B. ve Koç, I. (2009). Inservice science teachers’ views about the nature of science. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(11), 1-11.
• Akerson, V., Morrison, J., & McDuffie, A. (2006). One course is not enough: Preservice elementary teachers’ retention of improved views of nature of science. Journal of Research in Science Teaching, 43(2), 194-213.
• Aslan, O. (2009). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin bilimin doğası hakkındaki görüşleri ve bu gö- rüşlerin sınıf uygulamalarına yansımaları. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Aslan, O. Yalçın, N. & Taşar, M.F. (2009). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin bilimin doğası hakkın- daki görüşleri. Ahi Evren Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(3), 1-8.
• Ayvacı, H.Ş. ve Çoruhlu, Ş.N. (2012). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının bilim ve fen kav- ramları ile ilgili sahip oldukları görüşlerin araştırılması. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, 29-37.
• Bakanay, Ç.D. (2008). Biyoloji öğretmen adaylarının evrim teorisine yaklaşımları ve bilimin doğa- sına bakış açıları. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Bayir, E., Cakici, Y. Ve Ertas Atalay, Ö. (2014). Exploring natural and social scientists’ views of nature of science. International Journal of Science Education, DOI:10.1080/09500693.2013. 860496 (in Press).
• Bilen, K. (2012). Bilimin doğası dersine örnek bir uygulama: Kart değişim oyunu. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), 173-185.
• Bora, N. D., Aslan, O. & Cakiroglu, J. (2006, April). Investigating science teachers’ and high school students’ views on the nature of science in Turkey. Paper presented at the annual meeting of the national Association for Research in Science Teaching, San Francisco, CA
• Brickhouse, N.W. (1990). Teachers’ beliefs about the nature of science and their relationship to classroom practice. Journal of Teacher Education, 41, 53–62.
• Crowther, D. T., Lederman, N. G. & Lederman, J. S. (2005). Methods and strategies: understanding the true meaning of nature of science. Science and Children. 43(2), 50-52.
• Çelikdemir, M. (2006). İlköğretim Öğrencilerinin Bilimin Doğasını Anlama Düzeylerinin Araştırıl- ması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi Fen ve Matematik Alanları Eğitimi Bölümü, Ankara.
• Doğan, N. ve Abd-El-Khalick, F. (2008). Turkish grade 10 students’ and science teachers’ conceptions of nature of science: A national study. Journal of Research in Science Teaching, 45(10), 1083-1112.
• Doğan, N., Çakıroğlu, J., Bilican, K. ve Çavuş, S. (2012). Bilimin Doğası ve Öğretimi, (2. Baskı), Pegem Akademi, Ankara.
• Driver, R., Leach, J., Millar, R. & Scott, P. (1996). Young people’s images of science. Buckingham: Open University Press.
• Erdoğan, R. (2004). Investigation of the pre-service science teachers’ views on nature of science. Master’s Thesis, Middle East Technical University, Ankara.
• Eflin, J.T., Glennan, S., & Reisch, G. (1999). The nature of science: A perspective from the philoso- phy of science. Journal of Research in Science Teaching, 36(1), 107-116.
• Gürses, A., Doğar, Ç. ve Yalçın, M. (2005). Bilimin doğası ve yüksek öğrenim öğrencilerinin bili- min doğasına dair düşümceleri. Milli Eğitim Dergisi, 116.
• Harlen, W. (1996). The teaching of science in primary schools (2nd ed.). London: David Fulton Publishers Ltd.
• Hewson, P. W. & Hewson, M. G. A’B. (1989). Analysis and use of a task for identifying conceptions of teaching science. Journal of Education for Teaching, 1(3), 191-209.
• Irez, S. (2006). Are we prepared?: An assessment of preservice science teacher educators’ beliefs about nature of science. Science Education, 90(6), 1113-1143.
• Kılıç, K., Sungur, S., Tekkaya, C. and Çakıroğlu, J., Ninth grade students’ understanding of the nature of scientific knowledge. Hacettepe Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 127-133.
• Lederman, N.G. (1992). Students’ and teachers’ conceptions of the nature of science: A review of the research. Journal of Research in Science Teaching, 29(4), 331-359.Lederman, N. G., Abd- El-Khalick, F., Bell, R. L., & Schwartz, R. S. (2002). Views of nature of science questionnaire (VNOS): Toward valid and meaningful assessment of learners’ conceptions of nature of sci- ence. Journal of Research in Science Teaching, 39(6), 497–521.
• Lederman, N. G. & Zeidler, D.L. (1987). Science teachers’ conceptions of the nature of science: Do they really influence teaching behavior? Science Education. 71(5), 721-734.
• Liu, S. Y & Lederman, N.G. (2007). Exploring prospective teachers’ worldviews and conceptions of nature of science. International Journal of Science Education, 29, 1281-1307.
• McComas, W. F (1998). The principal elements of the nature of science: Dispelling the myths. In W. F. McComas (Ed.), The nature of science in science education: Rationales and strategies. (pp. 53-70). Dordrecht: Kluwer.
• McComas, W. F., Clough, M. P., & Almazroa, H. (1998). The role and character of the nature of science. In W. F. McComas (Ed.), The nature of science in science education: Rationales and strategies. (pp. 3-40). Dordrecht: Kluwer.
• McComas, W. F. & Olson, J.K. (1998). The nature of science in international science education standart documents. In W. F. McComas (Ed.), The nature of science in science education: Ra- tionales and strategies. (pp. 41-52). Dordrecht: Kluwer.
• McKeown, M. G. & Beck, I. L. (1990). The assessment and characterization of young learners’ knowledge of a topic in history. American Educational Research Journal, 27, 688-726.
• Mellado, V. (1997). Preservice teachers’ classroom practice and their conceptions of the nature of science. Science & Education, 6, 331–354.
• Mellado, V. (1998). The classroom practice of preservice teachers and their conceptions of teaching and learning science. Science Education, 82, 197–214.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Morgil, İ., Temel, S., Seyhan, H. ve Alşan, E. (2009). Proje tabanlı laboratuvar uygulamasının öğ- retmen adaylarının bilimin doğası konusundaki bilgilerine etkisi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 6(2), 92-109.
• National Research Council (2000). Inquiry and the national science education standards: A guide for teaching and learning. Washington, DC: National Academy Press.
• Parker, L. C., Krockover, G. H., Lasher-Trapp, S., and Eichinger, D. C. (2008). Ideas about the nature of science held by undergraduate atmospheric science students. Bulletin of the American Meteorological Society. 89, 1681–1688.
• Ryan, A. G. & Aikenhead, G. S. (1992). Students’ preconceptions about the epistemology of scien- ce. Science Education, 76, 559-580.
• Schwartz, R.S., Akom, G., Skjold, B., Hong, H. H., Kagumba, R. & Huang, F. (2007). A change in perspective: Science education graduate students’ reflections on learning about NOS. Paper presented at the international meeting of the National Association for Research in Science Teac- hing, New Orleans, LA. April 15-18, 2007. 18 Şubat 2010 tarihinde http://homepages.wmich. edu/ ~rschwart/docs/A_change_in_perspectivearst07schwartz.pdf adresinden alınmıştır.
• Schwartz, R. S., Lederman, N. G., & Crawford, B. (2004). Developing views of nature of science in an authentic context: An explicit approach to bridging the gap between nature of science and scientific inquiry. Science Education, 88(4), 610-645.
• Talim ve Terbiye Kurumu Başkanlığı (TTKB) (2005). İlköğretim Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Program ve Klavuzu, 4-5. Sınıflar. MEB-Ankara.
• Talim ve Terbiye Kurumu Başkanlığı (TTKB) (2013). İlköğretim Fen Bilimleri Dersi Öğretim Program ve Klavuzu, 3-8. Sınıflar. MEB-Ankara.Tsai, C. C. (2002). Nested epistemologies: Science teachers’ beliefs of teaching, learning and science. International Journal of Science Education, 24(8), 771-783.
• Turgut, H. (2009). Fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimsel bilgi ve yöntem algıları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. 7(1), 165-184.
• Yalvac, B. & Crawford, B.A. (2002). Eliciting prospective science teachers’ conceptions of the nature of science in Middle East Technical Üniversity in Ankara. Annual International Confe- rence of the Association for the Education of Teachers in Science.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. 8. Baskı. Seçkin Yayınevi-Ankara.
• Zeidler, D.L., Walker, K.A. & Ackett, W.A. (2002). Tangled up in views: Beliefs in the nature of science and responses to socioscientific dilemmas. Science Education. 86, 343-367. Mülakat Soruları
• Bilim denilince aklınıza ilk olarak ne geliyor? Sizce bilimi diğer alanlar
• dan farklı kılan nedir?
• Bilimsel yöntem denilince aklınıza ne geliyor? Bilimsel süreçte mutlaka
• izlenmesi gereken basamaklar var mıdır?
• Sizce bilimsel bilginin gelişiminde deney gerekli midir?
• Bilimsel bilgiler kesin midir? Tüm bilimsel bilgiler değişime açık mıdır?
• Bazı iddialara göre bilim sosyal ve kültürel değerlerden etkilenirken; diğer
• bir görüşe göre ise bilim evrenseldir ve hiçbir şekilde sosyal ve kültürel de
• ğerlerden etkilenmez. Sizce hangi görüş doğrudur?
• Sizce bilimsel bir teoriyle kanun arasında fark var mıdır? Bu iki kavramı
• örnek vererek açıklar mısınız?
• Sizce bilim insanları araştırma sürecinde yaratıcılık ve hayal güçlerini kul- lanırlar mı?
• Sizce bilimsel bilgi objektif midir? Yoksa, bilimsel süreçte subjektiflik söz konusu mudur?