SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETİM PROGRAMININ ÇEVRE EĞİTİMİ AÇISINDAN ANALİZİ

Yıl 2016, Cilt: 24 Sayı: 3, 1533 - 1550, 15.07.2016

Talip Öztürk Filiz Zayimoğlu Öztürk

Öz

Bu araştırmanın amacı, Milli Eğitim Bakanlığı İlköğretim Sosyal Bilgiler 4.-5. ve 6.-7. sınıflar Öğretim Programlarında çevre eğitiminin yerini programın temel öğelerinden genel amaçlar, vizyon, kazanımlar, kavramlar, beceriler ve değerler bağlamında analiz etmektir. Araştırmada, Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarının çevre eğitimi açısından analiz edilmesi amacıyla nitel araştırma yöntemlerinden olan doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarında yer alan 17 genel amaçtan 4’ünün çevre içerikli olduğu, vizyonunda çevre eğitiminin yerine yönelik ise “yaşadığı çevreye duyarlı vatandaş yetiştirmek” ifadesinin yer aldığı, çevre içerikli kazanımların tüm kazanımlara oranının %18.3 olduğu ve öğretim programında çevre içeriğine %21.7’lik oran ile en fazla yer verilen sınıf düzeyinin ise 5. sınıf olduğu, programda yer alan kavram, değer ve becerilerde çevre ile ilgili içeriğe her sınıf düzeyinde mutlaka yer verdiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Çevre Eğitimi, Sosyal Bilgiler Öğretim Programı, Doküman İncelemesi

THE ANALYSIS OF SOCIAL STUDIES CURRICULUM IN TERMS OF ENVIRONMENTAL EDUCATION

Öz

The purpose of this study is to analyze the place of environmental education in 4. 5. 6. and 7th grades Primary School Social Studies Curriculum which is implemented by Ministry of National Education within the context of general aims, vision of the curriculum, expectations, concepts, skills and values which are the basic elements of the curricula. In the study, document analysis method was used to examine the curriculum document in terms of environmental education. According to the findings, it has been reached that social studies curriculum includes 4 of 17 aims environmental-related, its vision statement has “education citizen that are sensible to the environment he/she lives” which is environment-related, environment-related expectations are %18.3 of the all expectations, the most environment-related grade is the 5th with the rate of %21.7 in terms of environment-related expectations, and considerable amount of curriculum concepts, values and skill are environment-related.

Anahtar Kelimeler

Environmental Education, Social Studies Curriculum, Document Analysis

Kaynakça

• Aksoy, B. ve Karatekin, K. (2011). Farklı Programlardaki Lisans Öğrencilerinin Çevreye Yönelik Duyuşsal Eğilimleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl 15 Sayı 3 URL: http://www. tsadergisi.org/Makaleler/1065185886_02.pdf adresinden 10 Haziran 2013 tarihinde erişilmiştir.
• Altın, M., Bacanlı, H. ve Yıldız, K. (2002). Biology teacher candidates’ attitudes towards environ- ment. Ankara: 5th National Science and Mathematics Congress Bulletin Book.
• Atasoy, E. ve Ertürk, H. (2008). İlköğretim öğrencilerinin çevresel tutum ve çevre bilgisi üzerine bir alan araştırması. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 10 (1), 105-122.
• Başal, H. A. (2003). “Okul Öncesi Eğitiminde uygulamalı Çevre Eğitimi”. Erken Çocuklukta Geli- şim ve Eğitimde Yeni Yaklaşımlar, (Editör: Müzeyyen Sevinç). İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Bradley, J. C., Waliczek, T. M., & Zajicek, J. M. (1999). Relationship between environmental knowledge and environmental attitude of high school students. The Journal of Environmen- tal Education, 30(3), 17-21.
• Çepni, S. (2007). Araştırma ve Proje Çalışmalarına Giriş (3.Baskı), Trabzon: Üçyol Yayıncılık
• Demirkaya, H. (2006). Çevre Eğitiminin Türkiye’deki Coğrafya Programları İçerisindeki Yeri ve Çevre Eğitimine Yönelik Yeni Yaklaşımlar. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 16, Sayı: 1 Sayfa: 207-222, Elazığ. URL: http://web.firat.edu.tr/sosyalbil/dergi/arsiv/cilt16/ sayi1/207-222.pdf adresinden 04 Haziran 2013 tarihinde erişilmiştir.
• Erten, S. (2004). Çevre Eğitimi ve Çevre Bilinci Nedir, Çevre Eğitimi Nasıl Olmalıdır? Çevre ve İnsan Dergisi, Ankara: Çevre ve Orman Bakanlığı Yayın Organı. Sayı 65/66. 2006/25. URL: http://yu- nus.hacettepe.edu.tr/~serten/makaleler/cevre.pdf adresinden 10 Ağustos 2013 tarihinde erişilmiştir.
• Erten, S. (2005). Okul Öncesi Öğretmen Adaylarında Çevre Dostu Davranışların Araştırılması, Ha- cettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 91-100. http://www.efdergi.hacettepe.edu. tr/200528S%C4%B0NAN%20ERTEN.pdf adresinden 11 Temmuz 2013 tarihinde erişilmiştir.
• Huckle, J. (1993). Environmental Education: a view from critical theory, In J. Fien (ed.) Environ- mental Education: a Pathway to Sustainability. Deakin University Press, Geelong, pp. 43- 69.
• Karasar, N. (2007). Bilimsel Araştırma Yöntemi, Ankara: Nobel Yayınları.
• Karatekin, K. ve B. Aksoy (2012). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Çevre Okuryazarlık Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi, Turkish Studies, Volume 7(1), p:1423-1438 URL: http://www.turkishstudies.net/Makaleler/805868107_75_karatekinkadir_ aksoyb%C3%BClent_t.pdf adresinden 29 Haziran 2013 tarihinde erişilmiştir.
• Küçükcankurtaran, E. (2008). Çevre eğitiminde internetin kullanımı: Çevreye karşı olan sorumlulukla- rımızın farkına varmamızda İnternet Nasıl Etkili Olabilir? XIII. Türkiye’de İnternet Konferansı Bildirileri 22-23 Aralık 2008 Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara. URL: http://inet-tr.org.tr/ inetconf13/kitap/kucukcankurtaran_inet08.pdf adresinden 10 Temmuz 2013 tarihinde erişilmiştir.
• Leeming, F. C. and Porter, B. E. (1997). Effects of Participation in Class Activities on Children’s En- vironmental Attitudes and Knowledge, Journal of Environmental Education, 28 (2), 33-42.
• M.E.B. (2005a). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi (4-5. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, URL: http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx/ adresinden 10 Haziran 2013 tarihinde erişilmiştir.
• M.E.B. (2005b). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi (6-7. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, URL: http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx/ adresinden 10 Haziran 2013 tarihinde erişilmiştir.
• Morgil, İ., Yılmaz, A. ve Cingör, N. (2002). Fen eğitiminde çevre ve çevre koruma projesi hazır- lamasına yönelik çalışma. 5. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi. ODTÜ Kültür ve Kongre Merkezi. 16-18 Eylül, Ankara.
• Özer, U. (1991). “Çevre Eğitimi”, Türkiye’de Çevre Kirlenmesi Öncelikleri Sempozyumu Ki- tabı, İstanbul: ss.21-22,
• Özoğlu, S. Ç. (1993). “Yaygın Eğitim Düzeyinde Çevre İçin Eğitim,” Çevre Eğitimi, Ankara: Tür- kiye Çevre Vakfı Yayınları, ss.65-80.
• Soran, H., Morgil, F. İ., Yücel, S. ve Işık, S. (2000). Biyoloji öğrencilerinin çevre konularına olan ilgilerinin araştırılması ve kimya öğrencileri ile karşılaştırılması. Hacettepe Eğitim Fa- kültesi Dergisi, 18, 128-139. URL: http://dergipark.ulakbim.gov.tr/hunefd/article/viewFi- le/5000048943/5000046263 10 Ağustos 2013 tarihinde erişilmiştir.
• Tanrıverdi, B. (2009). Sürdürülebilir Çevre Eğitimi Açısından İlköğretim Programlarının Değerlendirilmesi, Eğitim ve Bilim, Cilt 34, Sayı 151, s.81-103. URL: http://eb.ted.org.tr/in- dex.php/EB/article/download/610/89 10 Ağustos 2013 tarihinde erişilmiştir.
• Yılmaz, A., Morgil, İ., Aktuğ, P. ve Göbekli, İ. (2002). Ortaöğretim ve üniversite öğrencilerinin çevre, çevre kavramları ve sorunları konusundaki bilgileri ve öneriler. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 156-162. URL: http://dergipark.ulakbim.gov.tr/hunefd/article/ viewFile/5000048837/5000046157 10 Ağustos 2013 tarihinde erişilmiştir.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (5. Baskı). Ankara: Seçkin Yayınları.