Cumhuriyet Dönemi Eğitim Kurumlarında Laikleşme Süreci ve Ahlâk Eğitimine Dair Tartışmalar

Yıl 2018, Cilt: 26 Sayı: 3, 985 - 994, 15.05.2018

Erkan Kanbolat

https://doi.org/10.24106/kefdergi.421690

Öz

Cumhuriyet döneminde 1924 yılında Tevhid-i Tedrisat Kanunu’yla başlayan
eğitimde lâikleşme süreci  1929-1931
yılları arasında kademeli olarak okullarda 
din derslerinin müfredat programlarından çıkartılmasıyla tamamlanmıştır.
Lâiklik ve din derslerine dair tartışmalar 1920’lerin sonunda ortadan kalkmış,
ancak devam eden yıllarda  bu sefer ahlâk
eğitimine dair eleştiriler gündemdeki yerini korumuştur. Bu eleştirilere cevap
olarak 1940’lı yıllarda ahlâk eğitimine dair bazı somut adımlar atılmaya
başlanmış, 1949 yılında ise din dersleri yeniden müfredata konulmuştur. 

Anahtar Kelimeler

cumhuriyet dönemi, lâiklik, ahlâk eğitimi, tartışmalar

Discussions on Secularization Process in Education and Moral Education in Republic Period

Öz

The secularization process
in education, started with the Law on Unification of Education in 1924 in
Republic period, was completed by gradually excluding religion lessons from the
curriculums of schools between 1929 and 1931. Discussions on secularization and
religion lessons were disappeared by the end of 1920s; however, criticisms
regarding moral education had remained on the agenda this time in the ongoing
years. Certain concrete steps regarding moral education were taken as a
response to those criticisms in 1940s, and in 1949 religion lessons were added
into curriculum again.

Anahtar Kelimeler

republic period, moral education, secilarization, discussions

Kaynakça

• *. Mektepli Kızlar İçin Bir Tamim. (1936, 26 Şubat). Son Posta. s.3
• Bozca, İmroz adalarının mahallî idareleri hakkında (1/1107) numaralı kanun lâyihası ve Hariciye ve Dahiliye Encümenleri mazbataları. (25.06.1927). T.B.M.M. Tutanak Dergisi. İnikat:82. C:1. s.726-734
• Ahlâk Bozuluyor mu, Düzeliyor mu?. (1936, 26 Şubat). Son Posta. s.3
• Erkek Muallim Mektebinde Konferanslar. (1928, 5 Mayıs). İkdam. s.3
• Etekler Uzun: Dizden 10 Santim Aşağı. (1929, 13 Kanun-ı Sani). Milliyet. s.2
• Garip Bir İhtar!. (1928, 15 İlk Teşrin). İkdam. s.1
• İzmir Maarif Müdürlüğü İsabetli Bir Karar Verdi.(1936, 25 Şubat). Son Posta.s.3
• İzmir’de Kız Talebe Velilerine Yapılan Tamim. (1936, 27 Şubat). Son Posta. s.4
• İzmirde Kız Talebeler İçin Sıkı Kayıtlar. (1936, 27 Mart). Son Posta. s.5
• Kız Talebenin Kıyafetinde Yeknasaklık. (1928, 18 İkinci Teşrin). İkdam. s.2
• Maarif Eminleri. (1930, 31 Temmuz). Hakimiyeti Milliye. s.1
• Maarif Siyasetimiz. (1930, 3 Haziran). Akşam, s.1
• Maarif Vekaleti Bütçesi. (25.05.1939). T.B.M.M. Tutanak Dergisi, İnikat:17. C:1. s.245-273
• Maarif Vekaleti Bütçesi. (22.04.1928). T.B.M.M. Tutanak Dergisi, İnikat:64. C:1. s.210-214
• Maarif Vekâleti Bütçesi. (26.05.1938). T.B.M.M. Tutanak Dergisi, İnikat:67. C:1. s.214-224
• Maarif Vekâleti Bütçesi. (27.05.1941). T.B.M.M. Tutanak Dergisi. İnikat:41, C:1. s.211-224
• Maarif Vekâleti Bütçesi. (18.05.1930). T.B.M.M. Tutanak Dergisi. İnikat:60. C:1. S.104-112
• Maarifte Islahat. (15.02.1931). Muallimler Mecmuası. (S:15). s.131-139
• Okullarda Muaşeret Kaideleri Öğretilecek. (1939, 17 Mart). Babalık. s.2
• Talebenin Okul Haricindeki Boş Zamanlarını Ne Yolda Geçirecekleri H. (06.03.1939). Tebliğler Dergisi. (S:8). s.34-36
• Talebeye Öğretilecek Adabı Muaşeret Kaideleri. (1939, 21 Mart).Cumhuriyet. s.3
• Talebeyi Eyi Eserler Okumağa Teşvik. (1931, 20 Mart). Hakimiyeti Milliye. s.1
• Akyüz, Yahya. (1987). Atatürk’ün Türk Eğitim Tarihindeki Yeri. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. 4(10). s.71-90
• Algün, M.Hilmi. (1940). Maarif Hakkında Dilekler, İstanbul: y.y.
• Baltacıoğlu, İsmail Hakkı. (1940, 17 Şubat). Değer Buhranı. Yeni Adam. (S:373). s.2
• Beşinci Milli Eğitim Şûrası 5-14 Şubat 1953. (1953). Maarif Vekaleti. s.349-473
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA), Dosya: C.H.P.K,, Fon Kodu: 490.01.0.0 Yer No: 221.871.5
• Birgen, Muhittin. (1940, 30 Birinci Kanun). Ahlâki Bir Tasfiye İhtiyacı. Son Posta. s.2
• Birgen, Muhittin.(1940, 27 Birinci Kanun). Bir inkılap İlmihaline İhtiyaç Var. Son Posta. s.2
• Çam, Ömer. (1996), Ahlâk Eğitimi, Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, ( S:3), s.9-16
• Bozkurt, Esra. (2015). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Örgün Eğitim Kurumlarında Ahlâk Eğitimi, KSÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, C:25, S:25, s.91-120
• Doğan, Recai. (1999). Cumhuriyetin İlk Yıllarında Tevhid-i Tedrisat Çerçevesinde Din Eğitim-Öğretimi ve Yapılan Tartışmalar. Cumhuriyetin 75. Yılında Türkiye’de Din Eğitimi ve Öğretimi İlmi Toplantısı (4-6 Aralık 1998). Ankara: Türk Yurdu Yay. s.227-288
• Durkheim, Emile. (2004). Ahlâk Eğitimi. (Çev:Oğuz Adanır). İzmir: Dokuz Eylül Yay.
• Ergin, Osman Nuri. (1943). Türkiye Maarif Tarihi. (5). İstanbul: Osmanbey Matb.
• Ertez, Hikmet. (1938, 7 Şubat). Terbiye Sistemimizin Islahı Bir Zarurettir. Cumhuriyet. s.3
• İbrahim Alaaddin. (1928, 20 Kanun-ı Sani). Duygu Terbiyesine Dair- Sivas Muallimleriyle Hasbihal-1. Duygu ve Düşünc. 1(12). s.12
• İkinci Maarif Şûrası (15--21 Şubat 1943). (1943). T.C.Maarif Vekilliği Yay.
• İsmail Hakkı. (1932). Mürebbilere. İstanbul: Suhulet Yay.
• Kanbolat, Erhan. (2015). Harf Devriminden Köy Enstitülerine Türkiye İlköğretim (1928-1940). Yayınlanmamış Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü. İstanbul
• Kanbolat, Erhan. (2005). Hazırlanışı ve Uygulaması Açısından Osmanlı’dan Cumhuriyet’e İlköğretim Programları (1913-1968). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü. İstanbul
• Kesgin, Safiye. (2011). Cumhuriyet Dönemi Örgün Eğitim Kurumlarında Ahlâk Eğitimi, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 52:1, s. 209-238
• Lewis, Bernard. (1993). Modern Türkiye’nin Doğuşu. (Çev: Metin Kıratlı). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi
• Mehmet Emin. (1928, 20 Kanun-I Evvel). İki Kitap Bir Netice. Hayat Mecmuası. (S:108). s.4-6
• Mehmet Saffet, (1933, Eylül), İnkılap Terbiyesi, Ülkü, (S:8), s.105-114
• Nadi, Nadir, (1938, 9 Mart). Maarif Vekili Vaziyeti Nasıl İzah Ediyor?, Cumhuriyet, (S:4962), s.3
• Mekteplerde Talebeye Verilecek Ceza, Kurun, (1938, 27 İkinci Kanun) (S:7201-1291), s.2
• Öcal, Mustafa. (1999). Cumhuriyet Döneminde İlk, Orta ve Yüksek Öğretimde Din Öğretimi (Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Derslerinin Tarihçesi), Cumhuriyetin 75.yılında Türkiye’de Din Eğitimi ve Öğretimi İlmi Toplantısı (4-6 Aralık 1998), Türk Yurdu Yay., Ankara, s.309-343
• Özbek, Abdullah, (1983). Ahlâk Eğitiminin Önemi, Diyanet Dergisi, C:XIX, S:3, s.56-64
• Reşat Fevzi. (1939, 21 Mart). Bizdeki Laubalilik, Son Telgraf, (S:730), s.3
• Ruhi. (1927, 15 Şubat). Ahlâki Mebdeler, Duygu ve Düşünce, (C:1), s:2-4
• Safa, Peyami. (1938,10 Şubat). Din Ahlâkından Dünya Ahlâkına, Cumhuriyet,(S:4938), s.3
• Va-Nü. (1939, 13 Şubat ). İlkmektepte Ahlâk ve Muaşeret, Akşam, (S:7300), s.3
• Zengin, Zeki Salih. (2012). Başlangıçtan Cumhuriyet Döneminde Din Eğitimi, Din Eğitimi, Ed: Mustafa Köylü-Nurullah Altaş, Gündüz Yay., Ankara, s.18-39