Medya Okuryazarlığı Dereceli Puanlama Anahtarının Genellenebilirlik Kuramıyla Güvenirliğinin İncelenmesi

Yıl 2018, Cilt: 26 Sayı: 4, 995 - 1006, 15.07.2018

Halil Erdem Çocuk , N. Bilge Uzun

https://doi.org/10.24106/kefdergi.364686

Öz

Bu çalışmanın temel amacı, genellenebilirlik kuramı ile
farklı değişkenlik kaynaklarından da gelen hatalar dikkate alınarak medya
okuryazarlığı dersinde öğrencilerin medya metinlerine ilişkin performanslarını
ölçmeye yarayan, geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı geliştirmektir.
Genellenebilirlik Kuramı ile elde edilen puanlayıcı güvenirlikleri
incelendiğinden, bu çalışma bir temel araştırma olarak tanımlanabilir.
Araştırmaya Mersin Üniversitesi 2014-2015 Bahar öğretim dönemi Türkçe öğretmen
adayları katılmıştır. Araştırma verilerinin elde edilmesi amacıyla, aynı
performans görevinin değerlendirilmesinde medya okuryazarlığı puanlama anahtarı
hazırlanmıştır. Medya okuryazarlığı derecelendirilmiş puanlama anahtarında
(rubrik) yer alan 6 performans görevinin 8 puanlayıcı tarafından
puanlanmasından elde edilen veriler, genellenebilirlik kuramı kapsamında analiz
edilmiş ve elde edilen bulgular incelenmiştir. 
8 puanlayıcının 110 öğrenciyi medya okuryazarlığı rubriğinde yer alan
yedi görev doğrultusunda puanlamasıyla oluşturulmuş öxpxg deseni yedi varyans
kaynağına ayrılmıştır. Ayrıca, medya okuryazarlığına ilişkin ait 7 görev olmak
üzere toplamda 8 puanlayıcı tarafından 110 öğrenci performanslarının
puanlamasıyla elde edilen genellenebilirlik (G) katsayısı 0.80, Phi katsayısı
ise 0.73 olarak kestirilmiştir.  Bu
sonuçlar bağlamında medya okuryazarlığı dereceli puanlama anahtarı,
öğrencilerin medya unsurlarını inceledikleri performanslar için uygun bir ölçme
aracıdır. Araştırmada geliştirilen dereceli puanlama anahtarının farklı
araştırmalarla farklı medya unsurlarında kullanılması ve sonuçlarının analiz
edilmesi, dereceli puanlama anahtarının standartlaşması açısından önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Medya okuryazarlığı, Dereceli puanlama anahtarı, Genellenebilirlik Kuramı, Türkçe eğitimi

An Investigation on Reliability of Media Litaracy Rubric Within The Scope of Generalizability Theory

Öz

The aim of the study is to develop a valid and reliable
measurement tool through generalizability theory and considering the errors
seen in different variation sources. This scale will be used to test students’
performance on media texts during media literacy course. As interscorer
reliability obtained via generalizability theory was examined, this study can
be defined as a basic research. Turkish candidate teachers of Mersin University
during 2014-2015 spring semester participated in the study. To obtain research
data, media literacy rubric was prepared in assessing the identical performance
tasks. The data obtained from eight scorer related to six performance tasks in
the rubric were analyzed according to generalizability theory and the findings
were examined accordingly. After eight scorer evaluated 110 students into seven
tasks of the rubric, “ö x p x g” pattern was divided into seven variance
sources. In addition, generalizability (G) coefficient was found 0.80, and Phi
coefficient, 0.73. Considering these results, media literacy rubric proves to
be convenient for students’ performance on examining media components. It is
important that the rubric developed in the study will be used in different
researches with different media tools, and the results will be analyzed. This
will help the rubric get standardized. 

Anahtar Kelimeler

Media literacy, Rubrics, Generalizability theory, Turkish education

Kaynakça

• Altun, A. (2010). Medya okuryazarlığının sosyal bilgiler programlarıyla ilişkilendirilmesi ve öğretim. Yayınlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Apak, Ö. (2008). Türkiye, Finlandiya ve İrlanda ilköğretim programlarının medya okuryazar-lığı eğitimi açısından incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ataay, İ.D. (1990). İş değerleme ve başarı değerleme yöntemleri. İstanbul: İşletme Fakültesi Yayını, Küre Matbaası, No: 235.
• Atılgan, H. (2004). Genellenebilirlik kuramı ve çok değişkenlik kaynaklı rasch modelinin karşı-laştırılmasına ilişkin bir araştırma. Yayınlanmamış doktora tezi. Hacettepe Üniversitesi, Anka-ra.
• Aufderheide, P. (1993). National leaderssip conference on media literacy, conference report, Washington DC. : Aspen Institute.
• Bacaksız, T. (2010). Medya okuryazarlığı dersinde gazete ve dergi kullanımı İzmir’de medya okuryazarlığı dersinin öğrencilerin gazete ve dergi okuma alışkanlıklarına olan etkisi. Yayın-lanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Bakan, U. (2010). İlköğretim medya okuryazarlığı dersinin öğrencilerin eleştirel düşünme becerilerine etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Atatürk Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Bilici, İ. E. (2011). Türkiye’de ortaöğretimde medya okuryazarlığı dersi için bir model önerisi. Yayınlanmamış doktora tezi. Erciyes Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Binark, Mutlu ve Bek Mine Gencel. (2010). Eleştirel medya okuryazarlığı. İstanbul: Kalkedon, 2. baskı.
• Brennan, R. L. (2001). Generalizability Theory. New York: Springer- Verlog.
• Bütün, E. (2010). Medya okuryazarlığı dersine ilişkin öğretmen, öğrenci ve veli görüşleri (Samsun ili örneği). Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
• Çelik, M. (2008). Egemen ideolojinin bir aracı olarak medya ve eleştirel farkındalığın gereklili-ği: medya okuryazarlığı. Yayınlanmamış doktora tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul
• Çetinkaya, S. (2008). Bilinçli medya kullanıcıları yaratma sürecinde medya okuryazarlığının önemi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, An-kara.
• Güler, N (2008). Genellenebilirlik kuramı ve SPSS ile GENOVA programlarıyla hesaplanan g ve k çalışmalarına ilişkin sonuçların karşılaştırılması. Yayınlanmamış doktora tezi. Doktora tezi. Hacettepe Üniversitesi: Ankara.
• Güler, N. (2008). KTK, genellenebilirlik kuramı ve Rasch modeli üzerine bir araştırma. Yayın-lanmamış doktora tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• İnan, T. (2010). Öğretmen adaylarının medya okuryazarlık düzeyleri ve medya okuryazarlığına ilişkin görüşleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Dumlupınar Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
• Kan, A. (2007). Performans değerlendirme sürecine katkıları açısından yeni program anlayışı içerisinde kullanılabilecek bir değerlendirme yaklaşımı: rubrik puanlama yönergeleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 7(1). s. 129-152.
• Karaman, K. ve Karataş, A. (2009). Öğretmen adaylarının medya okuryazarlık düzeyleri. İlköğ-retim Online. 8(3). 798-808.
• Keleş, S. (2009). İlköğretim medya okuryazarlığı dersi öğretim programına ilişkin öğretmen görüşleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Kıncal, R. Y. ve Kartal O. Y. (2009). Medya okuryazarlığı eğitimi. Milli Eğitim Dergisi. 181. s. 318-333.
• Koçak, B. (2011). İlköğretim yedinci ve sekizinci sınıf öğrencilerinin medya okuryazarlığı der-sine ilişkin algıları. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Atatürk Üniversitesi. Eğitim Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Masterman, L. (1985). Teaching the media. London: Comedia Pub Group.
• MEB, Talim ve Terbiye Kurulu ve RTÜK, (2006). İlköğretim medya okuryazarlığı dersi öğre-tim programı ve kılavuzu. Ankara.
• Moss, P. A. (1994). Can there be validity without reliability? Educational Researcher. 23(2), s. 5-12.
• Ostenson, J, W. (2012). Connecting assessment and ınstruction to help students become more critical producers of multimedia. The National Association for Media Literacy Education’s Journal of Media Literacy Education. 4(2). s. 167-178.
• Sadriu, S. (2009). Seçmeli medya okuryazarlığı dersi alan ilköğretim ikinci kademe öğrencile-rinin ders sonu çıktılarına yönelik bir “pilot araştırma. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Semiz, L. (2013). Ortaokul öğrencilerinin medya okuryazarlığı yeterlikleri ve medya okurya-zarlığı dersini yürüten öğretmenlerin karşılaştıkları sorunlar. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rize.
• Sevim, F. (2013). Medya okuryazarlığı, toplumsal cinsiyet ve kadının medyada temsili. Yayın-lanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Ticaret Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Sezen, D. (2011). Katılımcı kültürün oluşumunda yeni medya okuryazarlığı: abd ve türkiye örnekleri. Yayınlanmamış doktora tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstan-bul.
• Share, J. S., Jolls, T., Thoman, E. (2005). Five key questions that can change the world: Class-room activities for media literacy. Los Angles: Central for Media Literacy (CLM).
• Söylemez, Y. S. (2013). Asya ve Okyanusya ülkelerinde medya okuryazarlığı eğitimi: Türkiye ve Yeni Zelanda karşılaştırması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Kocaeli Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Sur, E. (2012). İlköğretim ikinci kademe öğretmen ve öğrencilerinin medya okuryazarlığına ilişkin görüşleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Niğde Üniversitesi. Eğitim Bilimler Ensti-tüsü, Niğde.
• Şahin, M. (2012). Medya okuryazarlığı dersi alan ve almayan ilköğretim okulu öğrencilerinin medya tüketim alışkanlıkları farklılaşması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üni-versitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Şeylan, S. (2008). Medya okuryazarlığı ders uygulamalarında dünya üzerinde görülen aksak-lıklar. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü-sü, İstanbul.
• Tanrıkılu, F. (2014). Medya okuryazarlığı bağlamında çocuk dergileriyle zenginleştirilmiş türkçe dersinin etkililiği: bir eylem araştırması. Yayınlanmamış doktora tezi. On Sekiz Mart Üniversitesi. Eğitim Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Taylor, M. A., Pastor, D. A. (2013). An application of generalizability theory to evaluate the-technical quality of an alternate assessment. Applied Measurement in Education, 26, 279–297.
• Tüzel, S. (2011). İlköğretim ikinci kademe Türkçe derslerinde medya okuryazarlığı eğitimi: bir eylem araştırması. Yayınlanmamış doktora tezi. On Sekiz Mart Üniversitesi. Eğitim Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Ülker, M. (2012). Medya okuryazarlığı dersi öğretmen kılavuz kitabının öğretim programı ile tutarlılığının değerlendirilmesi. Yayınlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi. Eğitim Bilim-ler Enstitüsü, Ankara.
• Woods, R.H. (1997). Human Resources Management. Educational Institute, American Hotel and Motel Association. Second Edition.
• Yıldız, V.A. (2011). Bir sosyal öğrenme aracı olarak medya ve ahlaki gelişim kuramları açı-sından medya okuryazarlığına eleştirel bir bakış. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Atatürk Üniversitesi. Eğitim Bilimler Enstitüsü, Erzurum.