A COMPARATIVE VIEW TO TURKISH SOCIAL STUDIES EDUCATION’S GENERAL GOALS

Yıl 2012, Cilt: 20 Sayı: 2, 605 - 626, 01.05.2012

Mehmet Akpınar Selahattin Kaymakcı

Öz

Social studies is an important course that effects Turkish educational system for many years. The aim of this study is to explain changing of general goals of Turkish social studies education in the context of 1968, 1998 and 2005 social studies curricula. In this study, document analysis, one of the methods of qualitative approach, was used. 1968, 1998 and 2005 social studies curriculum guides, prepared by Ministry of National Education, were used as data sources. Data collected from curriculum guides were analyzed with content analysis. Results of this study showed that citizenship is the most stressed theme in the general goals of 1968, 1998 and 2005 social studies curricula. Besides, it is detected that goals of 1968 and 1998 curricula are more similar than 2005 curriculum. Also it is understood that goals of 2005 curriculum presents new and different approaches than others.

Anahtar Kelimeler

Social Studies, Curriculum, General Goal, Changing

Ülkemizde Sosyal Bilgiler Öğretiminin Genel Amaçlarına Karşılaştırmalı Bir Bakış

Öz

Sosyal bilgiler ülkemiz eğitim sistemini uzun yıllardır etkileyen önemli derslerden biridir. Bu araştırmanın amacı ülkemizde sosyal bilgiler öğretiminin genel amaçlarında meydana gelen değişimi 1968, 1998 ve 2005 öğretim programları temelinde açıklamaya çalışmaktır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan doküman inceleme kullanılmıştır. Araştırmada doküman olarak Milli Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanan 1968, 1998 ve 2005 sosyal bilgiler öğretim programı kitapçıkları kullanılmıştır. Araştırmanın verileri içerik analizi aracılığıyla çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda 1968, 1998 ve 2005 sosyal bilgiler öğretim programları genel amaçlarında en çok vatandaşlığın vurgulandığı görülmüştür. Ayrıca 1968 ve 1998 programları genel amaçlarının büyük oranda birbiriyle benzer şekilde değiştiği tespit edilmiştir. Bununla birlikte 2005 öğretim programı genel amaçlarında diğerlerine göre yeni ve değişik yaklaşımlara yer verildiği anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler, Öğretim Programı, Genel Amaç, Değişim

Kaynakça

• 1. Sözer, E., Sosyal Bilimler Kapsamında Sosyal Bilgilerin Yeri Ve Önemi. Sosyal Bilgiler Öğretimi (Ed. G. Can), Anadolu Üniversitesi Yay., Eskişehir, 1998, s. 1–14.
• 2. Sönmez, V., Sosyal Bilgiler Öğretimi ve Öğretmen Kılavuzu, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1999.
• 3. Akdağ, H. ve Kaymakcı, S., A Chronological Approach To Development of Social Studies Education In Turkey, Educational Research and Reviews (Yayına Kabul Edildi).
• 4. Aktan, S., Sosyal Bilgilerin Bir Öğretim Alanı Olarak Gelişimi ve Cumhuriyet Dönemi Program Tasarılarına Olan Yansımalar, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir, 2006.
• 5. Akyüz, Y., Türk Eğitim Tarihi, Pegem A Yayıncılık, Ankara, 2010. Ülkemizde Sosyal Bilgiler Öğretiminin Genel Amaçlarına Karşılaştırmalı ... 625 May 2012 Vol:20 No:2 Kastamonu Education Journal
• 6. Öztürk, C. ve Otluoğlu, R., Sosyal Bilgiler Öğretiminde Edebi Ürünler ve Yazılı Materyaller, Pegem A Yayıncılık, Ankara, 2003.
• 7. Safran, M., Sosyal Bilgiler Öğretimine Bakış, Özel Öğretim Yöntemleriyle Sosyal Bilgiler Öğretimi (Ed. B. Tay ve A. Öcal), Pegem A Yayıncılık, Ankara, 2008, s. 1-19.
• 8. Üstel, F., Makbul Vatandaşın Peşinde, İletişim Yayınları, İstanbul, 2004.
• 9. MEB, İlk Mekteplerin Müfredat Programı, Matbaa-ı Amire, İstanbul, 1924.
• 10. MEB, İlk Mekteplerin Müfredat Programı, Matbaa-ı Amire, İstanbul, 1926.
• 11. Bilgili, A. S. Geçmişten Günümüze Sosyal Bilimler ve Sosyal Bilgiler, Sosyal Bilgilerin Temelleri (Ed. A. S. Bilgili), Pegem A Yayıncılık, Ankara, 2008, s. 1-34.
• 12. MEB, İlkokul Programı, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1936.
• 13. Tazebay, A., İlköğretim Programları ve Gelişmeler, Nobel Yayınları, Ankara, 2000.
• 14. MEB, İlkokul Programı, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1948.
• 15. Pirinçdane, M., İlköğretim I. Kademe Sosyal Bilgiler Ders Programının Değerlendirilmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 1997.
• 16. Arslan, M., Cumhuriyet Dönemi İlköğretim Programları ve Belli Başlı Özellikleri, Millî Eğitim Dergisi, No: 146, Ankara, 2000, Hata! Köprü başvurusu geçerli değil. adresinden 03.08.2011 tarihinde alınmıştır.
• 17. Ertuğrul, H., Osmanlıdan Günümüze İlköğretim Sisteminin Amaçlarına Kronolojik Bir Bakış, Kastamonu Eğitim Dergisi, Cilt: Sayı: 8, Kastamonu, 2000, s. 117-122.
• 18. MEB, İlkokul Programı, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1968.
• 19. Kocaoluk, F. ve Kocaoluk, M. Ş., İlköğretim Okulu Programı, Cilt:1, Kocaoluk Yayıncılık, İstanbul, 1999.
• 20. Günden, S., Sosyal Bilgiler Öğretimine Genel Bir Bakış, İlköğretim Kurumlarında Sosyal Bilgiler Öğretimi ve Sorunları, Türk Eğitim Derneği XIII. Toplantısı. Türk Eğitim Derneği Öğretim Dizisi No: 13, Ankara, 1995, s. 21–46.
• 21. MEB, İlköğretim Programı, MEB Yay., Ankara, 1998.
• 22. MEB, İlköğretim 1–5. Sınıflar Programları Tanıtım El Kitabı, MEB Yay., Ankara, 2005a.
• 23. Ata, B. (2006). Sosyal Bilgiler Öğretim Programı, Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi: Yapılandırmacı Bir Yaklaşım (Ed. C. Öztürk), Pegem A Yayıncılık, Ankara, s. 71-83.
• 24. MEB, İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi 4–5. Sınıflar Öğretim Programı (Taslak Basım), MEB Yay., Ankara, 2005b.
• 25. MEB, İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi 6–7. Sınıflar Öğretim Programı ve Kılavuzu (Taslak Basım), MEB Yay., Ankara, 2005c.
• 26. MEB, İlköğretim 8. Sınıf Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Dersi Programı, MEB Yay., Ankara, 2005d.
• 27. MEB, İlköğretim Vatandaşlık ve Demokrasi Eğitimi Dersi (8. Sınıf) Öğretim Programı, MEB Yay., Ankara, 2010.
• 28. Akdağ, H., İlköğretim 6. ve 7. Sınıf Sosyal Bilgiler Öğretim Programının Öğretmen ve Öğrenci Açısından Uygulama Dönütleri (Konya İli Örneği), Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2008. 626 hmet AKPINAR, Selahattin KAYMAKCI Mayıs 2012 Cilt:20 No:2 Kastamonu Eğitim Dergisi
• 29. Çayır, K. ve Gürkaynak, İ. (2007). The State of Citizenship Education in Turkey: Past and Present, Journal of Social Science Education, Vol: 6, Number: 2, 2007, pp. 50-58.
• 30. Çelik, H., Cumhuriyet Dönemi Vatandaşlık Eğitiminde Önemli Adımlar, Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sakarya, 2008, http://www.fed.sakarya.edu.tr/arsiv/ yayinlenmis_dergiler/ 20081/ 2008125.pdf adresinden 05.08.2011 tarihinde alınmıştır.
• 31. Dönmez, C., Sosyal Bilimler ve Sosyal Bilgiler, Sosyal Bilgiler Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu (Ed. C. Şahin). Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, Ankara, 2003, s. 31–41.
• 32. Kaymakcı, S., Yeni Sosyal Bilgiler Programı Neler Getirdi?, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Reşat Genç’e Armağan Özel Sayısı, Ankara, 2009, s. 1530–1545.
• 33. Şahin, M. Cumhuriyetin Kuruluşundan Günümüze Türkiye’de Hayat Bilgisi Dersi Programlarının Gelişimi, Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 2, 2009, s. 402- 410.
• 34. Tarman, B., Development of Social Studies Curriculum in Turkey and John Dewey’s Effect on the Modernization of Turkish Education. International Journal of Progressive Education, Vol: 7 Issue: 1, 2011, pp. 45-61.
• 35. Dönmez, C., Sosyal Bilgiler Programının (1998) Değerlendirilmesi ve Ders Kitapları, Sosyal Bilgiler Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu (Ed. C. Şahin). Gündüz Eğitim Yay., Ankara, 2003b, s. 85-95.
• 36. Örs, H. İlköğretim Okullarında 6. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Coğrafya Konularının Program Yönünden İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın, 2007.
• 37. Keskin, Y., Türkiye’de II. Meşrutiyetten Günümüze Kadar Uygulanmış Olan Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarının Analizi ve Karşılaştırılması, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2002.
• 38. Aykaç, N., Türkiye Cumhuriyeti’nin Kuruluşundan Günümüze Sosyal Bilgiler Programının Eğitim Programı Öğeleri Açısından Değerlendirilmesi, İlköğretim Online, Cilt: 10, Sayı: 2, 2011, s. 406-420.
• 39. Yıldırım, A. ve Şimşek, H. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yay., Ankara, 2005.
• 40. Ekiz, D., Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Anı Yay., Ankara, 2010.
• 41. Kaymakcı, S., 2007. Bir Müfredat Geliştirme Öyküsü: Prof. Dr. Mustafa Safran’la Söyleşi, Toplumsal Tarih. No: 159, İstanbul, 2007, s. 87–91.
• 42. Doğan, İ., Modern Toplumda Vatandaşlık Demokrasi ve İnsan Hakları, Pegem A Yayıncılık, Ankara, 2007.
• 43. Aktekin, S., Yeni Sosyal Bilgiler ve Tarih Dersi Programları, Öğretmen Eğitimi ve Toplumsal Barış, Toplumsal ve Siyasal Çatışmaların Yaşandığı Toplumlarda Uzlaşma Aracı Olarak Eğitimin Rolü (Ed. K Çayır), Tarih Vakfı Yay., İstanbul, 2010, s. 105-113.
• 44. Barr, R.D., Barth, S. L. & Shermis, S.S. The Nature of Social Studies. ECT Publications, California, 1978.
• 45. Barth, J. ve Demirtaş, A. İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretimi, YÖK/Dünya Bankası Yay., Ankara: 1997