Examining the Effect of Attention Skill Improvement Program on Elementary School Students with Attention Deficit

Yıl 2020, Cilt: 28 Sayı: 1, 389 - 405, 31.01.2020

Emine Kula Abdullah Sürücü

https://doi.org/10.24106/kefdergi.3622

Cited By: 1

Öz

This study utilized the single group pre-test and post-test model which is one of the randomized designs. In this study, Attention Skill Improvement Program is the independent variable, and attention skill level is dependent variable. This research was conducted in a single group pretest–posttest design from the trial models. The study universe of research consists of 250 fourth-grade students in a primary school in Karatay, Konya. The d2 attention test was applied to 250 students in the study universe and as a result of it, the total of 10 students, whose attention deficit was detected, were taken to the study group. The Developing of Attention Skills Program consisting of 13 sessions was implemented to the study group. SPSS 21 package program was used for analyzing the data. Difference between pretest and posttest scores were tested with Wilcoxon Signed Ranks Test. As a result, in the working group, in terms of TN-E type (selective attention, gripping speed), CP type (concentration performance) the increase was detected in favor of posttest. In terms of FR type the decrease was detected in favor of posttest, continuity of attention and sustainable attention increased.

Anahtar Kelimeler

attention skill, attention deficit, elementary school student

Dikkat Becerisi Geliştirmeye Dayalı Programın Dikkat Eksikliği Olan İlkokul Öğrencileri Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi

Öz

Bu araştırmanın amacı, dikkat becerisini geliştirmeye dayalı programın, dikkat eksikliği olduğu saptanan ilkokul öğrencileri üzerindeki etkililiğini incelemektir. Araştırma, deneme modellerinden tek grup öntest-sontest desenindedir. Araştırmada, Konya ili Karatay ilçesindeki bir ilkokulun dördüncü sınıflarında öğrenim gören 250 öğrenciye uygulanan d2 Dikkat Testi sonucunda dikkat eksikliği gözlenen 10 öğrenci çalışma grubuna alınmıştır. Araştırmada, d2 Dikkat Testi ve Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Çalışma grubuna 13 oturumluk Dikkat Becerisi Geliştirme Programı uygulanmıştır. Verilerin analizinde, SPSS 21 paket programından yararlanılmıştır. Öntest-sontest puanları arasındaki fark, Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi ile analiz edilmiştir. Çalışma grubunda, TN-E türü (seçici dikkat, kavrama hızı) ve CP türü (konsantrasyon performansı) puan açısından sontest lehine artış tespit edilmiştir. Ayırıca FR türü puan açısından sontest lehine azalma tespit edilmiş, dikkatin sürekliliği, sürdürülebilir dikkat artmıştırAnahtar

Anahtar Kelimeler

dikkat becerisi, dikkat eksikliği, ilkokul öğrencisi

Kaynakça

• Aydın, A. (2001). Gelişim ve ögrenme psikolojisi. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Aydın, B. (2005). Çocuk ve ergen psikolojisi. İstanbul: Atlas Yayınları.
• Baddeley, A. (1997). Human memory: Theory and practice. UK: Psychology Press.
• Barkley, R. A. (2015). Attention-deficit Hyperactivity Disorder (Fourth edition). Newyork, London: The Guilford Press.
• Bennett, T., Raymond, M., Malia, K., Bewick, K., & Linton, B. (1998). Rehabilitation of attention and concertration deficits follwing brain ınjury. The Journal Cognitive Rehabilitation, 6, 8-9.
• Brickenkamp, R., & Zillmer, E. (1998). The d2 Test of Attention. Seattle, Washington: Hogrefe & Huber Publishers.
• Brown, T. E. (2005). Dikkat Eksikliği Bozukluğu. (E. Çetintaş Sönmez, Çev.) Ankara: ODTÜ Geliştirme Vakfı Yayıncılık ve İletişim A.Ş.
• Bruno, F. J. (1996). Psikoloji tarihi. (G. Sevdiren, Çev.) İstanbul: Kibele Yayınevi.
• Budak, S. (2005). Psikoloji sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Chen, M. H., Lan, W. H., Bai, Y. M., Huang, K. L., Su, T. P., Tsai, S. J., Li, C. T., Lin, W. C., Chang, W. H., Pan, T. L., Chen, T. J., & Hsu, J. W. (2016). Influence of relative age on diagnosis and treatment of attention-deficit hyperactivity disorder in Taiwanese children. The Journal Of Pediatrics, 172, 162-167.
• Christensen, R., Johnson, R. B., & Turner, L. A. (2015). Araştırma yöntemleri, desen ve analiz. (A. Aypay, Çev.) Ankara: Anı Yayıncılık.
• Cüceloğlu, D. (1994). İnsan ve davranışı: Psikolojinin temel kavramları. İstanbu: Remzi Kitabevi.
• Çelik, İ., Beyleroğlu, M., & Hazar, M. (2017). An investigation of the effect of 4 week exercise programmme on the attention in the training order on university students. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic,12(25), 213-222.
• Çölgeçen, H. (2015). Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu olan çocuk ve ergenlerde Neurofeedback tedavisi ile medikal tedavi yöntemlerinin karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çubuk, F. (2012). Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu tanısı almış ve almamış çocukların bilişsel işlem performanslarının karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• d2 Test of Attention Technical Report. (2015). A sample. Oxford: Hogrefe Ltd.
• Enns, J. T. (1990). The development of attention: Research and theory. Elsevier Science Publishing Company, Inc. 139.
• Ercan, E. S. (2010). Erişkin Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu. İstanbul: Dönence Basım ve Yayın Hizmetleri.
• Ercan, E. S. (2015). Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu. İstanbul: Doğan Egmont Yayıncılık ve Yapımcılık.
• Ercan, E. S., & Aydın, S. (2007). Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu. İstanbul: Gendaş Kültür Yayınları.
• Ergin, T. (2010). Farklı gelişen çocuklar, H. Ergin ve A. Yıldız (Ed.), Gelişim psikolojisi. İstanbul: Nobel Yayın Dağıtım.
• Ergül, C. (2010). Sık rastlanan yetersizlikler, İ. Diken (Ed.). Erken çocukluk eğitimi, öğrenme güçlüğü. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Evans, W. N., Morrill, M. S., & Parente, S. T. (2010). Measuring inappropriate medical diagnosis and treatment in survey data: The case of ADHD among school-age children. J Health Econ. 29(5), 657-673.
• Faberi, M., Lascioli A., & Guerriero, M. (2015). Metodo AIT Berard e disturbi dell’attenzione e del comportamento. Disturbi di Apprendimento e Didattica Inclusiva, 3(2), 145-153.
• Faraone, S. V., Biederman, J., & Mick, E. (2006). The age-dependent decline of attention deficit hyperactivity disorder: A meta-analysis of follow-up studies. Psychol Med. 36(2), 159-165.
• Ford-Jones, P. C. (2015). Misdiagnosis of attention deficit hyperactivity disorder: ‘Normal behaviour’ and relative maturity. Paediatr Child Health, 20(4), 200-202.
• Güllü, E. (2012). Çocuklarda dikkat eksikliği. İstanbul: Hayat Yayınları.
• Güneş, E. (2004). Dikkat mekanizmaları. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 57(2), 34-37.
• Irak, M., & Karakaş, S. (2002). Yüksek ve düşük dikkat performansı gösteren bireylerin olay-ilişkili potansiyel ve gamma tepkileri. Klinik Psikiyatri, 5, 169-176.
• James, W. (1983). The principles of psychology. New York: Dover Publications.
• Karaduman, D. (2004). Dikkat toplama eğitim programının ilköğretim 4. ve 5. Sınıf öğrencilerinin dikkat toplama düzeyi, benlik algısı ve başarı düzeylerine etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Karahan, İ. (2008). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin öğretme sürecindeki dikkat toplama stratejileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kaymak, S. (1995). Yuvaya giden beş yaşındaki çocuklarla dikkat toplama çalışmaları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kaymak, S. (2003). Dikkat toplama eğitimi programının ilköğretim 2. ve 3. sınıf öğrencilerinin dikkat toplama becerilerinin geliştirilmesine etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kaymak, S. (2006). Dikkat toplama becerisini geliştirici etkinlikler: Ana-babalar ve öğretmenler için el kitabı. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Keller, J. M. (2009). Motivational design for learning and performance: The ARCS model approach. London: Springer Science & Business Media.
• Klonoff, P. S. (2010). Psychotherapy after brain injury: Principles and techniques. New York: Guilford Press.
• Korkmaz, B. (2000). Pediatrik davranış nörolojisi. İstanbul Üniversitesi Dergisi, 5(4267), 3-14.
• Kousha, M., Shahrivar, Z., & Alaghband, J. (2011). Substance use disorder and ADHD: Is ADHD a particularly “specific” risk factor? Journal of Attention Disorders, 16(4), 325-332.
• Kuhne, M., & Wiener, J. (2000). Stability of social status of children with and without learning disabilities. Learning Disability Quarterly, 23(1), 64-75.
• Kurtz, M. M., Moberg, P. J., Mozley, L. H., Swanson, C. L., Our, R. C., & Our, R. E. (2001). Effectiveness of an attention-and memory-training program on neuropsychological deficits in schizophrenia. Neurorehabilitation and Neural Repair, 15(1), 75-80.
• Kuşçu, Ö. (2010). Orff-Schulwerk yaklaşıımı ile yapılan müzik etkinliklerinin okulöncesi dönemdeki çocuklarının dikkat becerilerine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Küçükyazıcı, B. (2012). Dikkat geliştirici egzersiz programı Neurofeedback. http://www.cocukvegenc.com/icerikdetay-157 adresinden alındı.
• Mayes, S. D., Calhoun S. L., & Crowell, E. W. (2000). Learning disabilities and ADHD: Overlapping spectrum disorders. Journal of Learning Disabilities, 33(5), 417-424.
• McBurnett, K., & Pfiffner L. (2008). Attention Deficit Hyperactivity Disorder: Concepts, controversies, new directions. USA: CRC Press.
• Mesulam, M. M. (2000). Principles of behavioral and cognitive Neurology (Second edition). New York: Oxford University Press.
• Nadeau, K. G. (1995). Life management skills for the adult with ADD. In K. G. Nadeau (Eds.), A comprehensive guide to attention deficit disorder in adults. New York: Bruner/Mazel.
• Nathan, P. E., & Gorman J. M. (2007). A guide to treatments that work (3 nd edition). New York: Oxford University Press.
• Orhan, S. (2018). Oyun eğitiminin sedanter çocukların dikkat ve konsantrasyon düzeyi ile el-göz koordinasyonuna etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Öncü, B., & Şenol, S. (2002). Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunun etiyolojisi: Bütüncül yaklaşım. Klinik Psikiyatri Dergisi, 4(5), 111-119.
• Özbay, Y. (2003). Gelişim ve öğrenme psikolojisi. Trabzon: Akademi Yayınevi.
• Özcan, C. (2007). Kişilerarası sorun çözme eğitiminin Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu olan çocuklardaki karsı gelme belirtileri üzerindeki etkileri. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Gülhane Askeri Tıp Akademisi Askeri Tıp Fakültesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özdoğan, B. (2004). Çocuk ve oyun: Çocuğa oyunla yardım. Ankara: Anı yayıncılık.
• Özdoğan, B., Ak, A., & Soyutürk, M. (2005). Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite/aşırı Hareketlilik Bozukluğu olan çocukların eğitiminde öğretmen el kitabı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Özoğlu, E. B. (2016). DEHB tanısı almış 9-10 yaş grubu öğrencilerine uygulanan duygusal okur-yazarlık psikoeğitim programının duygusal zekâ ve dikkat becerisi düzeyleri üzerindeki etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Özoğlu, E. B., & Yüksel, M. (2018). DEHB tanısı almış 9-10 yaş grubu öğrencilerine uygulanan duygusal okur-yazarlık programının duygusal zekâ ve dikkat becerisi düzeyleri üzerindeki etkisi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 47(47), 141-156.
• Öztürk, Ö. (2008). Hiperaktif çocukların (7-12 yaş) sorunlarının çözümlenmesinde ve akademik başarısında aile tutumlarının etkisinin araştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Öztürk, Y. (2013). Triple P olumlu anne babalık eğitimi’nin Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu olan 7-12 yaş arası çocuklarda Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu belirtileri üzerine etkilerinin araştırıldığı randomize kontrollü bir çalışma. Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, İzmir.
• Peacock, B. (2003). Pay attention. Ergonomics in Design, 11(4), 4-27.
• Powell, G., Wass, S. V., Erichsen, J. T., & Leekam, S. R. (2016). First evidence of the feasibility of gaze - contingent attention training for school children with autism. Autism, 20(8), 927-937.
• Schultz, D. P., & Schultz S. E. (2002). Modern psikoloji tarihi. (Y. Aslay, Çev.) İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Selçuk, Z. (2000). Gelişim ve öğrenme. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Selçuk, Z. (2002). Dikkat eksikliği ve hiperaktif çocuklar. Ankara: Pegem Yayınevi.
• Semrud-Clikeman, M. (2005). Neuropsychological aspects for evaluating learning disabilities. Journal of Learning Disabilities, 38(6), 563-568.
• Sohlberg, M. M., & Mateer, C. A. (2001). Cognitive rehabilitation: An integrative neuropsychological approach. New York, London: Guilford Press.
• Sunar, M. (2015). İstanbul’da özel bir psikiyatri hastanesinin çocuk ve ergen kliniğine son 5 yıl içinde başvuran bireylerde Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu ve eşlik eden hastalıkların sıklığı, olguların sosyodemografik ve klinik değerlendirmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Sürmeli, T. (2010). Beynin iyileştirme gücü. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri.
• Sürücü, A., Ünal, A., & Ünal, E. (2018). Göreceli yaş etkisi dikkat eksikliği / hiperaktif davranış riskini artırıyor mu? İlköğretim Online, 17(2), 596-612.
• Şenol, S., İşeri, E., & Koçkar, A. Ş. (2006). Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu dikkati dağınık, yerinde duramayan çocuklara doğru yaklaşımlar. Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
• Tahiroğlu, Y. A. (2003). Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu olan cocukların sosyodemografik özellikleri, eşlik eden bozukluklar ve tedavi yaklaşımları. Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi. Çukurova Universitesi Tıp Fakültesi, Adana.
• Tarver, J., Daley, D., & Sayal, K. (2014). Attention-deficit Hyperactivity Disorder (ADHD): An updated review of the essential facts. Chil Care, Health and Development, 40(6), 762-74.
• Taylor, J. G. (2006). Attention as the control system of the brain. International Journal of General Systems, 35(3), 361-376.
• Tetik, B. (2015). İnternet bağımlılığı ile dikkat süreçleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Thompson, L., & Thompson, M. (1998). Neurofeedback combined with training in metacognitive strategies: Effectiveness in students with add. Applied Psychophysiology and Biofeedback, 23(4), 243-263.
• Tinea, M. T., & Butlerb, A. G. (2012). Acute aerobic exercise impacts selective attention: An exceptional boost in lower-income children. Educational Psychology, 32(7), 821-834.
• Toker, M. Z. (1993). Visual Algı Testi d2’nin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Tsotsos, J. K. (2011). A computational perspective on visual attention. London: The MIT Press.
• Tuğlu, C. (1996). Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu olan cocukların babalarında bu tanının ve ruhsal durumun gözden geçirilmesi. Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi. Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı, Edirne.
• Tuzcuoğlu, N., & Tuzcuoğlu, S. (2004). Dikkat geliştiren oyunlar: Çocuğumun dikkatini nasıl geliştirebilirim? İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Unnever, J. D., & Cornell, D. G. (2003). Bullying, self-control, and ADHD. Journal of Interpersonal Violence, 18(2), 129-147.
• Uslu, Y., Tanrıverdi, F., Kurtoğlu Çelik, G., Özhasenekler, A., Ergin, M., Pamukçu Günaydın, G., & Gökhan, Ş. (2019). 112 de çalışan personelin çalışma koşullarına göre dikkat ve konsantrasyon düzeylerinin değerlendirilmesi. Bozok Tıp Dergisi, 9(2), 84-94.
• Van Zomeren, A. H. & Brouwer, W. H. (1994). Clinical Neuropsychology of attention. New York, NY: Oxford University Press.
• Vural, M. U. (2016). Life kinetik antrenmanlarının genç erkek basketbolcularda denge, reaksiyon süresi ve dikkat üzerine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yavuz, K. (2014). Okul öncesi eğitime devam eden çocukların dikkat becerilerini geliştirmeye yönelik eğitim programının etkililiğinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kütahya.
• Yaycı, L. (2007). İlköğretim dördüncü sınıf öğrencilerinde seçici ve yoğunlaştırılmış dikkat becerilerini geliştirmeye dayalı bir programın etkililiğinin sınanması. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Yaycı, L. (2013). d2 Dikkat Testinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 3(1), 43-80.
• Yaycı, L. (2018). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinde seçici ve yoğunlaştırılmış dikkat becerilerini grup çalışması yoluyla geliştirme. OPUS –Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(15), 1638-1668.
• Yüksel, M. Y., Sevim, E., & Çelimli, Ç. (2019). Ergenlerde sınav kaygısı ve seçici dikkat arasındaki ilişkinin incelenmesi. İlköğretim Online, 17(2), 864-873.