Keloğlan Masallarında Tutum ve Davranışlar: Anne-Çocuk İlişkisi

Yıl 2020, Cilt: 28 Sayı: 5, 2148 - 2155, 30.09.2020

Mustafa Ulutaş , Zekerya Batur

https://doi.org/10.24106/kefdergi.741133

Cited By: 1

Öz

“Keloğlan Masalları” Türk dünyası kültür ve edebiyatının en önemli ürünlerindendir. Bu masallarda ana karakter Keloğlan’ın karşılaştığı zorluklarla mücadelesi konu edilmektedir. Birçok masalda yaşlı annesiyle geçim sıkıntısı yaşayan Keloğlan’ın gayreti, kısa yoldan geçim kaynağı sağlama veya zengin olma üzerinedir. Yaşadığı olaylar zinciri çoğunlukla annesinin yönlendirmesi, azarlaması ya da evden kovması üzerine başlamakta ve yine annesinin yanında son bulmaktadır. Bu çalışmada Keloğlan Masalları’nın önemli bir figürü olarak “anne”nin, çocuğunun eylemleri karşısındaki tavrı “anne-çocuk ilişkisi ve annenin çocuğunun eylemlerine yaklaşımı” açısından ele alınmıştır. Betimsel nitelikte olan bu araştırma nitel bir çalışmadır. Çalışmanın verileri, nitel araştırmada kullanılan veri toplama yöntemlerinden biri olan doküman analizi yardımıyla toplanmıştır. Çalışma kapsamında Tahir Alangu’nun Keloğlan Masalları adlı kitabında Keloğlan ile annesinin birlikte yer aldığı masallar taranmıştır. Veri analizi sürecinin inanırlığını sağlamak için araştırmacı çeşitlemesine gidilmiştir. Bu bağlamda, üç Türkçe eğitimi uzmanı çalışmaya veri sağlayan masalları anne-çocuk ilişkisi ve annenin çocuğunun eylemlerine yaklaşımı doğrultusunda ayrı ayrı zamanlarda incelemiş ve kodlamıştır. Elde edilen bulguların tutarlılığı ve inanırlığı sağlanmaya çalışılmıştır. İncelenen masallar içerisinden çocuk eğitimi ve gelişimi açısından olumsuz örnek teşkil edebileceği düşünülen örnekler belirlenmiştir. Elde edilen veriler ışığında “anne”nin olumsuz örnek oluşturan davranışları tartışılmış ve değerlendirmeye tabi tutulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Türk kültürü, masal, Keloğlan masalları, anne, çocuk

Kaynakça

• Agha, A. (2003). The social life of cultural value. Language & Communication, 23 (2003), 231-273.
• Alangu, T. (1968). Keloğlan masalları / mitostan kurtuluş – gerçeğe yöneliş. Türk Dili (Türk Halk Edebiyatı Özel Sayısı), 207 (Aralık 1968), 458-469.
• Alangu, T. (2015). Keloğlan masalları (10. baskı). İstanbul: Yapı Kredi.
• Alexander, J. ve Smith, P. (2001). The Strong Program in Cultural Theory: Elements of a Structural Hermeneutics. Handbook of Sociological Theory, 135-150.
• Alsaç, F. (2017). Keloğlan tipine pikaresk anlatım bağlamında bir bakış. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 12(30), 1-20.

• Aoki, K. (2003). Psychology of parent-child relationship. JMAJ, 46(2), 75-79.
• Bars, M. E. (2014). Türk kültüründe anne ve âşık garip hikâyesinde görünüşü. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(6), 82-94.
• Berbercan, M. T. (2017). İslam öncesi türk metinlerinde ‘kız’ ve ‘kadın’. JOTS 1(1), 7-19.
• Boratav, P. N. (1969). Az gittik uz gittik. Ankara: Bilgi.
• Boratav, P. N. (1992). Zaman zaman içinde: Tekerlemeler, masallar ve masallar ile tekerleme üzerine bir inceleme. İstanbul: Adam Yayınları.
• Briggs, C. ve Bautnan, R. (1992). Genre, ıntertextuality, and social power. Journal of Linguistic Anthropology, 2(2), 131-172.
• Creswell, J. W. (2014). Research design: qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (Fourth Edition). USA: SAGE.
• Crowell, J. A. ve Feldman, S. S. (1988). Mothers' internal models of relationships and children's behavioral and developmental status: A study of mother-child ınteraction. Child Development, 59(5), 1273-1285.
• Demir, N. (2017). Anadolu Türk masallarından derlemeler. İstanbul: Ötüken.
• Demirtaş, T. (2016). Ceza hukuku genel hükümler. Ankara: Seçkin.
• Dewan, P. (2016). Perennially popular: The appeal of classic fairy tales for children. Children and Libraries, Summer(2016), 27-31.
• Erdal, K. (2016). Keloğlan masallarında çocukların eğitimine yönelik iletiler. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(4), 1805-1822.
• Eren, M. (2017). Rus ve Türk folklorunda kadın figürü. idil 6(36), 2155-2170.
• Ergun, P. (2005). Altay destanlarında ve Anadolu Türk masallarında Tastarakay-Keloğlan. Millî Folklor, 17(68), 78-84.
• Goldberg, C. (1997). Folklore: An encyclopedia of beliefs, customs, tales, music, and art (Ed. Thomas A. Green) “Folktale” s. 356-366. USA: ABC-CLIO.
• Haase, D. (1993). Yours, mine, or ours? perrault, The Brothers Grimm, and the ownership of fairy tales, Merveilles & Contes, 7(2), 383-402.
• Harmancı, M. (2012). Keloğlan’ın mitik aynadaki görüntüsü. Millî Folklor 24(94), 72-80.
• Hurley, D. L. (2005). Seeing white: Children of color and the disney fairy tale princess. The Journal of Negro Education, 74( 3), 221-232.
• Lubetsky, M. J. (1989). The magic of fairy tales: Psychodynamic and developmental perspectives. Child Psychiatry and Human Development, 19(4), 245-255.
• Mahoney, A., I. Pargament, K., Murray-Swank, A. ve Murray-Swank, N. (2003). Religion and the sanctification of family relationships. Review of Religious Research, 44(3), 220-236.
• Nanda, S. (2014). The portrayal of women in the fairy tales. The International Journal of Social Sciences and Humanities Invention, 1(4), 246-250.
• Oğuzkan, F. (1987). Yerli ve yabancı yazarlardan örneklerle çocuk edebiyatı (4. basım). Ankara: Emel.
• Oh, I. (2010). Motherhood in Christianity and İslam: Critiques, realities, and possibilities. Journal of Religious Ethics, 38(4), 638-653.
• Ölçer-Özünel, E. (2005). Kel Ata’dan Keloğlan’a “hilebaz” dönüşüm. Millî Folklor, 17(67), 47-52.
• Özcan, H. (2007). Anadolu Alevi kültüründe kadına bakışın temelleri. Uluslararası Asya ve Afrika Çalışmaları Kongresi, Eylül-2007, 1-10.
• Özcan, T. (2013). Modern bir öncü: Keloğlan. Bilig, 65(2013), 247-258.
• Özensel, E. (2004). Türk toplumunda çocuğun yetiştirilmesinde annenin rolü: Konya ili örneği. Değerler Eğitimi Dergisi, 2(6), 77-96.
• Raufman, R. (2009). The birth of fingerling as a feminine projection: Maternal psychological mechanisms in the fingerling fairy tale. Western Folklore, 68(1), 49-71. https://www.jstor.org/stable/40600497 Erişim tarihi: 23.01.2019
• Sakaoğlu, S. (2016). Masal araştırmaları 1 (7. baskı). Ankara: Akçağ.
• Siverman, D. (2018). Nitel verileri yorumlama (Çeviri Ed. Erkan Dinç). Ankara: Pegem Akademi.
• Şanlı, D. ve Öztürk, C. (2015). Anne babaların çocuk yetiştirme tutumları ve tutumlar üzerine kültürün etkisi. DEUHFED, 8(4), 240-246.
• Şimşek, E. (2017). Türk masallarının millî tipi: Keloğlan. Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, 11(2017), 41-57.
• Taylor, S. J., Bogdan, R. ve DeVault M. L. (2016). Introduction to qualitative research methods: A guidebook and resource (4th edition). USA: John Wiley & Sons.
• Tellioğlu, İ. (2016). İslam öncesi Türk toplumunda kadının konumu üzerine. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 55(2016), 209-224.
• Tezel, Ş. F. ve Cevher, F. N. (2007). Türk toplumunda aile-çocuk ilişkilerine genel bir bakış. ICANAS 38, Ankara, 10-15 Eylül, 775-790.
• Thompson, S. (1946). The folktale. USA: The Dryden Press.
• Türk Dil Kurumu. Türkçe sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Uçkun, R. (2018). Keloğlan tipinin Gagauz masallarındaki yansımaları. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 18(2), 543-569.
• Wallowitz, L. (2004). Reading as resistance: Gendered messages in literature and media. The English Journal, 93(3), 26-31.
• Willgerodt, M. A. ve Killien, M. G. (2004). Family nursing research with Asian families. Journal of Family Nursing, 10(2), 149-172.
• Yalçın, A. ve Aytaş, G. (2008). Çocuk edebiyatı. Ankara: Akçağ.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. baskı). Ankara: Seçkin.
• Zehetner, A. (2013). Why fairy tales are still relevant to today’s children. Journal of Paediatrics and Child Health, 49(2013), 161-162.

• Zipes, J. (1975). Breaking the magic ppell: Politics and the fairy tale. New German Critique, 6(Autumn), 116-135.