EN İYİ ARKADAŞIN KİM? OKULÖNCESİNDE ARKADAŞ İLİŞKİLERİ

Yıl 2020, Cilt: 28 Sayı: 6, 2391 - 2400, 30.11.2020

Nevra Atış Akyol , Neslihan Güney

Öz

Çocuğun sosyalleşme sürecinde okul öncesi dönemde kurulan arkadaş ilişkileri, arkadaş etkileşimleri, arkadaşları ile yaşadığı anlaşmazlıklar ve arkadaşları aracılığı ile edindiği deneyimler son derece önemlidir. Bu araştırmanın amacını okul öncesi dönem çocuklarının arkadaşlık kavramına ilişkin anlayışlarının belirlenmesi ve sosyalleşme bağlamında ilişkileri anlamlandırmalarının incelenmesi oluşturmaktadır. Araştırmada çocukların; arkadaş ve en iyi arkadaş tanımlarına, arkadaş ve en iyi arkadaş arasındaki farka, en iyi arkadaşlarını ve anlaşamadıkları belirleyebilme durumlarına, en iyi arkadaşı ile oynadığı oyunlara ve en iyi arkadaşı ile yaşadığı sorunları çözme yöntemlerine ilişkin görüşleri belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırma nitel araştırma deseninde planlanmış olup araştırmanın çalışma grubunu ulaşılabilir örnekleme yolu ile belirlenen Ankara ilindeki bir özel okuldan 26 altı yaş çocuğu oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından hazırlanan, üç konu alanı uzmanından görüş alınan ve pilot uygulaması yapılan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Araştırmada çocuklar ile bireyselve yüz yüze görüşmeler yapılarak veriler toplanmış ve görüşme dökümleri içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda çalışma grubunda yer alan çocukların arkadaşlık ve en iyi arkadaşlık tanımına ilişkin verdiği yanıtlar incelendiğinde, “oyun” “sevgi”, “iyilik” şeklinde ortak kodların ortaya çıktığı bununla birlikte çocukların çoğunluğunun en iyi arkadaş ile arkadaş arasındaki farka ilişkin bir fikirlerinin olduğu ve bu görüşlerin duygu ve paylaşım odaklı olduğu görülmektedir. Ayrıca çocukların çoğunluğunun hem sorun yaşadıkları arkadaşlarının olması hem de en iyi arkadaşları ile sorun yaşayabildikleri ve bu sorunu çözebildikleri belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

okul öncesi, arkadaş ilişkileri

Kaynakça

• Berk, L. ve Winsler, A. (1995). Scaffolding Children’s Learning: Vygotsky and Early Childhood Education. Washington: NAEYC.
• Bigelow, B. J. (1977). Childrens friendship expectations: A cognitive developmental study. Child Development, 48, 246–253.
• Bjorklund, D. (2005). Children’s Thinking: Cognitive Development and Individual Difference. Belmont: Thomson Wadsworth.
• Büyüköztürk, Ş.,Kılıç Çakmak E., Akgün Ö. E., Karadeniz Ş. ve Demirel F. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi. (12. Baskı)
• Coelho, L., Torres, N., Fernandes, C., & Santos, A. J. (2017). Quality of play, social acceptance and reciprocal friendship in preschool children. European Early Childhood Education Research Journal, 25(6), 812-823.
• Coelho, L., Torres, N., Fernandes, C., & Santos, A. J. (2017). Quality of play, social acceptance and reciprocal friendship in preschool children. European Early Childhood Education Research Journal, 25(6), 812-823.
• Crick NR, Casas JF, Mosher M. Relational and overt aggression in preschool. Developmental Psychology 1997;33(4):579-588.
• Daniels, T., Quigley, D., Menard, L., & Spence, L. (2010). “My best friend always did and still does betray me constantly”: Examining relational and physical victimization within a dyadic friendship context. Canadian Journal of School Psychology, 25(1), 70–83
• Büyükbiçer E., İlkay Ulutaş (2018).Yakın arkadaşı olan okul öncesi çocukların duygusal farkındalıklarının incelenmesi. 1. Uluslararası eğitimde Yeni Yaklaşımlar Kongresi Bildiri Özet Kitabı, Sf. 535, 11-18 Mayıs 2018, İstanbul)
• Grotpeter, J. K. & Crick, N. R. (1996). Relational aggression, overt aggression, and friendship. Child Development, 67, 2328–2338.
• Gündoğdu R. (2003). İlköğretim 3. 4. ve 5. Sınıf Çocuklarının Arkadaşlık Konusundaki Görüşleri Ve Arkadaş Seçimlerini Etkileyen Etmenler, Yüksek Lisans Tezi, Adana: Çukurova Üniversitesi.
• Güney Karaman N., Sward A. K., Atış-Akyol N., Çakmak Ş. K., 2018. 70th OMEP World Assembly and Conference. 27-29 Temmuz, 2018., Prag, Çek Cumhuriyeti
• Hartup, W. W. (1992). Having Friends, Making Friends, and Keeping Friends: Relationships as Educational Contexts. ERIC Digest.
• Hartup, W.W: (1996). The company they keep: friendship and their developmental significance. Child Development, 67:1-13.
• Hay, D. F. (2005). Early peer relations and their impact on children’s development. Encyclopedia on early childhood development, 1(1), 1-6.
• Hay, D. F., Castle, J., Davies, L., Demetriou, H., & Stimson, C. A. (1999). Prosocial action in very early childhood. The Journal of Child Psychology and Psychiatry and Allied Disciplines, 40(6), 905-916.
• Hay, D. F., Payne A., & Chadwick, A. (2004). Peer relations in childhood. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 45 (1), 84-108.
• Howes C. (2008). Friends and Peers- Social and Emotional Developmen in Infancy and Early Childhood. Benson J. B., Haith M. M.
• Howes, C. 1983. “Patterns of Friendship.” Child Development 54: 1041–1053. Howes, C. 2009. “Friendship in Early Childhood.” In Handbook of Peer Interactions, Relations, andGroups, edited by K. H. Rubin, W. M. Bukowski and B. Laursen, 180–194. New York: Guilford Press.
• Ladd, G. W., Troop- Gordon, W. (2003). The role of chronic peer difficulties in the development of children’s psychological adjustment problems. Child Development, 74,5 1344-1367.
• Ladd, G. W., Tropp & Price, J. M. (1987). Predicting children’s social and schooladjustment folowing the transition from preschool to kindergarten. Child Development, 58, 1168-1189.
• McChristian, C. L., Ray, G. E., Tidwell, P. S., & LoBello, S. G. (2012). Classroom friends and very best friends: A short-term longitudinal analysis of relationship quality. The Journal of genetic psychology, 173(4), 463-469.
• Öneren Şendil, Ç.,& Erden, F. T. (2014). Peer preference: A way of evaluating social competence and behavioural well-being in early childhood. Early Child Development and Care, 184(2), 230-246.
• Parker, J. G.,& Gottman, J. M. (1989). Social and emotional development in a relational context: Friendship interaction from early childhood to adolescence. In T. J. Berndt & G. W. Ladd (Eds.), Peer relations in child development (pp. 95– 131). New York, NY: Wiley.
• Rubin, K. H., W. M. Bukowski, and J. G. Parker. 2006. “Peer Interactions, Relationships, and Groups.” In Handbook of Child Psychology, 6th ed., edited by W. Damon, R. M. Lerner and N. Eisenberg, 571–645. Hoboken: John Wiley& Sons.
• Eckerman, C., Stein, M., Rubin, K. H., & Ross, H. S. (1982). Peer relationships and social skills in childhood. Salı, G. (2014). Okulöncesi dönem çocuklarında akran ilişkilerinin ve akran şiddetine maruz kalmanın çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43(2), 195-216.
• Sebanc, A. M. (2003). The friendship features of preschool children: Links with prosocial behavior and aggression. Social Development, 12(2), 249-268.
• Stewart, C. J., Cash, W. B. (2010). Interviewing: principles and practices. New York: McGraw-Hill.
• Vaughn, B. E., T. N. Colvin, M. R. Azria, L. Caya, and L. Krysik. 2001. “Dyadic Analyses of Friendship in a Sample of Preschool-age Children Attending Head Start: Correspondence Between Measures and Implications for Social Competence.” Child Development 72 (3): 862–878.
• Vitaro F, Gagnon C, Tremblay RE. Predicting stable peer rejection from kindergarten to Grade one. 1990;19(3):257-264. Journal of Clinical Child Psychology
• Woodward LJ, Fergusson DM. Childhood peer relationship problems and later risks of educational under-achievement and unemployment..Journal of Child Psychology and Psychiatry and Allied Disciplines 2000;41(2):191-201.
• Yıldırım , A., Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yıldırım , A., Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.