Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Etkili Öğretim ve Etkili Öğrenme Kavramlarına İlişkin Bilişsel Yapıları

Yıl 2021, Cilt: 29 Sayı: 5, 789 - 798, 31.12.2021

Vural Tünkler

https://doi.org/10.24106/kefdergi.699520

Öz

Bu araştırmanın amacı, sosyal bilgiler öğretmen adaylarının etkili öğretim ve etkili öğrenme kavramlarına ilişkin bilişsel yapılarını ortaya koymak ve kavram yanılgılarını belirlemektir. Tarama modeline göre yürütülen araştırmada veriler kelime ilişkilendirme testi ile toplanmıştır. Araştırmaya Türkiye’de bir devlet üniversitesinde öğrenim gören 122 öğretmen adayı katılmıştır. Araştırma sonucunda öğretmen adaylarının etkili öğretim kavramını en çok öğretmen, materyal, öğrenci, aktif öğrenci; etkili öğrenme kavramını öğrenci, aktif öğrenci, materyal, motivasyon gibi kelimelerle ilişkilendirdikleri belirlenmiştir. Öğretmen adaylarının genel olarak etkili öğretim ve etkili öğrenme kavramlarını bilimsel açıdan doğru şekilde yapılandıramadıkları ve yüzeysel olarak açıkladıkları tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Etkili öğretim, etkili öğrenme, kelime ilişkilendirme testi, sosyal bilgiler öğretmen adayları

Preservice Social Studies Teachers’ Cognitive Structures on the Concepts of Effective Teaching and Effective Learning

Öz

The purpose of this research is to reveal the cognitive structures and misconceptions of preservice social studies teachers regarding effective teaching and effective learning. The research was designed according to the survey model. Word association test was used as a data collection tool. The research was carried out with 122 preservice teachers. According to the research result, it has been observed that preservice teachers mostly associate the concept of effective teaching with teacher, and the concept of effective learning with student. As a result, it was determined that preservice teachers couldn't structure effective teaching and effective learning concepts scientifically.

Anahtar Kelimeler

Effective teaching, effective learning, word association test, preservice social studies teachers

Kaynakça

• Ada, Ş., ve Akan, D. (2007). Değişim sürecinde etkili okullar. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 16, 343-373.
• Alger, C. L. (2009). Secondary teachers’ conceptual metaphors of teaching and learning: Changes over the career span. Teaching and Teacher Education, 25(5), 743-751.
• Angelo, T. A. (1996). Relating exemplary teaching to student learning. New Directions for Teaching and Learning, 65, 57-64.
• Ay, E., ve Tokcan, H. (2019). An investigation of prospective social studies teachers' cognitive structures regarding creative drama. International Education Studies, 12(5), 56-67.
• Aydede Yalçın, M. N., ve Öztürk, H. İ. (2016). Fen bilimleri öğretmenlerinin ‘‘aktif öğrenme’’ kavramına yönelik algıları. Turkish Studies, 11(3), 315-326.
• Aydın, Ö., ve Yılmaz, Z. N. (2015). Öğretmen adaylarının etkili öğretme öğrenme süreçlerine ilişkin görüşleri ve kavramsal gelişimlerinin değerlendirilmesi. Route Educational and Social Science Journal, 2(3), 158-170.
• Bahar, M. (1999). Investigation of biology students' cognitive structure through word association tests, mind maps and structural communication grids. (Yayımlanmamış doktora tezi). University of Glasgow, UK.
• Bahar, M., Johnstone, A. H., ve Sutcliffe, R. G. (1999). Investigation of students' cognitive structure in elementary genetics through word association tests. Journal of Biological Education, 33(3), 134-141.
• Bahar, M., Nartgün, Z., Durmuş, S., ve Bıçak, B. (2015). Geleneksel-tamamlayıcı ölçme ve değerlendirme teknikleri: Öğretmen el kitabı (7. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Bahar, M., ve Özatlı, N. S. (2003). Kelime iletişim test yöntemi ile lise 1. sınıf öğrencilerinin canlıların temel bileşenleri konusundaki bilişsel yapılarının araştırılması. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(2), 75-85.
• Balcı, A. (1988). Etkili okul. Eğitim ve Bilim, 12(70), 21-30.
• Balcı, A. (2014). Etkili okul ve okul geliştirme: Kuram, uygulama ve araştırma (7. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Bamburg, J. D., ve Andrews, R. L. (1990). Instructional leadership, school goals, and student achievement: Exploring the relationship between means and ends. Paper presented at the Annual Meeting of the American Educational Research Association, Boston, MA.
• Başol, G. (2016). Eğitimde ölçme ve değerlendirme (4. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Bellibaş, M. Ş., ve Gedik, Ş. (2016). Öğretmen performansının değerlendirilmesine yönelik kapsamlı bir girişim: Michigan Eyaleti (ABD) örneği. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 113-130.
• Brookover, W. B. (1985). Can we make schools effective for minority students?. The Journal of Negro Education, 54(3), 257-268.
• Brown, G. (1993). Effective teaching. R. Ellis (Ed.). Quality assurance for university teaching içinde (s. 211-232). Bristol, PA: Open University Press.
• Bullough, R. V. (1991). Exploring personal teaching metaphors in preservice teacher education. Journal of Teacher Education, 42(1), 43-51.
• Büyükalan Filiz, S. (2011). Eğitimle ilgili temel kavramlar. M. Ç. Özdemir (Ed.). Eğitim bilimine giriş içinde (s. 1-29). Ankara: Pegem Akademi.
• Cafoğlu, Z. (1995). Okulların güçlendirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 1(4), 549-557.
• Carnell, E., ve Lodge, C. (2002). Supporting effective learning. London: Paul Chapman Publishing.
• Deneen, C. C., ve Brown, G. T.L. (2016). The impact of conceptions of assessment on assessment literacy in a teacher education program. Cogent Education, 3(1), 1-14.
• Derman, A., ve Eilks, I. (2016). Using a word association test for the assessment of high school students' cognitive structures on dissolution. Chemistry Education Research and Practice, 17(4), 902-913.
• Deveci, H., Çengelci Köse, T., ve Gürdoğan Bayır, Ö. (2014). Öğretmen adaylarının sosyal bilimler ve sosyal bilgiler kavramlarına ilişkin bilişsel yapıları: Kelime ilişkilendirme testi uygulaması. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(16), 101-124.
• Dunne, R., ve Wragg, T. (1994). Effective teaching. London: Routledge.
• Duran, A. (2013). Sınıf öğretmenlerinin sosyal bilgiler dersinde kullandıkları alternatif ölçme ve değerlendirme tekniklerine ilişkin öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mustafa Kemal Üniversitesi, Hatay.
• Edmonds, R. (1979). Effective schools for the urban poor. Educational Leadership, 37(1), 15-24.
• Ekici, G. (2009). Meslek lisesi öğretmenlerinin öğretim biçimleri. Eğitim ve Bilim, 34(151), 104-116.
• Ekici, G., Gökmen, A., ve Kurt, H. (2014). Öğretmen adaylarının “bilgisayar” kavramı konusundaki bilişsel yapılarının belirlenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(3), 357-501.
• Ercan, F., Taşdere, A., ve Ercan, N. (2010). Kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla bilişsel yapının ve kavramsal değişimin gözlenmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 7(2), 136-154.
• Ersoy, E. (2008). İlköğretim I. kademe fen ve teknoloji dersindeki ölçme ve değerlendirme uygulamasının değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Gebril, A. (2017). Language teachers’ conceptions of assessment: an Egyptian perspective. Teacher Development, 21(1), 81-100.
• Gelbal, S., ve Kelecioğlu, H. (2007). Öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme yöntemleri hakkındaki yeterlikler algıları ve karşılaştıkları sorunlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 135-145.
• Gencel, İ. E., ve Özbaşı, D. (2013). Öğretmen adaylarının ölçme ve değerlendirme alanına yönelik yeterlik algılarının incelenmesi. İlköğretim Online, 12(1), 190-201.
• Giraldo, F., ve Murcia, D. (2018). Language assessment literacy for pre-service teachers: Course expectations from different stakeholders. GIST Education and Learning Research Journal, 16, 56-77.
• Goddard, R. D., Hoy, W. K., ve Woolfolk Hoy, A. W. (2000). Collective teacher efficacy: Its meaning, measure, and impact on student achievement. American Educational Research Journal, 37(2), 479-507.
• Gough, H. G. (1976). Studying creativity by means of word association tests. Journal of Applied Psychology, 61(3), 348-353.
• Gök, B., ve Erdoğan, T. (2009). Sınıf öğretmeni adaylarının yeni Türkçe öğretim programındaki ölçme ve değerlendirme yöntemlerini kullanma düzeyleri. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(1), 233-246.
• Gül, E. (2011). İlköğretim öğretmen adaylarının ölçme-değerlendirme okuryazarlığı ve ölçme-değerlendirmeye ilişkin tutumlarının belirlenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Gümüş, M., ve Aykaç, N. (2012). Hayat bilgisi dersi öğretim programının değerlendirme öğesinin öğretmen görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(40), 59-68.
• Gürkan, B. (2019). Sınıf öğretmeni adaylarının “eğitim programı, öğretim, öğretimi planlama ve öğretimi değerlendirme” kavramlarına ilişkin bilişsel yapıları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(2), 633-645.
• Gürses, M. (2011). Sınıf öğretmenlerinin etkili öğretimi sağlamaya ilişkin görüşlerinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Güven, İ. (2004). Etkili bir öğretim için öğretmenden beklenenler. Milli Eğitim Dergisi, 164. Erişim adresi: http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/164/guven.htm
• Hamayan, E. V. (1995). Approaches to alternative assessment. Annual Review of Applied Linguistics, 15, 212-226.
• Helvacı, M. A., ve Aydoğan, İ. (2011). Etkili okul ve etkili okul müdürüne ilişkin öğretmen görüşleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 41-60.
• Huai, N., Braden, J. P., White, J. L., ve Elliott, S. N. (2006). Effect of an internet-based professional development program on teachers' assessment literacy for all students. Teacher Education and Special Education, 29(4), 244-260.
• Huang, J., ve He, Z. (2016). Exploring Assessment Literacy. Higher Education of Social Science, 11(2), 18-27.
• Işık, Ö. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmen, öğretme ve öğrenme kavramları ile ilgili metaforik algılarının yapılandırmacı yaklaşım açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Işıklı, M., Taşdere, A., ve Göz, N. L. (2011). Kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla öğretmen adaylarının Atatürk ilkelerine yönelik bilişsel yapılarının incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 50-72.
• Karakuş, U. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının doğal afet kavramlarına ilişkin algılarının kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla incelenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education, 8(3), 735-751.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Karatekin, K., ve Elvan, Ö. (2016). 8. sınıf öğrencilerinin demokrasi kavramına ilişkin bilişsel yapıları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16 (USBES Özel Sayı II), 1405-1431.
• Karslı, M. D. (2012). Eğitim biliminin iki temel kavramı. M. D. Karslı (Ed.) Eğitim bilimine giriş içinde (s. 1-28). Ankara: Pegem Akademi.
• Kasapoğlu, K. (2014). Facilitators and distractors of effective learning: Perceptions of middle school students, teachers and parents. (Yayımlanmamış doktora tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Kostova, Z., ve Radoynovska, B. (2008). Word association test for studying conceptual structures of teachers and students. Bulgarian Journal of Science and Education Policy (BJSEP), 2(2), 209-231.
• Mortimore, P. (1993). School effectiveness and the management of effective learning and teaching. School Effectiveness and School Improvement, 4(4), 290-310.
• Oral, B. (2015). Etkili öğretim ve etkili öğretimin ilkeleri. A. Kaya (Ed.). Eğitim psikolojisi içinde (s. 465-503). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Özatlı, N. S., ve Bahar, M. (2010). Öğrencilerin boşaltım sistemi konusundaki bilişsel yapılarının yeni teknikler ile ortaya konması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 9-26.
• Özgün Koca, S. A., Yaman, M., ve Şen, A. İ. (2005). Öğretmen adaylarının etkin öğrenme-öğretme ortamı hakkındaki görüşlerinin farklı yöntemler kullanılarak tespit edilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 117-126.
• Polat, G. (2013). 9. sınıf öğrencilerinin çevreye ilişkin bilişsel yapılarının kelime ilişkilendirme test tekniği ile tespiti. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 7(1), 97-120.
• Ralph, J. H., ve Fennessey, J. (1983). Science or reform: Some questions about the effective schools model. The Phi Delta Kappan, 64(10), 689-694.
• Rosenshine, B., ve R. Stevens (1986). Teaching functions. M. C. Wittrock (Ed.). Handbook of research on teaching içinde (s. 376-391). New York: Macmillan.
• Senemoğlu, N. (2018). Gelişim, Öğrenme ve Öğretim: Kuramdan Uygulamaya (25. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Shavelson, R. J. (1972). Some aspects of the correspondence between content structure and cognitive structure in physics instruction. Journal of Educational Psychology, 63(3), 225-234.
• Şentürk, H., ve Oral, B. (2008). Türkiyede sınıf yönetimi ile ilgili yapılan bazı araştırmaların değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7(26), 1-13.
• Tok, Ş. (2015). Öğretimin yönetimi. H. Kıran ve K. Çelik (Ed.). Etkili sınıf yönetimi içinde (s. 79-122). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Ünal, F., ve Er, H. (2017). Öğretmen adaylarının sosyal bilgiler dersinde öğretimi zor olan soyut kavramlara ilişkin bilişsel yapılarının incelenmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 6-24.
• Ünver, G. (2013). The effects of the educational training courses on the doctoral students’ conceptions of effective teaching. Yükseköğretim Dergisi, 3(2), 82-89.
• Watkins, C., Carnell, E., ve Lodge, C. (2007). Effective learning in classrooms. London: Paul Chapman Publishing.
• Watkins, C., Carnell, E., Lodge, C., Wagner, P., ve Whalley, C. (2000). Learning about Learning: Resources for promoting effective learning. London: Routledge.
• Watkins, C., Carnell, E., Lodge, C., Wagner, P., ve Whalley, C. (2002). Effective Learning. London: Institute of Education School Improvement Network (Research Matters series No 17). Erişim adresi: https://discovery.ucl.ac.uk/id/eprint/10002819/1/Watkins2002Effective.pdf
• Westwood, P. (1996). Effective teaching. Australian Journal of Teacher Education, 21(1), 66-84.
• Yıldırım, A., Doğanay, A., ve Türkoğlu, A. (2009). Okulda başarı için ders çalışma ve öğrenme yöntemleri (2. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.