Resimli Çocuk Kitaplarında Eleştirel Düşünme Becerisine Yer Verilme Durumunun İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 29 Sayı: 5, 1065 - 1073, 31.12.2021

Şule Erşan Hasan Er

https://doi.org/10.24106/kefdergi.771476

Cited By: 3

Öz

Bu araştırmanın amacı okul öncesi eğitim sınıflarında yer alan resimli çocuk kitaplarında eleştirel düşünme becerilerine doğrudan veya dolaylı olarak yer verilme durumunu incelemektir. Araştırma kapsamında doküman analizi yöntemi ile okul öncesi sınıflarının kitap merkezinde bulunan 200 yerli resimli çocuk kitabı incelenmiştir. Elde edilen bulgulara göre incelenen çocuk kitaplarında eleştirel düşünme becerilerinden çıkarım yapma, değerlendirme ve öz düzenleme gibi becerileri destekleyici ifadelere daha çok yer verilirken üst düzey beceriler olan analiz etme ve yorumlama becerisine oldukça az yer verildiği gözlenmiştir. Ayrıca incelenen çocuk kitaplarında açıklama becerisini destekleyici ifadelere kısmen doğrudan yer verilirken, dolaylı olarak hiç yer verilmediği görülmüştür. Sonuç olarak araştırma bulguları incelenen resimli çocuk kitaplarında eleştirel düşünme becerilerine sınırlı olarak yer verildiğini ve bunun da genellikle doğrudan yapıldığını göstermiştir. Bu sonuçlar çocuk kitaplarında eleştirel düşünmeyi kısıtlayıcı bir tutum olan didaktik yaklaşımın varlığını da açıkça ortaya koymuştur. Erken çocukluk dönemine yönelik hazırlanacak resimli kitapların bu yaklaşımdan uzaklaşarak çocukların düşünme becerilerini destekleyici içeriklerle zenginleştirilmesi gerekmektedir. Çocuklar için kitap seçimi yapan yetişkinlerin özellikle okul öncesi öğretmenlerinin kitapların popülaritesi yerine kitapların içerik açısından düşünme becerilerini destekleyici özelliğine önem vermeleri ve seçici olmaları bu konuda daha nitelikli yayınların yapılmasına katkı sunacaktır.

Anahtar Kelimeler

eleştirel düşünme, resimli çocuk kitapları, çocuk edebiyatı

An Investigation of Critical Thinking Skills in Illustrated Children's Books

Öz

Purpose: The purpose of this research is to investigate the critical thinking skills in illustrated children's books in pre-school education classes.
Design/Methodology/Approach: Within the scope of the research, 200 picture children's books were analyzed by document analysis method.
Findings: According to the findings, it was observed that in the analyzed children's books, there were more phrases that support critical thinking skills such as inference, evaluation and self-regulation while high-level skills such as analysis and interpretation were rather limited. In addition, while phrases supporting the explanation skills were included directly in the examined children's books, it was observed that there was no indirect mention.
As a result, research findings showed that critical thinking skills are limited in the illustrated children's books, and they are usually given directly. These results also clearly revealed the existence of a didactic approach, an attitude that restricts critical thinking in children's books. Illustrated children’s books prepared for early childhood should avoid this approach and they should be enriched with content that supports children's thinking skills.
Highlights: The abstract of the article should be written by adding the "Calibri (Body)" text font, 8 font size, single line spacing and 6 nk space at the end of the paragraph. The abstract should be between 150 and 350 words. In the abstract, the purpose of the article, the method used, the main findings, conclusions and suggestions should be clearly stated.

Anahtar Kelimeler

Critical thinking, Illustreted children’s books, Chidren’s literature

Kaynakça

• Akbıyık, C. ve Seferoğlu, S. S. (2006). Eleştirel düşünme eğilimleri ve akademik başarı. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(32), 90-99.
• Aktan Acar, E. (Ed.). (2017). Erken çocukluk eğitimi mozaiği büyük düşünceler/fikirler, modeller ve yaklaşımlar. Ankara: Nobel Yayınları
• Arıcı, M. ve Tüfekci Akcan, A. (2019). Okul öncesi dönemde anne-çocuk birlikte hikâye kitabı okuma davranışlarının incelenmesi. Yaşadıkça Eğitim, 33(1), 100-120.
• Askar, P., Paykoç, F., Korkut, F., Oklun, S., Yaygın, B. ve Çakıroğlu, J. (2005). Yeni öğretim programlarını inceleme ve değerlendirme raporu. Ankara: Eğitim Reformu Girişimi.
• Ceran, C. (2019). Resimli çocuk kitaplarının eleştirel düşünme becerilerini desteklemesi yönünden incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Cihaner, C. (2007). Eleştirel düşünme kazandırma yönüyle Bilgin Adalı’nın çocuk kitapları (Yüksek Lisans Tezi). Abant Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Çocuk Vakfı Raporu (2006). Türkiye’nin okuma alışkanlığı karnesi. İstanbul: Çocuk Vakfı.
• Facione, P. A. (1990). Critical thinking: A statement of expert consensus for purposes of educational assessment and instruction. Millbrae, CA: The California Academic Press.
• Fisher, A. (2007). Critical thinking: An introduction. London: Cambridge University Press (9’th Printing), 1-4.
• Gürkaynak, İ., Üstel, F. Ve Gülgöz, S. (2008). Eleştirel düşünme (Güncellenmiş Baskı). İstanbul: Eğitim Reformu Girişimi Yayınları. http://www.egitimreformugirisimi.org/elestirel-dusunme/ adresinden 16.05.2020 tarihinde indirilmiştir.
• İnan, H. Z. (2012). Okul öncesi eğitimde çağdaş yaklaşımlar Reggio Emilia yaklaşımı ve proje yaklaşımı. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Kasımoğlu, T. (2013). Öğretmen adaylarında eleştirel düşünme, mantıksal düşünme ve problem çözme becerilerinin çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kestel, M. ve Şahin, M. (2018). Eğitimde eleştirel düşünme. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 7(3), 2146-9199.
• Kurnaz, A. (2019). Eleştirel düşünme öğretimi etkinlikleri: (Planlama uygulama ve değerlendirme). Eğitim Yayınevi: Konya.
• Lipman, M., Sharp, A. M. ve Oscanyan, F. S. (1980). Philosophy in the classroom. Temple University Press. http://www.jstor.org/stable/j.ctt14bt5b8.8 adresinden 26 Haziran 2020 tarihinde alınmıştır.
• Murphy, P. K., Rowe, M. L., Ramani, G., ve Silverman, R. (2014). Promoting critical-analytic thinking in children and adolescents at home and in school. Educational Psychology Review, 26(4), 565-573.
• Narin, N. ve Aybek, B. (2010). İlköğretim ikinci kademe sosyal bilgiler öğretmenlerinin eleştirel düşünme becerilerinin incelenmesi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19 (1), 336-350.
• Oktay, A. (2004). Yaşamın sihirli yılları: Okul öncesi dönem. İstanbul: Epsilon Yayınları.
• Özdemir, M. S. (2005). Üniversite öğrencilerinin eleştirel düşünme becerilerinin çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(3), 297-316.
• Öztürk Samur, A. (2018). Çocuk edebiyatı ve medya (Geliştirilmiş 4. Baskı). Ankara: Vize Yayıncılık.
• Öztürk Samur, A. ve Çifti, Y. (2019). Ailelerin nitelikli çocuk edebiyatı ürünlerini seçebilme yetkinlikleri. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18, 327-354.
• Pappas, S. (2017). You can teach your preschooler to research and think critically. http://parent.com adresinden 26 Haziran 2020 tarihinde alınmıştır.
• Pekdoğan, S. (2017). 3-6 yaş çocuğa sahip ebeveynlerin resimli çocuk kitabı seçimi ölçütlerinin incelenmesi. Ekev Akademi Dergisi, 21(71), 315-326.
• Rodd, J. (2012). Encouraging young children's critical and creative thinking skills: An approach in one english elementary school. Childhood Education, 75(6), 350-354.
• Rundell, K. (2020). Neden çocuk kitapları okumalıyız. İstanbul: Domingo
• Sağsöz, G. (2019). Resimli çocuk kitaplarında steam: “Yaratıcı ve eleştirel düşünme becerisi”. Bilim, Teknoloji, Mühendislik, Matematik ve Sanat (J-STEAM) Eğitim Dergisi, 2(1), 1-20.
• Salmon, A. K. (2010). Tools to enhances young children’sthinking. Young Children, 2(3) 26-32.
• Seferoğlu, S. S. ve Akbıyık, C. (2006). Eleştirel düşünme ve öğretimi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 193-200.
• Sever, S. (2008). Çocuk ve edebiyat. İzmir: Tudem Yayınları
• Soydan, B., S., ve Dereli, M., H. (2014). Farklı yaklaşımları uygulayan okul öncesi öğretmenlerinin çocuklarda düşünme becerilerini geliştirmek için kullandıkları stratejilerin belirlenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 22(2), 475.
• Söylemez, Y. (2016). İçerik analizi: Eleştirel düşünme. Ekev Akademi Dergisi, 20(66), 671-696.
• Şahin, E.Y., Çelik, G. ve Çelik, B. (2012). Anne-babaların çocuk edebiyatı kavramına ilişkin görüşleri (Çanakkale örneği). Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, 10(12), 109-125.
• Şirin, S. (2019). Yetişin çocuklar. İstanbul: Doğan Kitap
• Tezel Şahin, F. ve Tutkun, C. (2016). Okul öncesi dönemde anne, baba, çocuk ve kitap. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(5), 2373-2390.
• Tozduman Yaralı, K. (2020). Gelişimsel açıdan eleştirel düşünme ve çocuklarda eleştirel düşünmenin desteklenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 48, 454-479.
• Wallace, B., Cave, D. ve Berry, A. (2009). Teaching problem-solving and thinking skills through science: Exciting cross-curricular challenges for foundation phase, key stage one,key stage two. London: David Fulton.
• Williams Hows, C. 2016. How to raise critical thinkers in a world tahat desperately needs them. http://www.parent.com adresinden 25 Haziran 2020 tarihinde alınmıştır.
• Yılar, Ö. ve Turan, L. (Ed.). (2007). Eğitim fakülteleri için çocuk edebiyatı. Ankara: PegemA Yayıncılık
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi
• Yılmaz Özelçi, S. (2012). Eleştirel düşünme tutumunu etkileyen faktörler: Sınıf öğretmeni adayları üzerine bir çalışma (Doktora Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın
• Yoldaş, C. (2009). Çevre bilimi dersinin sınıf öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme becerileri, erişileri ve tutumlarına etkisi (Doktora Tezi.) Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.