Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Mesleki ve Bilimsel Tutumlarının İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 30 Sayı: 3, 549 - 561, 31.07.2022

Serpil Karaalioğlu Çakır , Cansel Kadıoğlu Akbulut

https://doi.org/10.24106/kefdergi.919394

Öz

Çalışmanın amacı: Bu çalışmanın amacı fen bilimleri öğretmenlerinin mesleklerine yönelik ve bilimsel tutumlarının hangi düzeyde olduğunu, incelenen tutum değişkenlerinin cinsiyet açısından nasıl değiştiğini ve her iki değişken arasındaki ilişkiyi incelemektir.
Materyal ve Yöntem: Nicel araştırma yaklaşımına dayalı tarama modeli kullanılarak gerçekleştirilen bu çalışmaya devlet ortaokullarında görev yapan 174 (91 kadın ve 83 erkek) fen bilimleri öğretmeni katılmıştır. Veriler “Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutum Ölçeği” ile “Bilimsel Tutum Ölçeği” kullanılarak toplanmıştır. Ayrıca nicel bulguları desteklemek için “Demografik Bilgi Formu” kullanılarak nitel veriler toplanmıştır. Nicel verilerin analizinde betimsel istatistikler, bağımsız örneklemler t-testi ve Pearson korelasyon analizi teknikleri kullanılmıştır. Ek olarak, nitel verilerin analizinde betimsel analizi tekniği kullanılmıştır.
Bulgular: Araştırmanın sonucunda fen bilimleri öğretmenlerinin mesleklerine yönelik yüksek düzeyde olumlu tutuma sahip oldukları ve bilimsel tutumlarının orta seviyede olduğu görülmüştür. Kadın öğretmenlerin mesleklerine yönelik tutumlarının daha olumlu olduğu bulunurken, öğretmenlerin bilimsel tutumları cinsiyet değişkeni açısından değişiklik göstermemiştir. İki tutum değişkeni arasında orta düzeyde ve pozitif yönde anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Fen bilimleri öğretmenlerinin mesleği seçme nedenleri ağırlıklı olarak öğretmeyi sevme gibi duyuşsal özellikleri içermektedir. Ayrıca katılımcıların hizmetiçi eğitimlere katılım oranının yüksek olduğu ancak bilimin doğası, bilim tarihi ya da felsefesi gibi bilimsel tutumlarını geliştirmeye yönelik eğitimler almadıkları görülmüştür. Son olarak, TÜBİTAK yayınlarının fen bilimleri öğretmenleri arasında popüler olduğu bulunmuştur.
Önemli Vurgular: Fen bilimleri öğretmenlerinin mesleklerine yönelik tutumları olumlu olmasına rağmen bilimsel tutumlarının orta seviyede olduğu bulunmuştur. Bilişim Çağı’nda öğretmenlerin bilimsel tutumları, mesleki tutumları kadar önemli bir yere sahiptir. Öğretmenlerin bilimsel tutumlarını geliştirmek için bilimin doğası, tarihi ve felsefesi konularında hizmet içi eğitimler geliştirilebilir, uygulanabilir ve değerlendirilebilir.

Anahtar Kelimeler

öğretmenlik mesleğine yönelik tutum, bilimsel tutum, görev yapan öğretmenler, öğretmen yeterlikleri, fen eğitimi

Investigation of Science Teachers’ Professional and Scientific Attitudes

Öz

Purpose: The aim of this study is to investigate the level of science teachers’ professional and scientific attitudes, whether these variables differ according to gender and the relationship between two variables.
Design/Methodology/Approach: It is conducted through survey design based on quantitative research. A total of 174 science teachers (91 females and 83 males) working in public middle schools participated. The data were collected using “Attitudes towards Teaching Profession Scale” and “Scientific Attitudes Scale”. Additionally, qualitative data were collected through “Demographic Information Form” to support quantitative findings. Descriptive statistics, independent samples t-test and Pearson correlation analysis techniques were used in quantitative data analysis. Besides, descriptive analysis technique was used to analyze qualitative data.
Findings: Results revealed that science teachers possessed highly positive attitudes towards teaching profession, and their scientific attitudes were at moderate level. While female teachers’ professional attitudes were found to be more positive, scientific attitudes did not change by gender. There was a moderate and positive relationship between two variables. Science teachers choose their profession mainly for affective reasons such as loving teaching. Moreover, although teachers mostly attended in-service training programs, they were not trained on nature, history or philosophy of science to improve scientific attitudes. Finally, it was discovered that TUBITAK publications were popular among science teachers.
Highlights: Although science teachers possess positive attitudes towards their profession, their scientific attitudes found to be moderate. In the Information Age, scientific attitudes of teachers are of great importance as well as their attitudes towards their profession. In order to support teachers’ scientific attitudes, in-service trainings on the nature, history, or philosophy of science can be developed, implemented, and evaluated.

Anahtar Kelimeler

attitudes towards teaching profession, scientific attitudes, in-service teachers, teaching competencies, science education

Kaynakça

• Acat, M. B. & Yenilmez, K. (2004). Eğitim fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine ilişkin motivasyon düzeyleri. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(12), 125-139.
• Afacan, O. (2008). Elementary school students’ perception levels of relationship between science-technology-society-environment (STSE) and determination of scientific attitude (sample of Kırşehir city). do dissertation. Gazi University Institute of Educational Sciences, Ankara.
• Akbaba, S. (1994). The effect of group counseling on the students' level of altruism as a social psychological concept. Unpublished dissertation. Ataturk University Institute of Social Sciences, Erzurum.
• Akdag, S. (2014). A research concerning the attitudes of prospective social sciences teachers towards the profession of teaching with regard to different variables (Erzurum sample). Unpublished master’s thesis. Ataturk University Institute of Educational Sciences, Erzurum.
• Akpinar, E., Yıldız, E., & Ergin, O. (2006). Fen bilgisi öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, 56–62.
• Aksoy, E. M. (2010). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları (Gaziosmanpaşa Üniversitesi örneği). Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 5(2),197-212.
• Altinok, H. (2004). Cinsiyet ve başarı durumlarına göre ilköğretim 5. sınıf öğrencilerinin fen bilgisi dersine yönelik tutumları. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 0(17), 81-91.
• Aydin, R. & Saglam, G. (2012). Öğretmen adaylarinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarinin belirlenmesi (Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi örneği). Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(2), 257-294.
• Bastick, T. (2000). Why teacher trainees choose the teaching profession: Comparing trainees in metropolitan and developing countries. International Review of Education, 46(3/4), 343–349.
• Basaran, I. E. (1982). Eğitim psikolojisi: Modern eğitimin psikolojik temelleri. Ankara: Emel Matbaacılık.
• Bayhan, P. (2009). The relation between primary education first stage form teachers’ job satisfaction and their attitudes toward teaching profession. Unpublished master’s thesis. Yeditepe University Institute of Social Sciences, Istanbul.
• Bekmezci, M. (2014). Analysis of academic achievement and scientific attitudes of secondary school students with different variables. Unpublished master’s thesis. Necmettin Erbakan University Institute of Educational Sciences, Konya.
• Boz, Y. & Boz, N. (2008). Kimya ve matematik öğretmen adaylarının öğretmen olma nedenleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16(1), 137-144.
• Bozca, S. (2015). The relationship between teachers' attitudes toward teaching profession and their job satisfaction. Unpublished master’s thesis. Canakkale Onsekiz Mart University Institute of Educational Sciences, Canakkale.
• Bozdogan, A. E., Aydin, D. & Yildirim, K. (2007). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 83-97.
• Bruinsma, M. & Jansen E. P. W. A. (2010). Is the motivation to become a teacher related to pre-service teachers’ intentions to remain in the profession? European Journal of Teacher Education, 33(2), 185–200.
• Bulut, I. (2009). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumlarının değerlendirilmesi (Dicle ve Fırat Üniversitesi örneği). Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 13-24.
• Buyukozturk, S. (1999). İlköğretim okulu öğretmenlerinin araştırma yeterlikleri. Eğitim Yönetimi Dergisi, 18, 257–69.
• Buyukozturk, S. (2014). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (19. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Ceyhan, S. (2014). The attitudes and competencies of primary school teacher candidates towards teaching profession (Eastern Anatolia Region). Unpublished master’s thesis. Firat University Institute of Educational Sciences, Elazig.
• Chou, K. L. (1996). The Rushton, Chrisjohn and Fekken self-report altruism scale: A Chinese translation. Personality and Individual Differences, 21, 297-298.
• Cakir, N. C. (2012). The ideas of primary school teachers on the nature of science and the examination of the relationship between scientific attitude and science self- sufficiency level: Kütahya sample. Unpublished master’s thesis. Usak University Institute of Social Sciences, Usak.
• Canak, S. (2017). The effect of science applications on middle school students on scientific attitude. Unpublished master’s thesis. Kirikkale University Institute of Sciences, Kirikkale.
• Capri, B. & Celikkaleli, O. (2008). Öğretmen adaylarının öğretmenliğe ilişkin tutum ve mesleki yeterlik inançlarının cinsiyet, program ve fakültelerine göre incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15),33–53.
• Celik, D., Gunes, G., Birgin, O., Ozmen, Z., Aydin, S., Gurbuz, R., Arabaci, D., Acikyildiz, G., Gursoy, K. & Guler, M. (2018). İlköğretim matematik öğretmeni adaylarının meslek olarak öğretmenliği seçmeye yönelik motivasyonlarının incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 47(220), 37-58.
• Celikoz, N. & Cetin, F. (2004). Anadolu öğretmen lisesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarını etkileyen etmenler. Milli Eğitim Dergisi, 162(1), 139-157.
• Cermik, H., Sahin, B. & Dogan, A. (2010). Sınıf öğretmenliği öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğini tercih sebepleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(28), 201-212.
• Demirbas, M. & Yagbasan, R. (2006). Fen bilgisi öğretiminde bilimsel tutumların işlevsel önemi ve bilimsel tutum ölçeğinin Türkçeye uyarlanma çalışması. Uludağ Üniveristesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 271-299.
• Demirtas-Madran, A. H. (2012). Tutum, tutum değişimi ve ikna. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Dogan, S. (2013). Research is analysis of primary school teachers' per-ception of self-efficacy attitude for teachership: Example of Ağrı. Unpublished master’s thesis. Erzincan University Institute of Social Sciences, Erzincan.
• Dogan, T. & Coban, A. E. (2009). Eğitim fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ile kaygı düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 34(153), 157 - 168.
• Eskicumali, A. (2002). Eğitim, öğretim ve öğretmenlik mesleği. In Özden Y. (Ed.), Öğretmenlik mesleğine giriş (p. 2-31). Ankara: Pegem A yayıncılık.
• Fraenkel, J., Wallen, N., & Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education. (8th Ed.). Boston: McGraw Hill.
• Genc, M. (2001). The Evaluation of the student's manner who are the second grade of the primary schools about the science. Unpublished master’s thesis. Celal Bayar University, Manisa.
• Gravetter, F. J. & Forzano, L. B. (2012). Research methods for the behavioral sciences (4th ed.). USA: Wadsworth Cengage Learning.
• Haciomeroglu, G. & Sahin-Taskin, C. Fen bilgisi öğretmenliği ve ortaöğretim fen vematematik alanları (OFMA) eğitimi bölümü öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 77–90.
• Inceoglu, M. (2010). Tutum, algı, iletişim. İstanbul: Beykent Üniversitesi Yayınları.
• Kasser, T. & Ryan, R. M. (2001). Be careful what you wish for: Optimal functioning and relative attainment of intrinsic and extrinsic goals. In P. Schmuck & K. M. Sheldon (Eds), Life goals and well-being: Towards a positive psychology of human striving. Göttingen, Germany: Hogrefe & Huber Publishers.
• Kenduzer, E. S. (2017). Investigation of scientific attitude and reflective thinking skills of teachers and prospective teacher according to various variables. Unpublished master’s thesis. Mehmet Akif Ersoy University Institute of Educational Sciences, Burdur.
• Korkut-Owen, F., Kepir, D. D., Ozdemir, S., Ozlem, U. & Yilmaz, O. (2012). Üniversite öğrencilerinin bölüm seçme nedenleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(3), 135-151.
• Krech, D., Crutchfield, R. S. & Ballachey, E. L. (1962). Individual in society. A textbook of social psychology. McGraw-Hill: London.
• Manuel, J. & Hughes, J. (2006). It has always been my dream: Exploring preservice teachers’ motivations for choosing to teach. Teacher Development, 10(01), 5-24.
• Moore, W. R & Foy, R. (1997). The scientific attitude inventory: A revision (SAI II). Journal of Research in Science Teaching, 34(4), 327-336.
• Onen, F. (2013). Fen bilgisi öğretmen adaylarının aktivite temelli bilimin doğası öğretimine yönelik görüşleri ile bu öğretimin bilimsel tutum ve süreç becerilerine etkisi. International Journal of Social Science, 6(7), 843-868.
• Ovet, O. (2006). Eğitim fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğini tercih etmelerinde etkili olan faktörlerin belirlenmesi. Unpublished master’s thesis. Yeditepe University Institute of Social Sciences, Istanbul.
• Ozder, H., Konedrali, G. & Zeki, P. C. (2010). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 16(2), 253-275.
• Ozgur, F. N. (1994). Öğretmenlik mesleğine karşı tutum. Unpublished dissertation. Marmara University Institute of Social Sciences, İstanbul.
• Ozkan, Y. (2017). Examining the attitudes oriented towards the teaching profession of science and classroom teachers. Unpublished master’s thesis. Akdeniz University Institute of Educational Sciences, Antalya.
• Rosenberg, M. J. & Hovland, C. I. (1960). Cognitive, affective and behavioral components of attitudes. In M. J. Rosenberg et al. (Eds.), Attitude organization and change. (p. 1-14). New Haven: Yale University Press.
• Semerci, N. & Semerci, C. (2004). Türkiye'de öğretmenlik tutumları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 137-146.
• Serin, K. M., Gunes, M. A. & Degirmenci, H. (2015). Sınıf öğretmenliği bölümü öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ile mesleğe yönelik kaygı düzeyleri arasındaki ilişki. Cumhuriyet International Journal of Education-CIJE, 4(1), 21-34.
• Smith, M. B. (1968). Attitude change. International encyclopedia of the social sciences (p. 458-467). Crowell Collier & MacMillan.
• Stevens, J. P. (2009). Applied multivariate statistics for the social sciences. (5th Edition). New York: Routledge.
• Sural, S. (2013). The relationship between primary school teachers’ teaching styles with the attitudes towards the teaching profession and classroom management approaches. Unpublished dissertation. Adnan Menderes University Institute of Social Sciences. Aydin.
• Terzi, A. R. & Tezci E. (2007). Necatibey Eğitim Fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 52, 593-614.
• Topdemir, H. G. & Unat, Y. (2014). Bilim tarihi. (7. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Tufan, Z. (2016). The relationship of science teachers' attitudes to the teaching professions and their self-efficacy beliefs. Unpublished master’s thesis. Istanbul Aydin University Institute of Social Sciences, Istanbul.
• Ubuz, B. & Sari, S. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğini seçme nedenleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(24), 113-119.
• Uyanik, G. (2017). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi: boylamsal bir araştırma. Karaelmas Journal of Educational Sciences, 5, 196-206.
• Ustuner, M. (2006). Öğretmenlik mesleğine yönelik tutum ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Egitim Yönetimi Dergisi, 12(1), 109-127.
• Yong, B. C. S. (1995). Teacher trainees' motives for entering into a teaching career in Brunei Darussalam. Teaching and Teacher Education, 11(3), 275-280.
• Yu, Y. & Bieger, G. (2013). Motivations for choosing a teaching career and deciding whether or not to teach in urban settings. Journal of the European Teacher Education Network, 8, 62–90.
• Zoroglu, O. (2014). The relati̇onshi̇ps among atti̇tudes to vocati̇on, vocati̇onal self-esteem and job sati̇sfacti̇on i̇n pre-school teachers. Unpublished master’s thesis. Karadeniz Technical University Institute of Educational Sciences, Trabzon.