Tarihi Dokuda Kentsel Aydınlatma Tasarımı: Adana-Kayalıbağ Mahallesi

Yıl 2023, , 776 - 791, 15.06.2023

Kasım Çelik

https://doi.org/10.35674/kent.1117167

Öz

Kentsel aydınlatma, kişilerin veya mülklerin güvenliğini sağlarken, kentlerin mimari veya tarihî öneme sahip özelliklerini vurgulayabilir ya da işlevsel açıdan çeşitli tesislerin kullanıcılar tarafından sağlıklı bir şekilde kullanılmasını sağlayabilir. Bu açıdan doğru kurgulanmış bir kentsel aydınlatma, çeşitli işlevsel ihtiyaçlara cevap verebilirken, kentin farklı özelliklerini de ortaya çıkarmada etkin bir rol oynayabilir. Dolayısıyla dış aydınlatmaların sadece bulunduğu ortamı aydınlatmasının yanında sosyal, kültürel ve estetik anlamda da etkilerinin olduğu göz ardı edilmemelidir. Özellikle tarihî alanlar gibi kentlerin geçmişle olan bağını yansıtan, turizme katkısı olan, kent kimliğine olumlu anlamda etki eden ve tarihi değeri olan bölgelerin aydınlatma tasarımlarının özel olarak düşünülmesi ve kurgulanması gereklidir. Bu çalışmada, Adana kenti Kayalıbağ Mahallesi’nde yer alan tescilli ve geleneksel yapıların bulunduğu 26005 ve 26012 sokaklarının mevcut aydınlatma düzenleri incelenerek, aydınlatma açısından yetersiz koşullar yerinde ölçme ve gözlem yöntemiyle belirlenmiştir. Elde edilen veriler ışığında işlevsel aydınlatma tasarım alternatifleri önerilmiştir. Öneri tasarımlar bilgisayar ortamında modellenerek mevcut durumdaki aydınlatma koşullarıyla karşılaştırılmış ve analizler yapılmıştır. Öneri tasarımların, aydınlatma standartları çerçevesinde mevcut duruma göre görsel konfor koşullarını sağlamakta daha başarılı olduğu ve enerjiyi daha etkin kullandığı ortaya konulmuştur. Ayrıca, yapılan tasarımların alanın tarihi önemine uygun olarak yapı ve bölgeleri aydınlattığı görülmüştür. Yapılan tasarım ve analizlerle kentsel aydınlatmaların kent kimliğine ve estetik değeri ile enerji kullanımına olan etkisine dikkat çekilmek amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kentsel aydınlatma, Aydınlatma tasarımı, Tarihi çevrede aydınlatma, Sokak aydınlatması, Sürdürülebilir aydınlatma

Destekleyen Kurum

Çukurova Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü

Proje Numarası

FBA-2020-12811

Teşekkür

Çalışmaya vermiş olduğu katkı ve desteklerden dolayı “Çukurova Üniversitesi BAP Koordinasyon Birimi”ne teşekkür ederim. Ayrıca, çalışma alanıyla ilgili verilerin sağlanmasında yardımcı olan Seyhan Belediyesi KUDEB birimine teşekkür ederim

Urban Lighting Design in Historical Texture: Adana-Kayalıbağ District

Öz

Urban lighting can ensure the safety of people or properties, highlight the architectural or historical features of cities, or provide a healthy use of functionally various facilities by users. In this respect, a properly designed urban lighting can respond to various functional needs and play an active role in revealing the different features of the city. In this respect, it should not be ignored that exterior lighting not only illuminates the environment, but also has social, cultural, and aesthetic effects. It is necessary to specially consider and construct the lighting designs of regions that reflect the connection of cities with the past, such as historical areas, that contribute to tourism, that have a positive effect on the identity of the city, and that have historical value. In this study, the existing lighting schemes of 26005 and 26012 streets, which are located in the Kayalıbag District of Adana city, where registered and traditional buildings are located, were examined and the insufficient conditions in terms of lighting were determined by on-site measurement and observation method. In the light of the obtained data, functional lighting design alternatives are suggested. Suggested designs were modeled in computer environment and compared with current lighting conditions and analyzes were made. It has been revealed that the proposed designs are more successful in providing visual comfort conditions and use energy more effectively compared to the current situation within the framework of lighting standards. In addition, it has been seen that the designs made illuminate the buildings and regions in accordance with the historical importance of the area. With the design and analysis made, it is aimed to draw attention to the urban identity, aesthetic value, and the effect of urban lighting on energy use.

Anahtar Kelimeler

Urban lighting, Lighting design, Lighting in historical settlements, Street lighting, Sustainable lighting

Proje Numarası

FBA-2020-12811

Kaynakça

• Aydın, N., Çelik, K. (2021). Kentsel Aydınlatma Açısından Aydınlatma Master Planının Önemi - Örnekler, Öneriler. XII. Uluslararası Sinan Sempozyumu, 8-9 Nisan 2021, Trakya Üniversitesi, Edirne.
• Brandi, U., Geissmar, C. (2007). Light for Cities: Lighting Design for Urban Spaces. A Handbook. Birkhäuser: Basel, Switzerland.
• Burdett, R., Sudjic, D., (2007). The Endless City, Phaidon Press Ltd., Londra.
• Cilasun, A., Bayram, G. (2016). Kentsel Mirası Aydınlatma ile Görünür Kılmak: Tarihi İzmir Kadifekale Sarnıç Örneği. Megaron Journal, 11(2):273-281.
• Corten, I., (2001). Street Lighting and Quality of life: The Case of Neighbourhoods in Difficulty.
• Demiröz Y., Acarkan B., (2016). Tarihi Tapılarda Dış Cephe Aydınlatması ve Galata Kulesi Uygulaması. EMO Dergisi, ss. 110-114.
• Dial Gmbh, Dialux Evo 10.1. [https://www.dialux.com/en-GB/download]
• Kutlu, R., Manav, B. (2013). Lighting scheme as a design tool in urban identity: A case study at Bosphorus Region in Istanbul. World Appl. Sci. J. 2013, 23, 81–87.
• Küçük, P., (2014). Kentsel Aydınlatmada, Aydınlatma Master Planları ve Aydınlatma Master Planı İçin Bir Rehber Önerisi. Yüksek Lisans Tezi, s.5, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• National Capital Commission (2017). Capital Illumination Plan 2017-2027. Ottowa, Kanada.
• Onuk, N. T., (2008). Kentsel Dış Mekânların Aydınlatılması Kapsamında Işık Kirliliğinin İrdelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul
• Özömer, M., Sümengen, Ö., (2019). Kültür Varlıklarının Dönüşümü ile Sokak Ölçeğinde Aydınlatma Tasarımı Değerlendirmesi: Kayseri-Ali Saip Paşa Sokağı. 12. Ulusal Aydınlatma Kongresi, 18-19 Eylül 2019, Ss. 105-112, İstanbul.
• Saban, D., (2017). Geleneksel Adana; Mahalleler, Sokaklar, Binalar 1. Akademisyen Kitabevi, Ankara.
• Şerefhanoğlu Sözen, M. (2005). Kent Güzelleştirme ve Aydınlatma Master Planı. TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası, III. Ulusal Aydınlatma Sempozyumu ve Sergisi Bildirileri, Y.T.Ü., Mimarlık Fakültesi, İstanbul.
• Şerefhanoğlu Sözen, M., Baskan, T., Pollard, N., Schwarcz, P., Tammes, A., (2019). A Guide to Urban Lighting Masterplanning. CIE TC 4.56 Technical Report.
• TS EN 12464-2:2014 Işık ve aydınlatma - Çalışma yerlerinin aydınlatılması - bölüm 2: Açık çalışma alanları, TSE, Ankara.
• TS EN 13201 Yol aydınlatması: Performansın hesaplanması, TSE, Ankara.
• United Nations Human Settlements Programme (UN-Habitat) (2020). World Cities Report 2020: The Value of Sustainable Urbanization. E-ISBN: 978-92-1-0054386.
• Ünver, R., (2015). Kentler, Işık ve Enerji Verimliliği. 10. Ulusal Aydınlatma Kongresi-ATMK, ISBN: 978-975-561-459-5, 33-36, İstanbul.
• Ünver, R. (2017). Kent, Elektrik ve Aydınlatma. Kaynak Elektrik Dergisi, Sayı 339, ss 25-28.
• Vega, C. P., Zielinska-Dabkowska, M., K., Schroer, S., Jechow, A., Hölker, F. (2022). A Systematic Review for Establishing Relevant Environmental Parameters for Urban Lighting: Translating Research into Practice, MDPI Sustainability, 14(3), 1107.
• Zak, P., Vodráčková, S., (2016). Conception of Public Lighting. IEEE 2016.