Türkiye’nin Deniz Yetki Alanları ve Kıyıdaş Ülkelerle Yetki Alanı Anlaşmazlıkları

Yıl 2018, Cilt: 11 Sayı: 1, 86 - 98, 15.03.2018

İsmet Balık

Öz

Bu
çalışmada, Türkiye’nin denizlerdeki mevcut yetki alanları, belirlenmesi gereken
yetki alanları, yetki alanlarının belirlenmesi konusunda kıyıdaş ülkelerle
yaşanan anlaşmazlıklar ve çözülemeyen sorunlar üzerinde durulmuş, anlaşmazlıklar
ve sorunların çözümüne dönük önerileri getirilmeye çalışılmıştır. Bu amaçla,
konuyla ilgili uluslararası sözleşmeler, Türkiye’deki mevzuat, yazılmış
makaleler ve devletin resmi görüşleri incelenmiştir. Türkiye, kıyıdaş ülkelerle
yapmış olduğu antlaşmalarla Karadeniz’deki Karasuları, Kıta Sahanlığı ve
Münhasır Ekonomik Bölge (MEB) sınırlarını çözmek suretiyle deniz yetki
alanlarını belirlemiştir. Ege Denizi’nde ise Türkiye ve Yunanistan’ın 6 deniz
mili karasuları bulunmaktadır. Bunun dışında, Türkiye ve Yunanistan arasında
önemli anlaşmazlıklar söz konusudur. Bunlar 5 grupta toplanmaktadır: a) Karasuları ve kıta sahanlığı, b) Doğu Ege Adaları’nın silahsızlandırılması, c)
bazı coğrafi
formasyonların egemenliği, d) Yunanistan’ın 10 millik hava sahası iddiası ve
FIR (Flight Information Region - Uçuş Bilgi Bölgesi) sorumluluğunu
istismarı ve e) SAR (Search And Rescue - Arama Kurtarma) faaliyetleridir. Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de
ise ilan edilmiş sadece 12 mil karasuları bulunmaktadır. Halbuki Güney Kıbrıs
Rum Yönetimi (GKRY) Doğu Akdeniz’de MEB ilan etmiş ve Mısır, İsrail, Lübnan ile
MEB sınır antlaşmaları yapmak suretiyle Türkiye’yi Doğu Akdeniz’de dışlanmaya
çalışılmaktadır. Bu süreci engellemek için Türkiye, Doğu Akdeniz’deki kıta
sahanlığı ve MEB sınırlarını vakit geçirmeksizin ilan etmelidir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Deniz yetki alanları, Karasuları, Münhasır Ekonomik Bölge

Maritime jurisdiction areas of Turkey and conflicts related to jurisdiction area with riparian countries

Öz

In this study, Turkey's current jurisdiction in the
sea, conflicts with riparian countries on the determination of jurisdiction,
and on solutions of the conflicts and the solution suggestions been focused. For
this purpose, the relevant international agreements, legislation in Turkey, the
articles and state's official opinions were investigated. Turkey determined own
jurisdictions which are territorial waters, continental shelf and the Exclusive
Economic Zone (MEB) in the Black Sea, by agreement with neighbouring and riparian countries. In
the Aegean Sea, both Turkey and Greece territorial seas are 6 nautical miles
wide. However, Greece wants to increase from 6 to 12 miles own territorial seas
wide. Turkey has announced it would consider an act of war. There are many
problems in the Aegean Sea between Greece and Turkey. These are divided into 5
groups: a) territorial sea and continental shelf, b) to be disarmament of the
Eastern Aegean Islands, c) domination of some geographical formations, d) Greece's
10-mile airspace declaration and FIR (Flight Information Region) e) SAR (Search
and Rescue) activities. Turkey, as maritime jurisdiction areas in the eastern
Mediterranean has declared territorial waters only 12 miles wide. However, the
Greek Cypriot Administration (GCA) has declared own MEB in the east
Mediterranean Sea and border treaties for MEB signed with Egypt, Israel, Lebanon.
Turkey is trying to exclude from the eastern Mediterranean. In order to stop this
process, Turkey must immediately declare the own continental shelf and MEB's
boundaries in the Eastern Mediterranean.

Anahtar Kelimeler

Turkey, Maritime Jurisdiction Areas, Territorial Waters, Exclusive Economic Zone

Kaynakça

• Akın, M.Z., 1978. Karasuları, İç Sular, Gemilerin Bu sulardaki Rejimi ve Kıta Sahanlığı, Ankara, s.19-28
• Aktaş, S., 2013. Doğu Akdeniz’de GKRY-İsrail Yakınlaşmasının Türkiye Açısından İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Atılım Üniversitesi, Sosyal Bilimler, Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Ateş, A. Karadeniz, Ş., Esmer, S., 2010. Dünya Konteyner Taşımacılığı Pazarında Türkiye’nin Yeri. Dokuz Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Dergisi, 2(2): 83-98.
• Ateş, A., 2014. Türkiye’de Liman Özelleştirmeleri İskenderun Liman Örneği. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(25): 427-457.
• Aydın, H., 2003. Karasularının Sınırlarının Tespiti ve İç Suların Hukuki Rejimi. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7(1): 61-83.
• Başdemir, M.M., 2007. Türkiye’nin Avrupa Birliği Müzakere Sürecinde Yunanistan İle Olan Karasuları Sorunu. Güvenlik Stratejileri Dergisi, 6: 93-122.
• Başeren, H.S., 2010. Doğu Akdeniz Deniz Yetki Alanları Uyuşmazlığı. Stratejik Araştırmalar, 8(14): 133-155.
• Belen, N., 1995. Ege Denizi ve Ege Adaları. Harp Akademileri Basımevi, İstanbul, 1995, s. 10-13.
• Bölükbaşı, D., 2004. Ege Sorunları ve Deniz Hukuku ile ilgili bir çalışma için bakınız: Turkey and Gre¬ece. The Aegean Disputes, Cavendish Publishing, London.
• Brownlie, I., 1995. Principles of Public International Law, Oxford.
• Canyaş, H., Kocakuşak S., Canyaş, O.F., 2013. Doğu Akdeniz Güvenlik Mimarisi ve Küresel Güç İliskileri Bakımından İsrail, Kıbrıs İlişkileri. Amme İdaresi Dergisi, 46(2): 111-128.
• Dışişleri Bakanlığı, 2018. Başlıca Ege Denizi Sorunları. http://www.mfa.gov.tr/baslica-ege-denizi-sorunlari.tr.mfa. Erişim: 12.03.2018
• Günsel, İ.S., 2011. Doğu Akdeniz uluslararası sularının hukuki durumu ve kıyı devletlerinin doktrin ve politikaları. Doktora Tezi, Yakın Doğu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Lefkoşa/Kıbrıs, 215 s.
• İnce, F., 2013. Lozan Barış Antlaşması ve Ege Adaları. Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 53(Lozan Antlaşması Özel Sayısı): 101-128.
• Karapınar, N., 2015. Birleşmiş milletler deniz hukuku sözleşmesi ve deniz alanlarına ilişkin bazı Kavramlar. Doğal Kay. ve Eko. Bült., 20: 13-21.
• Kaynar, M. K., Ak, G., 2017. Ege’de Temel Sorun: Unutul(may)an Türk Adaları. International Journal of Academic Value Studies, 3(8): 88-103.
• Klare, T.M., 2004. Kaynak Savaşları-Küresel Çatışmanın Yeni Alanları. Devin Yayınları, İstanbul, 45 s.
• Koç, M., 2006. Uluslararası Hukukta Deniz Alanlarını Sınırlandırılması Gelişmeleri ve Türkiye’nin Deniz Alanlarının Sınırlandırılması. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı, Ankara. Kuleyin, B., Cerit, A.G., 2011. Ham Petrolün Dünya Pazarlarına Ulaştırılmasında Ceyhan Terminalinin Rolü. Dokuz Eylül Üniversitesi, Denizcilik Fakültesi Dergisi, 3(2): 15-35.
• Kuran, S., 2006. Uluslararası Deniz Hukuku. Arıkan Yayınevi, İstanbul.
• Kuran, S., 2007. Uluslararası Deniz Hukuku, 2. Baskı, İstanbul.
• Kuran, S. 2009. Uluslararası deniz hukuku, 3. Baskı, İstanbul
• Kütükçü, M.A., Kaya, İ.S., 2016. Uluslararası Deniz Hukuku Kapsamında Doğu Akdeniz’deki Petrol ve Doğalgaz Kaynakları ile Türkiye’nin Hukuki Durumu. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 6(2/1): 81-96.
• Oran, B., 1999. Yunanistan’ın Lozan İhlalleri. Stratejik Araştırma ve Etüdler Milli Komitesi, (SAEMK) yayınları., Ankara, 79 s.
• Özgen, C., 2013. Doğu Akdeniz’de Enerji Güvenliğine Yönelik Bir Girişim: Akdeniz Kalkanı Harekatı. Akademik Orta Doğu, 8(1): 107-108.
• Özman, A. 2006. Deniz Hukuku I. Turhan Kitabevi, Ankara, 465 s.
• Pazarcı, H., 1984. Kıta Sahanlığı Kavramı ve Ege Denizi Kıta Sahanlığı Sorunu. Prof. Aziz Köklü’nün Anısına Armağan, A.Ü. SBF Yayınları, Ankara.
• Pazarcı, H., 1998. Uluslararası Hukuk Dersleri. II. Kitap, Gözden geçirilmiş 5. Basım, Turhan Kitabevi Yay., Ankara, 341 s.
• Pazarcı, H., 1999. Uluslararası Hukuk Dersleri. I. Kitap, Turhan Kitapevi, Ankara.
• Pazarcı, H., 2007. Uluslararası Hukuk Dersleri. 2. Kitap, Gözden Geçirilmiş 8. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara.
• R.G., 1964. 476 Numaralı Karasuları Kanunu. 15 Mayıs 1964 tarih ve 17711 sayılı Resmi Gazete.
• R.G., 1981. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği Hükümeti Arasında Türkiye Cumhuriyeti ve Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği Arasındaki Karadeniz'de Kıta Sahanlığı Sınırlandırması Hakkında Anlaşma. 20 Ocak 1981 tarih ve 17226 sayılı Resmi Gazete.
• R.G., 1980. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği Hükümeti Arasında Türkiye Cumhuriyeti ve Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği Arasındaki Karadeniz'de Kıta Sahanlığı Sınırlandırması Hakkında Anlaşmanın Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna İlişkin Kanun. 11 Aralık 1980 tarih ve 17187 sayılı Resmi Gazete.
• R.G., 1982. 2674 Numaralı Karasuları Kanunu. 29 Mayıs 1982 tarih ve 17708 sayılı Resmi Gazete.
• R.G., 1986. 86/11264 sayılı Bakanlar Kurulu Kararnamesi. 17 Aralık 1986 tarih ve 1931 sayılı Resmi Gazete.
• Sur, M., 2006. Uluslar Arası Hukukun Esasları. 2. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul, 293 s.
• Tamçelik, S., Kurt, E., 2014. Türkiye’nin Münhasır Ekonomik Bölge Algısı ve Yakın Tehdit Alanı: Kıbrıs. Uluslararası Güvenlik Kongresi Bildiriler Kitabı (Cilt 3), Editör: Hasret Çomak, Kocaeli Üniversitesi Yayınları 1. Baskı, Nisan 2014, Kocaeli, s. 882-993.
• URL-1, 2018. Doğu Akdeniz’de Deniz Yetki Alanlarının Sınırlandırılması Sorunu. Bahriye Enstitüsü. https://bahriyeenstitusu.org/2017/07/28/dogu-akdenizde-deniz-yetki-alanlarinin-sinirlandirilmasi-sorunu/; Erişim Tarihi: 15.03.2018
• URL-2, 2018. Türkiye İle Yunanistan Arasındaki Ege Sorunu. http://strate.blogcu.com/turkiye-ile-yunanistan-arasındaki-ege-sorunu/320628; Erişim Tarihi: 5.03.2018Usluer, Y., 1985. Ege Denizi’nde Türk Yunan Sorunları. M-5 Savuma ve Silah Sistemleri Dergisi, 12: 32-45.
• Yaycı, C., 2012. Doğu Akdeniz’de Deniz Yetki Alanlarının Paylaşılması Sorunu ve Türkiye. Bilge Strateji, 4(6): 1-70.
• Yenigün, M.C., 1996. Denizlerimizin Ulusal Güvenlik ve Ekonomi Açısından Değerlendirilmesi. Denizcilik Sempozyumu, Kocaeli Üniversitesi, Karamürsel Meslek Yüksek Okulu, 142 s.
• Yenigün, C., 1998. Türkiye ve Yunanistan Arasında Ege'deki Deniz Sorunları. In: Türk Yunan İlişkileri ve Kıbrıs Sorunu (Ed.: A. Yalçınkaya), Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Yıldırım, Ş.B., 2016. Yunanistan’ın Doğu Akdeniz Politikası ve Münhasır Ekonomik Bölge Paylaşımı. Bilge Adamlar Stratejik Araştırmalar Merkezi (BİLGESAM) Analiz/Avrupa, 1303, 9 s.
• Yolga, N., 1986. Ege’de Deniz Sorunları Semineri. Ankara Üniversitesi Siyasi Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara, 29 s.