Tamamlanmamış Bir Modernleşme Projesi Olarak Mersin

Yıl 2022, Cilt: 15 Sayı: 2, 931 - 942, 15.06.2022

Benan Dönmez

https://doi.org/10.35674/kent.1019828

Öz

Modernleşme, temas ettiği noktada 'yıkımlar' ile 'olanaklar'ı eş zamanlı olarak meşrulaştıran döngüsel bir zemindir. Mimarlık üzerinden mekanı ve kenti etkilediği halinde ise, karşılıklı bir başkalaşım eylemi üzerinden dinamik bir süreci tetikleyici konumuyla anlam kazanır. Çalışma da, bir 19. yüzyıl kenti üzerinden modernleşmenin anlamını keşfetmeye girişirken, doğrudan modernitenin kendisinin kurduğu bir kent olarak Mersin'i ele almaktadır. Kentleşme süreci üzerinden bir anlatının gerçekleştirildiği noktada ise, tartışmanın merkezine 'doğa' kavramı konumlandırılmakta, modernleşmenin uzantısında 'doğa'nın dönüşen anlamı bir argüman olarak sorunsallaştırılmaktadır. 19. yüzyıl içerisinde, gündelik hayatın dinamikleri ile kendiliğinden (serüvenci) bir modernleşme gösteren süreçteki kentleşme yaklaşımlarının ve doğanın gücünün keşfedilerek 'birlikte gelişme' üzerine kurulu anlamının, 20. yüzyıl ve sonrasında kaybolarak yerini planlı (rutin) bir modernleşme süreciyle birlikte doğanın ele geçirilmesi, temsili hale indirgenmesi ve tüketilmesi üzerine kurulu anlamına devretmesi üzerinden bir tartışma görünür kılınmaktadır. Dolayısıyla, mevcut durumundaki çıkmazlarıyla Mersin kenti "tamamlanmamış bir modernleşme projesi" olarak görülmekte, geleceğe dair inanç ve vaadini, geçmişinin dinamikleriyle yüzleşerek onları anlama aracılığıyla oluşturmaya niyetlenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Mersin, modernleşme, 19. yüzyıl kenti, kentleşme, doğanın dönüşümü

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

Teşekkür: Bu makale, Gazi Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü 2016-2017 Güz döneminde Prof. Dr. Neşe Gurallar tarafından verilmiş olan "İdeoloji ve Mekan" lisansüstü dersi kapsamında oluşturulan bir çalışmaya dayanmaktadır.

Mersin as An Incomplete Modernization Project

Öz

Modernization is a circular process that simultaneously legitimizes 'destructions' and 'possibilities'. In the case where it affects space and city through architecture, it gains its meaning through a reciprocal act of transformation with its position that induces a dynamic process. While attempting to discover the meaning of modernization through a 19th century city, this study deals with Mersin as a city that is directly founded by the modern state itself. At the point where a narrative is realized through the urbanization process, the concept of 'nature' is positioned at the center of the discussion and thus the transformed meaning of 'nature' in the extension of modernization is questioned as an argument. A discussion has been made visible through turning the meaning of 'modernization as adventure' with the dynamics of everyday life that is based on the development together by discovering the existing urbanization approaches and the power of nature within the 19th century into the meaning of 'modernization as routine' that is based on capturing of nature, reducing it to a representation and consuming of nature in the 20th century and after. Therefore, Mersin city is seen as an "incomplete modernization project" because of its current dilemmas and this study intends to generate a faith and a hope for the future by confronting the dynamics of the past through understanding them.

Anahtar Kelimeler

Mersin, modernization, 19th century city, urbanization, transformation of nature

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Adıyeke, N. (2002). Osmanlı döneminde İçel'in merkez kaymaları, etki alanı değişimleri ve Mersin Kenti'nin doğuşu, 19. yüzyılda Mersin ve Akdeniz dünyası içinde (ss. 81-85). Mersin: Mersin Üniversitesi Akdeniz Kent Araştırmaları Merkezi Yayınları, No:1.
• Adıyeke, N, ve Adıyeke, N. (2004). Modernleşmenin doğurduğu kent: Mersin. F. Özdem (Ed.), Sırtı dağ, yüzü deniz: Mersin içinde (ss. 69-90). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Bauman, Z. (2014). Modernlik ve müphemlik (İ. Türkmen, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. (Orijinal çalışma 1982 yılında yayımlanmıştır).
• Berman, M. (1994). Katı olan her şey buharlaşıyor (Ü. Altuğ ve B. Peker, Çev.). İstanbul: İletişim Yayıncılık. (Orijinal çalışma 1991 yılında yayımlanmıştır).
• Beyhan, B. ve Uğuz, S. (2012). Planning as a tool for modernization in Turkey: The case of Hermann Jansen's plan for Mersin. METU Journal of Social Structure, 29(2), 1-34.
• Goldhagen, S. W. (2005). Something to talk about: Modernism, discourse, style. Journal of The Society of Architectural Historians, 64(2), 144-167.
• Habermas, J. (1985). Modernity: An incomplete project (S. Ben-Habib, Çev.). H. Foster (Ed.), Postmodern culture içinde (ss. 3-15). Londra: Pluto Press. (Orijinal çalışma 1981 yılında yayımlanmıştır).
• Harvey, D. (2013). Paris, modernitenin başkenti (B. Kılınçer, Çev.). İstanbul: Sel Yayıncılık. (Orijinal çalışma 2003 yılında yayımlanmıştır yayımlandı).
• Marx, K. (1976). 1844 El yazmaları - Ekonomi, politik ve felsefe (K. Somer, Çev.). Ankara: Sol Yayınları. (Orijinal çalışma 1844 yılında yayımlanmıştır).
• Marx, K. ve Engels, F. (2003). Komünist parti manifestosu (Sol Yayınları Yayın Kurulu, Çev.). İstanbul: Eriş Yayınları. (Orijinal çalışma 1848 yılında yayımlanmıştır).
• Oğuz, İ. (2006). Mersin kentinin kuruluş öyküsü. Mersin: Mersin Ticaret ve Sanayi Odası Yayınları.
• Schorske, C. E. (1987). Fin-De-Siecle Vienna: Politics and culture. New York: Cambridge University Press. (Orijinal çalışma 1980 yılında yayımlanmıştır).
• Selvi Ünlü, T. (2007). 19. yüzyılda Mersin'in kentsel gelişimi (Yüksek Lisans Tezi), Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Toksöz, M. (2006). Bir coğrafya, bir ürün, bir bölge: 19. yüzyılda Çukurova. Kebikeç İnsan Bilimleri İçin Kaynak Araştırmaları Dergisi, (21), 97-110.
• Ünlü, T. (2007). Mersin'in mekansal biçimlenme süreci ve planlama deneyimleri. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 22(3), 425-436.