Güvenlikli Site Olgusunda Güvenlik Görevlisi Algısı: Eskişehir Örneği

Yıl 2022, Cilt: 15 Sayı: 2, 648 - 665, 15.06.2022

Hülya Örki

https://doi.org/10.35674/kent.1023514

Öz

Güvenlikli site olgusu özellikle 1980’li yıllarda tüm dünyada görülen neoliberal politikaların bir yansıması olarak başta ABD ve Avrupa’da daha sonra ise farklı dönemlerde dünyanın farklı ülkelerinde ortaya çıkmıştır. Türkiye örneğinde güvenlikli siteler, benzer şekilde neoliberal politikaların gündeme geldiği 1980’li yılların sonunda özellikle İstanbul ve Ankara gibi metropollerin çeperlerinde görülmeye başlamış, 1990 sonrasında dikkat çekici bir boyut kazanmış ve hemen hemen her kentte görülen bir yerleşim tipi halini almıştır. Eskişehir’de güvenlikli site olgusu son 10 yılı aşkın bir süredir kentsel mekânda, özellikle de konut alanında yaşanan dönüşüm doğrultusunda ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada, Türkiye’de gelişim dinamikleri doğrultusunda, Eskişehir’de güvenlikli sitelerin ortaya çıkışı, genel özellikleri, tercih nedenleri, tercih edenlerin sosyo-kültürel profillerini irdelemek ve bu doğrultuda özel güvenlik görevlilerinin konumunu ortaya koymak amaçlanmaktadır. Bu doğrultuda Temmuz-Ağustos 2018 tarihleri arasında Eskişehir’de özel güvenlikli sitede yaşayan ve özel güvenlikli olmayan yerleşim alanlarında yaşayan 12 kişi ile derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Katılımcıların beyanları ile elde edilen veriler doğrultusunda katılımcıların güvenlikli siteyi tercih etme nedenleri, güvenlik ve özel güvenlik algıları ortaya konmuş, söz konusu yerleşim alanları konum, genel tasarım özellikleri, sosyal donatılar, güvenlik gibi parametreler çerçevesinde irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

güvenlikli site, Eskişehir, neoliberal politikalar, güvenlik görevlisi

Destekleyen Kurum

Anadolu Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Komisyonu

Proje Numarası

1608E597

Teşekkür

Sevgili tez danışmanım Doç. Dr. Emre Gökalp’e bana sağladığı rehberlik ve göstermiş olduğu destekten ötürü sonsuz teşekkür ederim

Security Guard Perception in the Case of a Gated Community: The Case of Eskişehir

Öz

The phenomenon of gated communities emerged especially in the USA and Europe, and then in different countries of the world at different times, as a reflection of the neoliberal policies seen all over the world in the 1980s. In the case of Turkey, gated communities started to be seen especially in the peripheries of metropolises such as Istanbul and Ankara at the end of the 1980s, when neoliberal policies were on the agenda, and gained a remarkable dimension after 1990 and became a type of settlement seen in almost every city. The concept of a gated community in Eskişehir has emerged in the last 10 years in line with the transformation experienced in the urban space, especially in the housing area. In this study, in line with the dynamics of development in Turkey, it is aimed to examine the emergence, structure, features, reasons for preference of gated communities in Eskişehir, socio-cultural profiles of those who prefer them, and to reveal the position of private security guards in this direction. In this direction, in-depth interviews were conducted with 12 people living in privately secured residential areas in Eskişehir between July and August 2018. In line with the data obtained with the statements of the participants, the number of gated communities in Eskişehir and the user profile were revealed, and the settlement areas in question were examined within the framework of parameters such as location, general design features, social facilities and security.

Anahtar Kelimeler

gated communities, Eskişehir, neoliberal policies, private security guards

Proje Numarası

1608E597

Kaynakça

• 1. Akarçay, E. ve Suğur, N. (2016). Eskişehir’de kentin ve tüketim mekânlarının dönüşümü. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt. 71, No. 3, ss. 797-825
• 2. Akgün, A. A. (2012). Korumalı yerleşimlerin pazarlama söyleminde kültür ve mekân. İdealkent Dergisi (Güvenlikli siteler: Sosyo-mekansal ayrışmanın yeni biçimi), S. 6, ss. 208-223
• 3. Akpınar, İ. Y. ve Kahvecioğlu, N. P. (2007). Küresel İstanbul’un mekansallaşması: “kap(ı/a)lı özel siteler”. 1. Ulusal kent, kültür ve konut, ulusal sempozyumu bildiri kitabı. Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul
• 4. Akyol Altun, T. D. (2010). Kapalı konut siteleri ve ‘mahalle’ kavramı. İdealkent Dergisi (Mahalle: İstanbul, mahalle ve mekan), S. 2, ss. 216-244
• 5. Akyol Altun, T. D. (2012). İzmir’de yeni bir konut üretim süreci olarak kapalı konut siteleri. İdealkent Dergisi (Güvenlikli siteler: Sosyo-mekansal ayrışmanın yeni biçimi), S. 6, ss. 40-61
• 6. Alver, K. (2010). Steril hayatlar (2. Basım). Ankara: Hece Yayınları
• 7.Ayata, S. (2005). Yeni orta sınıf ve uydu-kent yaşamı (İçinde) Kültür fragmanları: Türkiye’de gündelik hayat (Der: D. Kandiyoti ve A. Saktanber). İstanbul: Metis Yayınları.
• 8. Aydın, S. (2012). İstanbul’da “orta sınıf” ve kapalı siteler. İdealkent Dergisi (Güvenlikli siteler: Sosyo-mekansal ayrışmanın yeni biçimi), S. 6, ss. 96-123
• 9.Bartu, A. (2001). Kentsel ayrışım: İstanbul’da yeni yerleşmeler ve Kemer Country örneği (İçinde) 21. Yüzyıl karşısında kent ve insan (Ed: F. Gümüşoğlu). İstanbul: Bağlam Yayınları.
• 10. Blakely, E. J. ve Snyder, M. G. (1997). Fortress America Gated Communities in the United States, Washington: Broking İnstitution Press.
• 11. Blakely, E. J. ve Snyder, M. G. (1998). Separate places: Crime and security in gated communities. (İçinde) Reducing crime through real estate development and management (Ed: M. Felson and R.B. Peiser), pp. 53-70. Washington, D.C.: Urban Land Institute
• 12. Caldeira, T. (1999). Sao Paulo'da yeni mekânsal ayrımlaşma: Duvarlar inşâ etmek (Çev: A. Günal). Birikim dergisi, S. 123 (Temmuz, 1999)
• 13.Caldeira, T. (2011). City of Walls Crime, Segregation and Ctizenship in Sao Paulo, Berkeley: University of California Press.
• 14. Danış, Ş. (2001). İstanbul’da uydu yerleşmelerinin yaygınlaşması: Bahçeşehir örneği (İçinde) 21. Yüzyıl karşısında kent ve insan (Ed: F. Gümüşoğlu). İstanbul: Bağlam Yayınları
• 15. Deyan, M. (2014). Sosyal kontrolün yeni biçimi olarak özel güvenlik birimleri: Site yerleşimlerinde yaşayanlar üzerinde karşılaştırmalı bir analiz, Ankara örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Kara Harp Okulu, Savunma Bilimleri Enstitüsü
• 16. Eick, V. (2011). Policing ‘below the state’ in Germany: Neocommunitarian soberness and punitive paternalism. Contemporary Justice Review, Vol. 14, No. 1, March 2011, 21–41.
• 17. Furedi, F. (2014). Korku kültürü (2. Basım) (Çev: B. Yıldırım). İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• 18. Geniş, Ş. (2009). Neo-liberal kentleşmenin mekanda yansımaları: İstanbul’da güvenlikli siteler. Toplum ve Bilim, S.116, ss.121-156
• 19. Kesim Güven, S. ve Kar, A. (2013). Kutuplaştırmanın yeni mekanları: Kapalı siteler. Folklor/Edebiyat dergisi, S. 75(19), (2013/3), ss. 9-36
• 20. Kuppinger, P. (2012). Dışlayıcı yeşillik: Kahire’de yeni güvenlikli siteler (Çev: Ş. Geniş). İdealkent Dergisi (Güvenlikli siteler: Sosyo-mekansal ayrışmanın yeni biçimi), S. 6, ss. 10-39.
• 21. Kurtuluş, H. (2003). Mekanda billurlaşan kentsel kimlikler: İstanbul’da yeni sınıfsal kimlikler ve mekânsal ayrışmanın bazı boyutları, Doğu-Batı, S.23.
• 22. Kurtuluş, H. (2005a). Bir ütopya olarak Bahçeşehir. (Haz. H. Kurtuluş), İstanbul’da kentsel ayrışma içinde (s. 161-186). İstanbul: Bağlam Yayınları.
• 23.Kurtuluş, H. (2005). İstanbul’da kapalı yerleşmeler Beykoz Konakları örneği. (Haz. H. Kurtuluş), İstanbul’da kentsel ayrışma içinde (s. 161-186). İstanbul: Bağlam Yayınları.
• 24. Low, S. M. (2001). The edge and the center: Gated communities and the discourse of urban fear. American Anthropologist, S. 103(1), ss. 45-58.
• 25.Low, S. M. (2008). Fortification of Residential Neighbourhoods and the New Emotions of Home. Housing, Theory and Society, S. 25(1), ss. 47–65.
• 26. Mayring, P. (2011). Nitel sosyal araştırmaya giriş (Çev: A. Gümüş ve M. S. Durgun). Ankara: Bilgesu Yayıncılık.
• 27. Merriam, S. B. (2015). Nitel araştırma (Çev: S. Turan). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• 28. Merry, S.E. (2001). Spatial govemmentality and the new urban social order: controlling gender violence through law. American Anthropologist, S.103(1), ss.16-29.
• 29. Neocleous, M. (2014). Güvenliğin eleştirisi (Çev: T. Ok). Ankara: NotaBene yayınları.
• 30. Neuman, W. L. (2012). Toplumsal araştırma yöntemleri (Çev: S. Özge). Ankara: Yayınodası Ltd.
• 31. Perouse, J.F. ve Danış, A.D. (2005). Zenginliğin mekanda yeni yansımaları: İstanbul’da güvenlikli siteler. Toplum ve Bilim, S.104, ss.92-123.
• 32. Roitman, S. (2005). Who segregates whom? The analysis of a gated community in Mendoza, Argentina. Housing Studies (March 2005), S. 20 (2), ss. 303–321.
• 33. Roitman, S. (2010). Gated communities: Definitions, causes and consequences. Urban Design and Planning, S. 163, ss. 31-38.
• 34. Sennett, R. (2010). Kamusal insanın çöküşü (Çev: S. Durak ve A. Yılmaz). İstanbul: Ayrıntı yayınları.
• 35. Shearing, C. ve Stenning, P. C. (1981). Modern private security: Its growth and implications. Crime and Justice, S. 3 (1981), ss.193-245.
• 36. Töre, E. ve Som, S. (2009). Sosyo-mekânsal ayrışmada korunaklı konut yerleşmeleri: İstanbul örneği. Megaron (Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi), S. 4(3), ss. 121-130.
• 37. Vilalta, C.J. (2011). Fear of crime in gated communities and apartment buildings: a comparison of housing types and a test of theories. J Hous and the Built Environ, S: 26, ss. 107-121.
• 38. “İşte dünyanın ve Türkiye'nin en güvenli şehirleri”, (12.10.2018). https://www.cnnturk.com/yasam/iste-dunyanin-ve-turkiyenin-en-guvenli-sehirleri?page=7 (E.T.27.12.2018).
• 39. “Şehirlerin suç oranları”, 07.09.2011. https://www.sabah.com.tr/galeri/yasam/sehirlerin-suc-oranlari-364917339977 (E.T.27.12.2018).
• 40. Modern Eskişehir’in yeni yüzü. http://www.yenisehirkonaklari.com/kurumsal-modern_eskisehirin_yeni_yuzu (E.T.19.02.2019).