The Importance of Urban Desing Activities In Taking a Holitical Approach to Urban Planning: “Beykoz-Karlitepe Urban Design Guide Example

Yıl 2022, Cilt: 15 Sayı: D.Ü. 2. Uluslararası Mimarlık Sempozyumu Özel Sayısı, 1 - 22, 05.08.2022

Eyüp Salih Elmas

https://doi.org/10.35674/kent.1013928

Öz

Urban areas; they are multi-functional living spaces with high density, containing natural and artificial elements at the same time where agricultural activities are almost non-existent. The urban planning is the physical arrangement size of the vision, which is put into the cities with environmental and strategy plans. According to the current urban planning legislation, it is sufficient to study master and implementation plans by city planners. Implementation plans should include design decisions to create, protect and sustain the textures and architectural identities of cities beyond 2D planning. Functioning and population accounts which are coming from the master plan should not be the prominent determining factors of the implementation planning. Urban plans or designs at 1/1000 and lower scaled, whose special and general application provisions, decisions are not clear; lay the groundwork for errors that are constantly disrupted and cannot be compensated. Therefore, urban designing is the main course and the act of implementation planing. İmplementation plans should be prepared and signed by the city planner and the architect both together. During the implementation planing process, also other professionals in the relevant branches be involved in the same working group, depending on the nature of the urban area. Many elements such as natural and artificial thresholds; climatic characteristics, vegetation, geological structure, socioeconomic and cultural values of the urban planning area will be focused by the experts. Thus, urban areas will be designed and planned with a holistic approach such as sustainable, applicable, viable and supported by the public. Urban negativities as loss of lives in natural disasters property caused by the wrong choice of settlement, the existence of individual buildings without identity and climate change and its consequences, which have begun to be felt in recent years etc. suggest that urban planning is not approached holistically. When the urban design examples in developed countries are examined, it is determined that the holistic approach is dominant in urban planning in there. However, when the domestic examples are examined; it is determined that the urban design works are at the level of improving the building facades and introducing signage. In this study, the importance of urban design studies in the holistic approach to urban planning is revealed through a case study. It should be aimed to ensure that the urban design study is unique and special to the urban area and that it is the product of a detailed analysis process. The process with the participation of many disciplines, to be accepted by the stakeholders and to be implemented throughout the country. For this reason, it has been the most important aim of this study to show that urban design studies are an important source and basic for gaining a holistic approach to urban planning. It is thought that the study will be an example of the necessity of a holistic approach to planning in the implementation plan process and will provide an idea for the elimination of the deficiency in the current plan legislation and contribute to the literature.

Anahtar Kelimeler

Urban planning, Urban design, Development plan, Holistic approach, Sustainability

Kentsel Planlamaya Bütüncül Yaklaşım Kazandırmada Kentsel Tasarım Çalışmalarının Önemi: “Beykoz-Karlıtepe Kentsel Tasarım Rehberi Örneği"

Öz

Kentler; yüksek yoğunluklu, içerisinde doğal ve yapay unsurları ihtiva eden, tarımsal faaliyetlerin yok denecek kadar az olduğu çok işlevli yaşam alanlarıdır. Kentlere çevre düzeni ve strateji planları ile konulan vizyonun fiziksel düzenleme boyutu ise imar planlama eylemidir. Yürürlükteki imar planı yapım mevzuatı, nazım ve uygulama imar planlarının şehir plancıları eliyle yapılmasını yeterli görmektedir. Uygulama imar planları, iki boyutlu planlamanın ötesinde kentlerin dokusunu ve mimari kimliklerini oluşturma, koruma ve yaşatma kararlarını ihtiva etmelidir; nazım imar planından gelen işlevlendirme ve nüfus hesapları planlamanın öne çıkan belirleyici unsurları olmamalıdır. Uygulama imar planı yapım süreci kentsel tasarlama eylemidir, 1/1000 ve alt ölçekteki kentsel tasarım kararları ve özel –genel uygulama hükümleri netleşmeyen uygulama imar planları sürekli aksayan ve telafisi mümkün olmayan hatalara zemin hazırlamaktadır. Uygulama imar planı yapım sürecinde, şehir plancısı ve mimarın birlikte yürüteceği ayrıca planlama alanının özelliğine göre de ilgili branştaki meslek insanları da çalışma grubunda yer almalıdır. Böylece planlama alanına ait doğal ve yapay eşikler, iklim özellikleri, bitki örtüsü, jeolojik yapısı, sosyoekonomik ve kültürel değerleri gibi birçok unsura, konusunda uzman meslek insanı tarafından kentsel tasarım çalışması sürecinde odaklanılacak, bütüncül yaklaşımla; sürdürülebilir, uygulanabilir ve kamuoyu tarafından desteklenir kentsel alanlar elde edilebilecektir. Son yıllarda etkisi hissedilmeye başlayan iklim değişikliği ve sonuçları, doğal afetlerde yanlış yerleşim seçiminden kaynaklanan can ve mal kayıpları, kimliksiz münferit binaların varlığı vb. kentsel olumsuzluklar, kentsel planlamaya bütüncül yaklaşılmadığını düşündürmektedir. Gelişmiş ülkelerdeki kentsel tasarım örnekleri incelendiğinde planlamaya bütüncül yaklaşım anlayışının hâkim olduğu tespit edilmektedir. Oysaki yurt içinden örnekler incelendiğinde, bazı kırsal alanda yapılan kentsel tasarım çalışmaları dışında; kentsel tasarım çalışmalarının bina cephelerinin iyileştirilmesi ve tabela düzeni getirilmesi düzeyinde kaldığı tespit edilmektedir. Bu çalışmayla, kentsel planlamaya bütüncül yaklaşılmada kentsel tasarım çalışmalarının önemi bir vaka incelemesi üzerinden ortaya konulmaktadır. Kentsel tasarım çalışmasının, kentsel alana özgün olduğu ve birçok disiplinin katılımıyla detaylı bir analiz sürecinin ürünü olduğunun paydaşlar tarafından kabullenilmesi ve yurt genelinde uygulanmasının sağlanması hedeflenmelidir. Bu sebeple kentsel planlamaya bütüncül yaklaşım bakış açısının kazandırılmasında kentsel tasarım çalışmalarının önemli bir kaynak ve dayanak oluşturduğunu göstermek bu çalışmanın en önemli amacı olmuştur. Çalışmanın, uygulama imar planı yapım sürecinde planlamaya bütüncül yaklaşmanın gerekli olduğu hususunda örnek olacağı ve yürürlükteki plan yapım mevzuatındaki eksikliğin giderilmesine fikir vereceği ve literatüre katkı koyacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kent planlama, Kentsel tasarım, İmar planı, Bütüncül yaklaşım, Sürdürülebilirlik

Kaynakça

• Aras, B.B. (2019). Kentsel Sürdürülebilirlik Kapsamında Yeşil Çatı Uygulamaları. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (1), 469-504. DOI: 10.33206/mjss.474314.
• Aydermir E.S., Aydemir, S., Beyazlı, D., Ökten, N., Öksüz, A., Sancar, C., Özyaba, M., Türk, y. (2004). Kent Alanlarının Planlanması ve Tasarımı. Akademi, Trabzon.
• Beykoz Belediyesi. (2016). Kentsel Tasarım Rehberi ‘Karlıtepe Mevkii’. Beykoz Belediyesi Plan Proje Müdürlüğü.
• Beykoz Belediyesi. (t.y.). Beykoz Tarihi. https://beykoz.bel.tr/sayfa/4/34/beykoz-tarihi.
• Boran, B. (1990). Sanayi Sonrası Şehir Formunun Transformasyonu. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. (2016). Kentsel Tasarım Rehberleri / Cilt 1: Araştırma ve Tanımlama. Erişim: https://mpgm.csb.gov.tr/kentsel-tasarim-rehberleri-i-82334.
• Ekiz, D. (2003). Eğitimde Araştırma Yöntem ve Metotlarına Giriş. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Erol, A., Görmez, K. (2020). Teoride ve Pratikte Yeni Şehircilik Akımı. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İİBF Dergisi Cilt:22 S.1.
• Erten, S., Çimen, D., Burat, S. (2005). Türkiye’de Kentsel Tasarım Proje Yarışmaları ve Disiplinlerarası Çalışmayı Öğrenme Süreci. Planlama TMMOB Şehir Plancıları Odası Yayını (33: 123- 128).
• Günay, B. (1993). Kentsel Tasarım Bir Kamu Politikasıdır. Doktora Yeterlilik Çalışması. Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Günay, B. (1997). Kentsel Tasarım Kültürü ve Yaratıcılığın Sırları. Planlama (97-2 s.6). TMMOB Şehir Plancıları Odası Yayınları, Ankara.
• Karakurt, E. (2006). Kentsel Mekânı Düzenleme Önerileri: Modern Kent Planlama Anlayışı ve Postmodern Kent Planlama Anlayışı. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı.26.
• Keleş, R. (1998). Kentbilim Terimleri Sözlüğü (3.Baskı). Ankara: İmge Kitabevi.
• Keleş, R. (2000). Kentleşme Politikası. Ankara: İmge Kitabevi.
• Lynch, K. (2012). Kent İmgesi (6. Baskı). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Mevzuat Bilgi Sistemi. (2014). Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği. Erişim: https://www.mevzuat.gov.tr/File/GeneratePdf?mevzuatNo=19788&mevzuatTur=KurumVeKurulusYonetmeligi&mevzuatTertip=5.
• Özcan, Z. (2006). Planlamada Disiplinler Arası İlişkiler ve Kentsel Arkeolojinin Yeri. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi (06, C.21, N.4, s.687).
• Resmî Gazete. (2005). Koruma Amaçlı İmar Planları ve Çevre Düzenleme Projelerinin Hazırlanması, Gösterimi, Uygulaması, Denetimi ve Müelliflerine İlişkin Usul ve Esaslara Ait Yönetmelik. Erişim: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2005/07/20050726-5.htm .
• Sakınç, E. (2006). Sürdürülebilirlik Bağlamında Mimaride Güneş Enerjili Etken Sistemlerin Tasarım Öğesi Olarak Değerlendirilmesine Yönelik Bir Yaklaşım. Doktora Tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Şimşek, S. (2020). İmar Planlarında Müellif Zorunluluğu, Müelliflerin Nitelikleri ve Sorumlulukları. Erişim: https://gayrimenkulmevzuati.com/imar-planlarinda-muellif-zorunlulugu-ve-muelliflerin-nitelikleri-sorumluluklari/.
• Tekeli, İ. (1980). Türkiye’de Kent Planlamasının Tarihsel Kökleri. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Basım İş birliği, Ankara.
• Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı, (2018). “Nüfus Projeksiyonları, 2018-2080”. Haber Bülteni, Sayı: 30567. Erişim: https://tuikweb.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=30567.
• Yenice, M.S. (2005). Kentsel Planlama Sürecinde Konya Kent Formunun Gelişimi Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Yetkin, E. G. (2019) Sürdürülebilir Mimarlık Kapsamında Yapılarda Su Korunumu Stratejileri. Sürdürülebilir Mühendislik Uygulamaları ve Teknolojik Gelişmeler Dergisi, 2 (2), 70-78. Erişim: https://dergipark.org.tr/en/pub/smutgd/issue/51192/650913.
• Bu çalışmadaki görseller Beykoz Karlıtepe Mevkii Kentsel Tasarım Rehberinden alınmıştır.