Scale Development and Validity Study for Smart City Applications

Yıl 2023, Cilt: 16 Sayı: 3, 1497 - 1524, 15.09.2023

Berfin Göksoy Sevinçli

https://doi.org/10.35674/kent.1287596

Cited By: 1

Öz

Smart cities have started to become widespread with the development of today's technology. Smart cities are basically smart economy, smart environment, smart governance, smart transportation, smart people and smart life components. In the absence of one of the basic components, it is not possible to talk about smart cities. The successful implementation of smart cities also depends on the approaches of the city dwellers towards smart city applications. Studies on smart cities in the literature mainly reveal the applications of smart cities selected as samples. This study, on the other hand, aims to develop a social scale based on the approaches of urban residents towards smart city applications. A 5-point Likert-type questionnaire was obtained by creating an item pool for each of the smart city components (factors). In the study, analyzes were made with the data obtained from a total of 844 people residing in the Çankaya district of Ankara, over the age of 18 and using a smart phone. Analysis findings: It has been shown that the scale is a measurement tool with 26 items and 6 factors with structural validity and reliability. It is expected that the number of items eliminated in scale development studies is nearly half of all items. As a result, it has been found that the scale of smart city applications is perfectly reliable, the smart transportation factor is very reliable, the smart human factor, smart life factor, smart economy factor, smart environment factor is good, and the smart governance factor is generally accepted as reliable measurement tools. According to the item analyzes made with the factors, it was seen that there was no need to exclude any item from the scale in terms of reliability and the item-total correlations were above 0.7. When the scale items were examined, it was understood that all of them had statistically significant coefficients and were of sufficient size.

Anahtar Kelimeler

Smart City, Smart City Components, Smart City Application Scale, Validity, Reliability

Akıllı Kent Uygulamalarına Yönelik Ölçek Geliştirme ve Geçerlik Çalışması

Öz

Akıllı kentler, günümüz teknolojisinin gelişmesiyle yaygınlaşmaya başlamıştır. Akıllı kentler temelde; akıllı ekonomi, akıllı çevre, akıllı yönetişim, akıllı ulaşım, akıllı insan ve akıllı yaşam bileşenlerinden oluşmaktadır. Temel bileşenlerden herhangi birinin eksikliği durumunda akıllı kentlerden bahsetmek mümkün olmamaktadır. Elbette akıllı kentlerin başarılı bir şekilde hayata geçirilmesi kent sakinlerinin akıllı kent uygulamalarına yönelik yaklaşımlarına da bağlıdır. Literatürde akıllı kentlere yönelik çalışmalar ağırlıklı olarak örneklem seçilen kentlerin akıllı kent uygulamalarının neler olduğunu ortaya koymaktadır. Bu çalışma ise, kent sakinlerinin akıllı kent uygulamalarına yönelik yaklaşımlarını temel alan toplumsal bir ölçek geliştirme amacındadır. Amaç doğrultusunda anket yöntemi tercih edilmiştir. Akıllı kent bileşenlerinin (faktör) her biriyle ilgili madde havuzu oluşturularak 5li likert tipte anket elde edilmiştir. Çalışmada Ankara ili Çankaya ilçesinde ikamet eden, 18 yaşından büyük ve akıllı telefon kullanan toplam 844 kişiden elde edilen verilerle analizler yapılmıştır. Analiz bulguları doğrultusunda ölçeğin 26 madde ve 6 faktör ile yapısal geçerlilik ve güvenirlilik özelliklerine sahip bir ölçme aracı olduğu görülmüştür. Ölçek geliştirme çalışmaları için madde havuzundan elenen madde sayısının tüm maddelerin yarıya yakını olması beklenen bir durumdur. Sonuç olarak akıllı kent uygulamaları ölçeğinin mükemmel derecede güvenilir, akıllı ulaşım faktörünün çok iyi derecede güvenilir, akıllı insan faktörü, akıllı yaşam faktörü, akıllı ekonomi faktörü, akıllı çevre faktörünün iyi derecede, akıllı yönetişim faktörünün ise genel kabul gören düzeyde güvenilir ölçme araçları oldukları bulgulanmıştır. Faktörler bazında yapılan madde analizleri incelendiğinde ise güvenirlilik bakımından herhangi bir maddenin ölçek dışında bırakılmasına gerek olmadığı ve madde toplam korelasyonlarının 0.7’nin üzerinde olduğu görülmüştür. Ölçek maddeleri incelendiğinde tamamının istatistiksel olarak anlamlı yol katsayılarına sahip ve yeterli büyüklükte maddeler olduğu anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Akıllı Kent, Akıllı Kent Bileşenleri, Akıllı Kent Uygulama Ölçeği, Geçerlik, Güvenilirlik.

Kaynakça

• Abdalla, W.; Renukappa, S.; Suresh, S. (2022). Managing COVID-19-related knowledge: A smart cities perspective. Knowl. Process Manag. 1–22.
• Ahmad, A.; Ahmad, T.; Ahmad, M.; Kumar, C.; Alenezi, F.& Nour, M. (2022). A complex network-based approach for security and governance in the smart green city. Expert Systems with Applications. 214. 10.1016/j.eswa.2022.119094
• Ahmed, S., Mazri, T. (2023). Security Approaches for Smart Campus. In: Ben Ahmed, M., Boudhir,
• A.A., Santos, D., Dionisio, R., Benaya, N. (eds) Innovations in Smart Cities Applications Volume 6. SCA 2022. Lecture Notes in Networks and Systems, vol 629. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-031-26852-6_18
• Akbaş, Ö. Ü. İ. (2018). Kent Formunun Evrimi: Akıllı Kent. International Journal of Social Science Number: 68,p. 375-390.
• Akıllı Şehir. (tarih yok). 02 02, 2023 tarihinde https://www.akillisehir.com/idet/11/680/ankara adresinden alındı
• Alizadeh, H.; Sharifi, A. (2023). Societal smart city: Definition and principles for post-pandemic urban policy and practice. Cities. VL 134, 2023/03/01,https://doi.org/10.1016/j.cities.2023.104207.
• Alshamaila, Y.; Papagiannidis, S.; Alsawalqah, H.; Aljarah, I. (2023). Effective use of smart cities in crisis cases: A systematic review of the literatüre, International Journal of Disaster Risk Reduction. Volume 85, 103521, https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2023.10352.
• Anderson, L. W. (1981). Anderson, L. W. (1981). Attitude measurement: Attitudes and their measurement. J.P. Keeves (Eds); 1988: Educational research methodology, and measurement: An international handbook. (pp. 421-426). Toronto: Pergamon Press.
• Aslan, M. M. & Bulut, Y. (2019). Akıllı Kent Uygulamalarının Kentsel Güvenlik Açısından Önemi. Assam Uluslararası Hakemli Dergi, 13. Uluslararası Kamu Yönetimi Sempozyumu Bildirileri Özel Sayısı, 52-60. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/assam/issue/48907/571785
• Atik, E. & Baraz, AB (2023). Otel İşletmelerinde Yenilik Ölçeği Kullanımlık ve Güvenilirlik Çalışması. GSI Dergileri Serie A: Turizm Rekreasyon ve Spor Bilimlerindeki Gelişmeler, 6(1), 129-151 . DOI: 10.53353/atrss.1159888.
• Aydınlı, H. İ. & Huseynov, T. (2022). Akıllı Kent Teorisi Çerçevesinde Azerbaycan Karabağ`da Akıllı Kent Sistemi Üzerine Bir Değerlendirme. Kamu Yönetimi ve Teknoloji Dergisi, 4 (2), 218-234. DOI: 10.58307/kaytek.1160734.
• Bal, F. & Akgül, Ö. (2023). Deprem Kaygısı Ölçeği Geliştirme Çalışması. The Journal of Academic Social Science, 139, 77-96.
• Bilici, Z., & Babahanoğlu, V. (2018). Akıllı kent uygulamaları ve Konya örneği. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 9(2), 124-139.
• Bothma, C.F.C. & Roodt, G. (2013). The validation of the turnover intention scale : original research, SA Journal of Human Resource Management, Vol. 11, No. 1.
• Budak, S. & Sezgin, S. (2021). COVID-19 ile Mücadelede Akıllı Kent Uygulamalarının Önemi: Balıkesir Büyükşehir Belediyesi Örneği. TESAM Akademi Dergisi, 8 (2), 521-552. DOI: 10.30626/tesamakademi.933891
• Bulut, A. & Adıgüzel, Ş. (2023). Akıllı Kent Yaklaşımı ve Büyükşehir Belediyelerinde Uygulama İmkanları: Gaziantep ve Hatay Büyükşehir Belediyeleri Örnekleri. Uluslararası Akademik Birikim Dergisi, 6 (2), 196- 218. ISSN: 2757-6469.
• Bulut, Y. & Aslan, M. M. (2021). COVID-19 Pandemisinin Sosyo-Ekonomik Etkileri ve Akıllı Kent Uygulamaları. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, ICOMEP ÖZEL SAYISI, 261-276. DOI: 10.54600/igdirsosbilder.978576
• Cavada, M. (2023). Evaluate Space after Covid-19: Smart City Strategies for Gamification. INTERNATIONAL JOURNAL OF HUMAN–COMPUTER INTERACTION. VOL. 39, NO. 2, 319–330. https://doi.org/10.1080/10447318.2021.2012383
• Chen, G. M.& Starosta, W. J. (2000). The Development and Validation of the Intercultural Sensitivity Scale, Paper presented at the Annual Meeting of the National Communication Association, 8-12.
• Cohen, B. (2014). The Smartest Cities In The World 2015: Methodology. Fast Company: https://www.fastcompany.com/3038818/the-smartest-cities-in-the-world-2015-methodolog, Erişim Tarihi: 03.04.2023.
• Çankaya Belediyesi. (2016, Ağustos 06). 03 02, 2023 tarihinde https://www.cankaya.bel.tr/news/5417/Cankaya-2-Akilli-Kentler-Calistayina-Ev-Sahipligi-Yapti/ adresinden alındı
• Çetin, M., & Çiftçi, Ç. (2019). Literatüre Göre Dünya ve Ülkemizden Örneklerle Akıllı Kent Kavramının İrdelenmesi. Ulusal Çevre Bilimleri Araştırma Dergisi, 2(3), 134-143.
• DeVellis, R. F. (2012). Scale Development, Theory and Applications. New Delhi: Nobel.
• Diemer, M. A., Rapa, L. J., Park, C. J., & Perry, J. C. (2017). Development and Validation of the Critical Consciousness Scale. Youth & Society, 49(4), 461–483. https://doi.org/10.1177/0044118X14538289.
• Doğan, O., Bulut, Z. A., & Çımrın, F. K. (2015). Bireylerin Sürdürülebilir Tüketim Davranışlarının Ölçülmesine Yönelik Bir Ölçek Geliştirme Çalışması. Ataturk University Journal of Economics & Administrative Sciences, 29(4).
• Erdem, A. D., & Bilgili, A. (2023). Türkiye’de İklim Değişikliğiyle Mücadele Araçları: Ulusal Akıllı Şehirler Stratejisi ve Eylem Planı. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 32 (1), 51-78.
• Erdoğan, G. (2019). Akıllı Kent Göstergeleri ve Stratejileri. Yönetim Bilişim Sistemleri Dergisi, 4(2), 1-23.
• Fonseca, D.; Sanchez-Sepulveda, M.; Necchi, S.; Peña, E. (2021). Towards Smart City Governance. Case Study: Improving the Interpretation of Quantitative Traffic Measurement Data through Citizen Participation. Sensors 2021, 21, 5321. https://doi.org/10.3390/s21165321.
• Gazis, V., Strohbach, M., Akiva, N. & Walther, M. (2013). A Unified View on Data Path Aspects for Sensing Applications at a Smart City Scale, 2013 27th International Conference on Advanced Information Networking and Applications Workshops, Barcelona, Spain, 2013, pp. 1283-1288, doi: 10.1109/WAINA.2013.66.
• Gupta, S.; Alharbi, F.; Alshahrani, R.; Kumar Arya, P.; Vyas, S.; Elkamchouchi, D.H.; Soufiene, B.O. (2023). Secure and Lightweight Authentication Protocol for Privacy Preserving Communications in Smart City Applications. Sustainability 2023, 15, 5346. https://doi.org/10.3390/su15065346
• Gürbüz, S. (2021). Amos ile Yapısal Eşitlik Modellemesi. Ankara: Seçkin.
• Gürcan, C. & Açıksöz, S. (2023). Akıllı Atık Yönetimi ve Örnek Uygulamalar. Kent Akademisi, 16 (1), 577-594. DOI: 10.35674/kent.881639.
• Gürsoy O. (2019), Akıllı Kent Yaklaşımı ve Türkiye’deki Büyükşehirler İçin Uygulama İmkânları, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Hair, F. (2013). Multivariate Data Analysi. Pearson Education Limited.
• Hassankhani, M.; Alidadi, M.; Sharifi, A.; Azhdari, A. Smart City and Crisis Management: Lessons for the COVID-19 Pandemic. Int. J. Environ. Res. Public Health 2021, 18, 7736. https://doi.org/10.3390/ijerph18157736
• Herdiansyah, H. (2023). Smart city based on community empowerment, social capital, and public trust in urban areas. Global Journal of Environmental Science and Management, 9(1), 113-128. https://doi.org/10.22034/gjesm.2023.01.09
• Herzberg, C. (2018). Akıllı Şehirler, Dijital Ülkeler. (N. Özata, Çev.) İstanbul: Optimist Yayıncılık.
• Hill, D. B., & Willoughby, B. L. (2005). The Development and Validation of The Genderism and Transphobia Scale. Sex roles, 53.
• Huovila, A., P. Bosch and M. Airaksinen (2019), “Comparative analysis of standardized indicators for Smart sustainable cities: What indicators and standards to use and when?”, Cities, Vol. 89, pp. 141-153, http://dx.doi.org/10.1016/j.cities.2019.01.029.
• IMD. (2021, Ekim). 02 05, 2023 tarihinde https://www.imd.org/ adresinden alındı.
• IMD. (2023, Nisan). 07.06.2023 tarihinde https://www.imd.org/smart-city-observatory/home/ adresinden alındı.
• İlhan, E. & Çam, Ş. (2023). Öğretim Elemanları için Aktif Öğrenme Uygulamaları Ölçeğinin Geliştirilmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25 (1), 91-107. DOI: 10.17556/erziefd.1217080.
• İslamoğlu, G. & Börü, D. (2007). Politik Davranış Boyutları: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması. Akdeniz İİBF Dergisi, 07 (14), 135-153. https://dergipark.org.tr/en/pub/auiibfd/issue/32316/359111
• Jang, S.; Gim, T.T. (2022). Considerations for Encouraging Citizen Participation by Information-Disadvantaged Groups in Smart Cities, Sustainable Cities and Society, Volume 76, 2022, 103437, ISSN 2210-6707, https://doi.org/10.1016/j.scs.2021.103437.
• Karaibrahimoğlu, A., Güvenç, F. & Çeçen, Z. (2023). Akademik Çalışma Yorgunluğu Ölçek Geliştirme Çalışması . Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 14 (37), 52-63. DOI: 10.21076/vizyoner.1095482
• Karatepe, O.M.; Yavaş, U.; Babakus, B. (2005). Measuring service quality of banks: scale development and validation J. Retailing Consumer Services, 12 (5) (2005), pp. 373-383.
• Katıer, E. (2019). Akıllı Kent Uygulama İncelemeleri ve Edirne İçin Bir Model Önerisi, Trakya Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi.
• Kemeç, A. & Gül, H. (2021). Antalya Büyükşehir Belediyesi Örneğinde Akıllı Kent Uygulamaları. Kamu Yönetimi ve Politikaları Dergisi, 2 (3), 355-382. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/kaypod/issue/65915/993275.
• Kline, R. (2010). Principles and Practice of Structural Equation Modeling (3rded.). New York: The Guilford Press.
• Kutlu, Ö, Örselli, E. ve Çelik E. (2018). “Yerel Kalkınmanın Anahtarı Akıllı Kentler: Londra Örneği”, VI. Kop Bölgesel Kalkınma Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, 26-28 EKİM 2018, 524-536.
• Lai, C. S., Jia, Y., Dong, Z., Wang, D., Tao, Y., Lai, Q. H. ve Lai, L. L. (2020). A review of technical standards for smart cities. Clean Technologies, 2(3), 290-310.
• Li, D., Wang, W., Huang, G., Zhou, S., Zhu, S., Feng, H. (2023). How to Enhance Citizens’ Sense of Gain in Smart Cities? A SWOT-AHP-TOWS Approach. Soc Indic Res 165 , 787–820. https://doi.org/10.1007/s11205-022-03047-9
• Mathaba, T.N.D., Manyake, M.K. (2023). Assessing the Implementation of Smart Energy Efficient Street Lighting Projects Within Cities. In: Ben Ahmed, M., Boudhir, A.A., Santos, D., Dionisio, R., Benaya, N. (eds) Innovations in Smart Cities Applications Volume 6. SCA 2022. Lecture Notes in Networks and Systems, vol 629. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-031-26852-6_19
• Mavili, P. D. A. , Kesen, Ö. G. D. N. F. & Daşbaş, Ö. G. D. S. (2014). Aile Aidiyeti Ölçeği: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 33, https://dergipark.org.tr/en/pub/spcd/issue/21122/227511
• McWayne, C. M., Ochoa, W., Segovia, J., Zan, B., Greenfield, D., Mistry, J. (2023) Engagement in the preschool classroom: Brief measures for use with children from ethno-racially diverse and low-income backgrounds. Early Childhood Research Quarterly 64, pages 177-185.
• Memiş, L., & Babaoğlu, C. (2018). Kentleri akıllandıran yollar: Akıllı kentler üzerine bir değerlendirme. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(4), 151-157.
• Memiş, L. (2017). Akıllı Teknolojiler, Akıllı Kentler ve Belediyelerde Dönüşüm. Yasama Dergisi, (36), 66-92. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/yasamadergisi/issue/54463/741331.
• Oberascher, M., Rauch, W., Sitzenfrei, R. (2022). Towards a smart water city: A comprehensive review of applications, data requirements, and communication technologies for integrated management, Sustainable Cities and Society, VL76, January 2022, 103442, https://doi.org/10.1016/j.scs.2021.103442.
• OECD (2020). Measuring Smart Cities’ Performance, Do Smart Cities Benefit Everyone. 2nd OECD Roundtable on Smart Cities and Inclusive Growth, 3 December. https://www.oecd.org/cfe/cities/Smart-cities-measurement-framework-scoping.pdf.
• Ok, Ü. (2011). Dini tutum ölçeği: ölçek geliştirme ve geçerlik çalışması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi [Bağlantıda]. 8:2. Erişim: http://www.insanbilimleri.com
• Oluklulu, S. (2019). Kamu Planlaması ve Kapasite Geliştirme Bağlamında Kentsel Atık Su Yönetiminin Değerlendirilmesi. Anadolu University Journal of Faculty of Economics , 1 (1) , 58-73 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/aujfe/issue/50121/646483
• Örselli, E. & Dinçer, S. (2019). Akıllı Kentleri Anlamak: Konya ve Barcelona Üzerinden Bir Değerlendirme. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 2 (1) , 90-110 . DOI: 10.33712/mana.547086.
• Özdamar, K. (2016a). Ölçek ve Test Geliştirme. Eskişehir: Nisan Yayın Evi.
• Özdamar, K. (2016b). Ölçek ve Test Geliştirme Yapısal Eşitlik Modellemesi, IBM SPSS, IBM AMOS ve MINITAB Uygulamalı. Eskişehir: Nisan Yayın Evi.
• Özer, M. A. & Uzun, H. (2023). Su ve Kanalizasyon İdarelerinde E-Belediyecilik Uygulamaları: Ankara ASKİ Örneği. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 6 (1) , 35-57 . DOI: 10.33712/mana.1228879.
• Pandya, S.; Srivastava, G.; Jhaveri, R.; Babu, S.P.; Bhattacharya, S.; Maddikunta, P.K.R.; Mastorakis, S.; Piran, M.J.; Gadekallu, T.R. Federated learning for smart cities: A comprehensive survey. Sustain. Energy Technol. Assess. 2023, 55, 102987.
• Rausch, T., Wien, T., Hummer, W., Stippel, C., Vasiljevic, S., Elvezio, C., Dustdar, S., Krösl, K., & Forschungs-GmbH, V. (2021). Towards a Platform for Smart City-Scale Cognitive Assistance Applications. 2021 IEEE Conference on Virtual Reality and 3D User Interfaces Abstracts and Workshops (VRW), 330-335.
• Sharifi, A.; Khavarian-Garmsir, A.R.; Kummitha, R.K.R. (2021). Contributions of Smart City Solutions and Technologies to Resilience against the COVID-19 Pandemic: A Literature Review. Sustainability 2021, 13, 8018. https://doi.org/10.3390/su13148018
• Silik, C. E., & Özdemir Akgül, S. (2021). Akıllı Şehir Endeksi Kapsamında Ankara’ya İlişkin Karşılaştırmalı Bir Analiz. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(1), 542–557. Geliş tarihi gönderen https://www.tutad.org/index.php/tutad/article/view/432
• Smart Cities Council (2014). Mapping Smart Cities in The EU, European Parliament. Erişim Tarihi: 01.01.2018, Erişim Adresi: http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/etudes/join/2014/507480/IPOLITRE_ET(2014)507480_EN.pdf.
• Şengül, R. & Yüksel Altıntaş, H. (2020). Akıllı Kentin Bir Bileşeni Olarak Akıllı Ulaşım Uygulamalarının İncelenmesi: Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Örneği. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi , 6 (2) , 487-502 . DOI: 10.46442/intjcss.716124
• Şerif, Ö. (2023). Çevre Sorunlarına Akıllı Çözümler: İzmir Büyükşehir Belediyesi Örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (75), 41-59.
• Tabachnick, B.G. & Fidell, L. S. (2013). Using Multivariate Statistics: California: Pearson New International Edition. Northridge: Pearson.
• Tabak, A., Kızıloğlu, A., & Türköz, T. (2013). Örtülü liderlik ölçeği geliştirme çalışması. ODTÜ Gelişme Dergisi, 40 Nisan, 97-138.
• Tanhan, F. & Kayri, M. (2013). Deprem Sonrası Travma Düzeyini Belirleme Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(2), 1013 - 1025.
• Tavşancıl, E. (2010). Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi, 4. Basım, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• TUİK. (2022). 02 02, 2023 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=Nufus-ve-Demografi-109 adresinden alındı
• Uçar, A., Negiz, N. & Şemşit, S. (2017). AVRUPA BİRLİĞİ AKILLI KENT UYGULAMALARI VE TÜRKİYE’DEKİ YANSIMALARI. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Kayfor 15 Özel Sayısı , 1785-1798 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/sduiibfd/issue/53208/708345
• Ulusal Akıllı Şehirler Stratejisi ve Eylem Planı (2020- 2023). 12 06, 2023 tarihinde https://www.akillisehirler.gov.tr/eylemplani/ adresinden alındı.
• Vinod Kumar, T. M. (2015). E- Governance for Smart Cities. In: Vinod Kumar, T. (ed) E-Governance for Smart Cities. Advances in 21st Century Human Settlements. Springer, Singapore. 04 02,2023 tarihinde https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-981-287-287-6_1 adresinden alındı.
• Walsh, G., Hennig-Thurau, T. & Vincent-Wayne M. (2007) Consumer confusion proneness: scale development, validation, and application, Journal of Marketing Management, 23:7-8, 697-721, DOI: 10.1362/026725707X230009
• Yavan, N. (T.Y). Beşeri Coğrafya Araştırma Yöntemleri. Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Açık Ders Malzemeleri. https://acikders.ankara.edu.tr/ adresinden 08.05.2023 tarihinde alındı.
• Yılmaz, M. (2021). Akıllı Kent Uygulamalarının Yeşil Ekonomi Açısından Değerlendirilmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(12), 228-239.
• Yin, C., Xiong, Z., Chen, H., Wang, J., Cooper, D., & David, B. (2015). A literature survey on smart cities. Sci. China Inf. Sci., 58(10), 1-18. 2.