Post-Destruction Restoration and Reconstruction Practice: The Case of a Traditional Diyarbakır House

Yıl 2024, Cilt: 17 Sayı: 6, 2337 - 2365, 15.11.2024

Ahmet Celal Dabanoğlu , Murat Çağlayan

Öz

The historic urban landsacape of Suriçi, referred to as the Sur District in Diyarbakır, has been damaged due to both the effects of rural to urban migration and certain social events. In 2016, the historic urban landsacape of Suriçi District witnessed social events known as the "Hendek Olayları" in the public eye. This risk factor, occurring in an area with numerous registered administrative, cultural, religious, and commercial structures, as well as many examples of civilian architecture, has threatened and caused damage to numerous cultural assets. Observations indicate that civilian architectural examples in the region were also affected by these events. The registered cultural heritage, which is the subject of the article, is located in this area where the events took place. The traditional Diyarbakır house, which is the subject of the study, partially damaged and subject to various changes according to needs, was functioning as a café before the events began. The article discusses both the preparatory stages and the conservation efforts carried out in the field. The conservation practices of the registered cultural heritage located in Parcel 28-29 of Plot 382 in the southeastern part of the Suriçi District have been focused on in the study. Restoration practices, observed from a conservationist perspective, have been examined, and detailed information about the conducted works has been shared.

Anahtar Kelimeler

architecture, conservation, diyarbakır, suriçi, housing, restoration

Yıkım Sonrası Restorasyon ve Rekonstrüksiyon Uygulaması: Geleneksel Bir Diyarbakır Evi Örneği

Öz

Diyarbakır Sur ilçesindeki Suriçi Bölgesi diye tabir edilen kentsel sit alını dokusu, gerek kırsaldan kente göçün etkileri gerek bazı toplumsal olayların etkisiyle hasar görmüştür. 2016 yılında tarihi Suriçi Bölgesi’nde kamuoyunda “Hendek Olayları” olarak bilinen toplumsal olaylar yaşanmıştır. Tescilli birçok idari, kültürel, dini ve ticari yapı ile çok sayıda sivil mimarlık örneğinin bulunduğu alanda meydana gelen bu risk unsuru, çok sayıda kültür varlığını tehdit ederek zarar vermiştir. Bölgede yer alan sivil mimari örneklerinin de bu olaylardan etkilendiği gözlemlenebilmektedir. Makaleye konu olan tescilli kültür mirası olayların gerçekleştiği bu bölgede yer almaktadır. Kısmen hasar alan ve ihtiyaçlar doğrultusunda çeşitli değişiklere uğrayan çalışma konusu geleneksel Diyarbakır konutu, olaylar başlamadan önce kafeterya olarak işlev görmektedir. Makalede hem hazırlık aşamaları hem de sahada gerçekleşen koruma çalışmaları ele alınmıştır. Çalışmada Suriçi Bölgesi’nin güneydoğu kısmında 382 ada 28-29 parselde yer alan tescilli kültür mirasının, koruma uygulamalarına odaklanılmış, yapılan restorasyon ve rekonstrüksiyon uygulamaları, korumacı bir bakış açısıyla gözlemlenmiş ve gerçekleştirilen çalışmalar hakkında detaylı bilgiler paylaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

mimarlık, koruma, diyarbakır, suriçi, konut, restorasyon

Kaynakça

• Akbulut, D. E., Arpacı, E. Y.G., Oktay, D., Yüzer, N. (2018). Tarihi Yığma Yapıların Onarımında Kullanılan Enjeksiyon Yönteminin (Grouting) ve Kireç Esaslı Enjeksiyon Malzemesinin Zaman İçerisinde Gelişimi. Megaron, 13(1), 156-168.
• Ahunbay, Z. (2020). Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon. İstanbul: YEM Yayın.
• Ahunbay, Z. (2021). Kültür Mirasını Koruma İlke ve Teknikleri. istanbul: YEM Yayın.
• Aşanlı, M. (2022). Geleneksel Yapı Teknikleri. İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Ayduz, S. (2009). Nasuh Al-Matrakî: A noteworthy Ottoman artist-mathematician of the sixteenth century, Muslimheritage, url:https://muslimheritage.com/nasuh-al-matraki-a-noteworthy-ottoman-artist-mathematician-of-the-sixteenth-century/
• Çetin, A. (2018). Mimaride Minyatürlerin Belge Niteliğinde Kullanımı Üzerine. Yedi: Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi, s. 121-127.
• Dalkılıç, N. (2011). Geçmişin Günümüze Yansıyan Fiziksel İzleri: Geleneksel Diyarbakır Evleri, Medeniyetler Mirası Diyarbakır Mimarisi, s. 417 – 462, Diyarbakır: Diyarbakır Valiliği Kültür ve Sanat Yayınları.
• Erginbaş, D. (1953). Diyarbakır Evleri. İstanbul: Pulhan Matbaası.
• Ersen, A., Baturayoğlu Yöney, N. (2009). Yapay Taşların Malzeme Nitelikleri ve Üretim Yöntemleri. Restorasyon Konservasyon Çalışmaları Dergisi, s. 49-58, İstanbul.
• Ersen, A. (2011). Taş Korumada Son 20 Yıldaki Gelişmeler ve Yenilikler. Restorasyon ve Konservasyon Çalışmaları Dergisi, s. 3-19, İstanbul.
• Göyünç, N. (1994). Diyarbakır, TDV İslâm Ansiklopedisi, 9. Cilt (s. 469-472). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Resmî Gazete. (2016). Tarih: 25.03.2023, Sayı: 29664, 21.03.2016 Tarih, 2016/8659 Sayılı Karar, Url: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/03/20160325.htm
• Resmî Gazete. (2023a). Tarih: 03.03.2023, Sayı: 32121, 127 Numaralı Kararname, Url: https://www.resmigazete.gov.tr/fihrist?tarih=2023-03-03
• Resmî Gazete. (2023b). Tarih: 10.02.2023, Sayı: 32100, 09.02.202301 Tarihli, 1354 Numaralı Karar. Url: https://www.resmigazete.gov.tr/fihrist?tarih=2023-02-10
• Tuncer, O. C. (1999). Diyarbakır Evleri. Diyarbakır: Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sanat Yayınları.
• Yurdaydın, H. G. (2003). Matrakçı Nasuh, TDV İslâm Ansiklopedisi, 28. Cilt (s. 101-105). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Zakar, L., Eyüpgiller, K. K. (2018). Mimari Restorasyon Koruma Teknik ve Yöntemleri. İstanbul: Ömür Matbaacılık.