The Rising Ottoman Myth in the Turkish History Series

Yıl 2024, Sayı: 12, 148 - 176, 27.06.2024

Derya Nacaroğlu

https://doi.org/10.56676/kiad.1345103

Öz

Ottoman history is frequently have been the theme in recent Turkish traditional television series. In these series, the history of the Ottoman Empire is presented to the audience as a fictional narrative in the form of different characters and plots, from its foundation to its rise and collapse. These productions are predicted to define the concept of “Ottoman” and they mythologize it at the same time. Based on this prediction, the study’s primary problem is which myths come to the fore at the level of discourse, narrative, and discourse in domestic TV series on Ottoman history and which accompany this construction. Among the domestic history series, Kuruluş Osman and Diriliş Ertuğrul series were selected as the sample group. The mythic elements in these series were analyzed in relation to the existence of an “Ottoman” myth rising in the present. The study’s theoretical framework is based on Roland Barthes' semiotic approach and Mircea Eliade's myth-making processes in terms of structure, origin and characteristics of myths’. Within the framework of these two approaches, the findings on how mythic elements were used in the series analyzed through semiotic analysis, evaluated in the context of “mythic codes”, and interpreted through a qualitative analysis. As a result of the analysis, it is observed that mythical elements are included in these series about Ottoman history, and the Ottoman myth is constructed in the present time with the meaning created by these codes.

Anahtar Kelimeler

Ottoman, Myth, Television, Series, History

Proje Numarası

Yok

Türk Tarih Dizilerinde Yükselen Osmanlı Miti

Öz

Son dönem geleneksel Türk televizyonculuğunda dizi anlatı türünde, özellikle Osmanlı tarihinin sıklıkla konu edildiği görülmektedir. Bu dizilerde Osmanlı İmparatorluğu’nun tarihi, kuruluş evresinden yükselme ve çöküş dönemlerine değin farklı karakterler ve olay örgüleri içinde kurmaca bir anlatı olarak izleyici ile buluşturulmaktadır. Bu yapımların “Osmanlı” kavramını tanımlarken aynı zamanda onu mitleştirdiği öngörülmektedir. Bu öngörüden hareketle çalışmada, Osmanlı tarihini konu alan yerli dizilerde hangi mitlerin, söylen, anlatı ve söylem düzeyinde öne çıktığı ve bu inşaya eşlik ettiği çalışmanın temel sorunsalı olarak belirlenmiştir. Çalışma evreni olan yerli tarih dizileri içinden Kuruluş Osman ve Diriliş Ertuğrul dizileri örneklem grubu olarak seçilmiştir. Bu dizilerde yer alan mitik unsurlar, şimdiki zamanda yükselen bir “Osmanlı” mitinin varlığına ilişkin olarak çözümlenmeye çalışılmıştır. Çalışmanın kuramsal çerçevesi, Roland Barthes’in göstergebilimsel yaklaşımı ile mitlerin yapısı, kökeni ve özellikleri açısından Mircea Eliade’nin mit yaratma süreçleri dikkate alınarak kurulmuştur. Bu iki yaklaşım çerçevesinde incelenen dizilerde mitik unsurların nasıl kullanıldığına ilişkin bulgular, göstergebilimsel analiz ile elde edilerek “mitik kodlar” bağlamında değerlendirilmiş ve niteliksel bir çözümleme ile yorumlanmıştır. Yapılan çözümlemeler sonucunda Osmanlı tarihini konu edinen bu dizilerde mitik unsurlara yer verildiği ve bu kodların oluşturduğu anlamla Osmanlı mitinin bugünde inşa edildiği izlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, Mit, Televizyon, Dizi, Tarih

Destekleyen Kurum

Destekleyen bir kurum yoktur.

Proje Numarası

Yok

Kaynakça

• Barthes, R. (1972). Myth today, Mythologies.A. Lavers (Ed.), (s. 109-159). New York: Noonday Press.
• Bayat, F. (2021). Kadim Türklerin mitolojik hikâyeleri. İstanbul: Ötüken.
• Bozdağ, M. (Yapımcı) ve Günay, M. (Yönetmen). (2019). Diriliş Ertuğrul [TV Dizisi]. Türkiye: Tekden Film.
• Bozdağ, M. (Yapımcı) ve Günay, M. (Yönetmen). (2019). Kuruluş Osman [TV Dizisi]. Türkiye: Tekden Film.
• Campbell, J. (2000). Kahramanın sonsuz yolculuğu (S. Gürses, Çev.), İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Ceylan, Ş. (2020). Türk dönem dizilerinde tarihsel motiflerin kullanılması üzerine bir inceleme: Payitaht “Abdülhamid” örneği (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul. Erişim adresi: https://acikbilim.yok.gov.tr/bitstream/handle/20.500.12812/306992/yokAcikBilim_10227280.pdf?sequence=-1
• Chandler, D. & Munday, R. (2018). Medya ve iletişim sözlüğü (B. Taşdemir, Çev.). İstanbul: İletişim.
• Eliade, M. (1994). Ebedi dönüş mitosu (Ü. Altuğ, Çev.). Ankara: İmge Kitabevi.
• Eliade, M. (2021). Mitlerin özellikleri (S. Rifat, Çev.). İstanbul: Alfa Basım Yayın.
• Erdoğan, İ ve Alemdar, K. (2010). Öteki kuram. Ankara: Erk.
• Erhat, A. (2001). Mitoloji sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Fiske, J. (1987). Television culture. Londra: Methuen.
• Fiske, J. (2003). İletişim çalışmalarına giriş (S. İrvan, Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat.
• Franz, M. L. (2007). Bireyselleşme süreci: İnsan ve sembolleri (A. N. Babaoğlu, Çev.). İstanbul: Okuyanus Yayınları.
• Harlan, D. (1997). The degradation of American history. Chicago, IL: University of Chicago Press.
• Hunt, R. E., Marland, J. & Rawle, S. (2012). Film dili (S. Aytaç, Çev.). İstanbul: Literatür.
• Jung, C.G. (2000). Analitik psikolojinin temelleri (K. Şipal, Çev.). İstanbul: Cem Yayınevi.
• Jung, C. G. (2007). Bilinçdışına giriş: İnsan ve sembolleri (A. N. Babaoğlu, Çev.). İstanbul: Okuyanus Yayınları.
• Malinowski, B. (1955). Myth in primitive psychology. Magic, science and religion, 101-108, New York.
• Murat, F ve Gökgöz, G. (2022). Türk dizilerinin tarih kurgusu: Muhteşem yüzyıl, payitaht Abdülhamid ve kuruluş Osman. Kastamonu İletişim Araştırmaları Dergisi, (8), 130-150.
• Oter, L. (2021). Televizyonda tarihi dönem dizileri ve Osmanlı anlatıları: Muhteşem yüzyıl örneği (Doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara. Erişim adresi: https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12575/73951/?sequence=1&isAllowed=y
• Özmen, C, Er, H. ve Ünal, F. (2014). Televizyon dizilerinin tarih bilinci üzerine etkisi “Muhteşem yüzyıl dizisi örneği”. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(25), 409-426.
• Propp, V. (2018). Masalın biçimbilimi (M.Rifat ve S. Rifat, Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Rankin, J. (2002) “What is Narrative? Ricoeur, bakhtin and process approaches”. Concrescence: The Australasian Journal of Process Thought, (3) 1-12.
• Roux, J.P. (2020). Eski Türk mitolojisi (M. Y. Sağlam, Çev.). Ankara: BilgeSu.
• Sears, K. (2022). Mitoloji 101 (E. Duru, Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
• Segal, R.A. ( 2012). Mit (N. Örge, Çev.). Ankara: Dost Kitabevi.
• Şentürk, R. (2017). İletişim ve televizyon teorileri. İstanbul: Küre Yayınları.
• Tokyay, N. (2015). Perseus’un yolculuğu: Mitler, arketipler ve semboller. İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Türk Dil Kurumu (2022). Türk Dil Kurumu sözlükleri. Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr.
• Yılmazer, S. ve Aşık, O. (2021). Diriliş Ertuğrul dizisinde sunulan Osmanlı-Türk kadını imajı üzerine bir alımlama araştırması. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(3). 747-768.