Examples Of Negative Prepositions Considered As Synonymous İn Mutashabih Verses And Nun's Hadf From Negative Mudaria Of The Verb “Kâne”

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 1, 209 - 254, 25.06.2022

Ramazan Şahan

Öz

The Qur'an has its own style of expression. In the Qur'an, there are different expressions and nuances that are thought to be synonymous, but stemming from the richness of style. While a similar subject is described in a different wording or sentence in a verse, the same subject is told in a different style in another verse, according to siyaq. These expressions are also seen in the negative sentences in the Qur'an.
As in all languages, there are various prepositions used to make the sentence negative in Arabic, and therefore in the Qur'an. Although some of the prepositions in question, which add a negative meaning to the sentence, are used with the same meaning or task, there are different meaning ranges between them. Among them, it can be thought that the preposition “mâ”, which occurs especially in madhi, and the preposition “lam”, which occurs in mudaria, give the same meaning. However, in the Qur'an, due to certain wisdoms, the sentences are made negative with “ma” depending on their place and with “lam” according to their place, considering the difference in meaning.
When a sentence is made in the negative, “mâ” at the beginning of past (kane, ja‘ale, ittehadhe, etc.) verbs; The preposition “lam” is added to the beginning of mudaria (yekûnu, yaj’alu, yettehıdhu, etc.) verbs. Even though the purpose of both negation prepositions is to create a negative meaning for the past, their meanings are not exactly the same. In addition, if a subject is wanted to be done negative in a more comprehensive and effective way, it is made negative with “lam”.
In this study, the reflection of subtle semantic differences used in verses that seem similar but have differences in letters and words (literally mutashabih) will be examined and it will be tried to explain that the expression styles in the Qur'an -with a unique style- differ.

Müteşabih Ayetlerde Eş Anlamlı Zannedilen Olumsuzluk Edatları ve Kâne’nin Muzârisinden Nûn’un Hazfi

Öz

Kur’an-ı Kerîm’in kendine has ifade tarzları vardır. Kur’an’da eş anlamlı gibi zannedilen ancak üslûp zenginliğinden kaynaklanan farklı ifadeler ve nüanslar bulunmaktadır. Benzer bir konu bir ayette farklı bir lafız veya cümle ile anlatılırken, siyaka göre aynı konu başka bir ayette daha farklı bir üslûpla anlatılmaktadır. Bu ifade tarzları Kur'ân’da geçen olumsuz cümlelerde de görülmektedir.
Bütün dillerde olduğu gibi Arapça’da dolayısıyla Kur'ân-ı Kerîm’de de cümleyi olumsuz yapmak için kullanılan çeşitli edatlar bulunmaktadır. Cümleye olumsuzluk anlamı katan söz konusu edatların bazıları aynı anlam veya görevde kullanılmış olsalar da aralarında farklı anlam aralıkları bulunmaktadır. Bunlardan özellikle mazinin başına gelen “mâ” edatı ile muzarinin başına gelen “lem” edatının aynı anlamı verdiği zannedilebilir. Oysaki Kur’an-ı Kerîm’de belli hikmetlerden ötürü aradaki anlam farkı gözetilerek cümleler yerine göre “mâ” ile yerine göre de “lem” ile olumsuz yapılmıştır.
Bir cümle olumsuz yapılacağı zaman mazî (kâne, ce‘ale, ittehaze vb.) fiillerin başına “mâ”; muzari (yekûnu, yec‘alu, yettehızu vb.) fiillerin başına “lem” edatı getirilir. Her iki olumsuzluk edatının amacı da geçmişe yönelik olumsuz bir anlam oluşturmak olsa bile anlamları tamamen aynı değildir. Ayrıca bir konu daha kapsamlı ve etkili bir tarzda olumsuz yapılmak isteniyorsa “lem” ile menfi yapılır, daha da pekiştirilmek istenirse “yekûnu” fiilinin sonundaki “nûn” harfi de hazfedilir, “lem yeku” olur.
Bu çalışmada benzer gibi görülen fakat harf ve kelimelerinde farklılık bulunan (lafzî müteşâbih) ayetlerde kullanılan bu ifade tarzlarındaki ince anlam farklarının manaya yansıması incelenecek ve Kur’an-ı Kerîm’deki ifade tarzlarının -kendine has bir üslûpla- farklılık arz ettiği izah edilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kur’ân, Tefsîr, Müteşabih, Olumsuzluk (Nefy), Edat (Harf), Hazf

Kaynakça

• Abdulbâkî, Muhammed Fuad. el-Mu'cem el-Mufehres li Elfaz el-Kur'an el-Kerîm. Kâhire: Dâru’l-Hadîs, 1364/1945.
• Ahmetoğlu, Abdullah. el-Mu'cem el-Mufehres li Elfaz el-Kur'an el-Kerîm, [e-mail] www.hayran.cjb.net.
• el-‘Ânî, Abdulkadir b. Molla Huveyş es-Seyyid Mahmûd Âlu Ğâzî. Tefsîru Beyâni’l-Me’ânî. Dımaşk: Matabaatu’t-Terakkî, 1382/1965.
• Avde Halîl Ebû Avde, Şevâhid fi’l-İ’câzi’l-Kur’ânî. Ammân: Dâru Ammâr, 1419/1998.
• el-Cürmî, İbrahim Muhammed. Mu’cemu ‘Ulûmi’l-Kur'ân. Dımaşk: Dâru’l-Kalem, 1422/2001.
• Dırâz, Muhammed b. Abdullah. en-Nebeü’l-’Azîm Nazarâtün Cedîdetün fî’l-Kur’ani’l-Kerîm. thk. Ahmed Mustafa Fadliyye. Dımeşk: Dâru’l-Kalem, 1426/2005.
• el-Ğırnatî, Ebû Cafer Ahmed b. İbrâhim İbnü’z-Zübeyr es-Sekafî. Milâkü’t-Te’vîli’l-Kâti’ bi-zevî’l-İlhâdi ve’t-Ta’tîl fî Tevcîhi’l-Müteşâbihi’l-Lafzi min Âyi’t-Tenzîl. thk. Mahmûd Kamil Ahmed. Beyrut: Dârü’n-Nehdati’l-Arabiyye, 1985/1405.
• el-Halidî, Salah Abdülfettah. el-Beyân fî İ’câzi’l-Kur'ân. Amman: Dâru Ammâr, 1429/2008. ________ et-Tefsirü’l-mevzui beyne’n-nazariyyeti ve’t-tatbik. Amman: Dârü'n-Nefâis, 2001/1422.
• Halil b. Ahmed. Kitâbu’l-Ayn. thk. Mehdî el-Mahzûmî-İbrahim es-Sâmerrâî. Beyrut: Daru ve Meketebetü’l-Hilal, 1408/1988.
• Hasan, Abbas. en-Nahvu’l-Vâfî. Kâhire: Dâru’l-Maârif, ts.
• Heyet. el-Mevsûatu’l-Kur'âniyyetu’l-Mutahassısa. Mısır: el-Meclisu’l-A’lâ li’ş-Şüûni’l-İslâmiyye, 1423/2002.
• https://pulpit.alwatanvoice.com › content › print, ما اللمسة البيانية في حذف نون "تكن" في قوله تعالى "ولا تك في ... 2-3; https://albayanalqurany.com/clause.
• https://www.m-a-arabia.com/vb/showthread.php?p=21538; http://www.alfaseeh.com/vb/archive/index.php/t-14738.html / Fetva komisyonu: Abdurrahman Bûderi’, Muhammed Cemal Sakar, Abdulazîz b. Ali el-Harbî, Fetva no: 669.
• https://www.raya.com› 2021/07/30; https://albayanalqurany.com/clause/; عرض وقفة أسرار بلاغية | تدارس القرآن الكريم https://tadarcom› eloquence)
• İbn Akîl, Abdullah b. Abdurrahman el-Hemedânî. Şerhu İbn Akîl alâ Elfiyeti İbni Mâlik. thk.: Muhammed Muhyiddin Abdulhamîd. Kahire: Dâru't-Türâs, 1400/1980.
• İbn Cemaa, Ebû Abdillah Bedreddîn Muhammed b. İbrahîm b. Sadullah Kinân Hamevi Bedruddin el-Kinânî Ebû Abdillah Muhammed b. İbrahim b. Sa’dullah. Keşfu’l-Meânî fî’l-Müeşâbihi mine’l-Mesânî. thk.: Abdu’l-Cevâd Halef. Karaçi: Dirasati’l-İslâmiyye, 1410/1990.
• İbn Kâsım, Abdurrahman b. Muhammed b. Kâsım el-Âsımî el-Kahtânî el-Hanbelî en-Necdî. Hâşiyetü Mukaddimeti’t-Tefsîr. neşr y.y., 1410/1990.
• İbn Kesir, Ebu’l-Fida İsmail ibn Ömer. Tefsîru’l-Kur’ani’l-Azîm. thk.: Samî ibn Muhammed es-Selame. Rıyad: Dâru Tayyibe, 1420/1999.
• İbn Kudame el-Makdisî, Ebû Muhammed Muvaffakuddin Abdullah b. Ahmed. Ravzatü'n-nâzır ve cennetü'l-münâzır fî usuli'l-fıkh ala mezhebi’l-imam Ahmed b. Hanbel. thk. Abdülkerim b. Ali Nemle. Riyad: Müessesetü'r-Reyyân, 2002/1423.
• İbn Mâlik, Muhammed b. Abdullah. Elfiyetü İbni Mâlik. ys: Dâru't-Teâvun, ty.
• İbn Manzûr, Ebu’l-Fadl Muhammed b. Mükerrem. Lisânu’l-Arab. Beyrut: Dâru Sadr, 1414/1993.
• İbn Melek, İzzeddin Abdüllatif b. Abdülaziz b. Emineddin. Şerhu’l-Menâr fî’l-Usûli li İbni Melek. İstanbul: Salah Bilici Kitabevi, ts.
• İbn Yaîş, Ebü'l-Beka Muvaffakuddin Yaîş b. Ali b. Yaîş el-Esedî. Şerhu'l-Mufassal, thk. İmil Bedi’ Yakub. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1422/2001.
• İbnü’ş-Şecerî, el-Emâlî. thk. Mahmûd Muhammed et-Tanâhî. Kahire: Mektebetü’l-Hancî, 1413/1992.
• el-İsfehânî, Râğıb. el-Müfredât fî Ğarîbi’l-Kur’an. İstanbul: Kahraman Yayınevi, 1986.
• el-İskâfî, Hatîb. Ebû Abdillah Muhammed b. el-İsbehânî. Dürratu’t-Tenzîl ve Ğurratu’t-Te’vîl. thk.: Muhammed Mustafa Aydın. Mekke: Câmiatu Ummi’l-Kurâ, 1422/2001.
• el-Kâsımî, Muhammed Cemaluddin. Mehâsînu't-Te'vîl. thk. Bâsil Uyûnu's-Sûd. Beyrut: Dâru'l-kütübi’l-İmiyye, 1418/1997.
• Kemal, Muhtar Şakir. Kur’ân’ı Düşünmenin Gerekliliği ve Yöntemi. çev. Ramazan Şahan. İstanbul: Beka Yayıncılık, 2017.
• Kılıç, Hulûsi. “Belâgat”, DİA. İstanbul : Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 1992.
• Kirmânî, Ebü’l-Kâsım Burhaneddin Tacülkurra Mahmûd b. Hamza. Esrâru’t-Tekrâr fî’l-Kur’ân/el-Burhân fî Müteşâbihi’l-Kur’ân limâ fîhi mine’l-Hücceti ve’l-Beyân. thk. Abdülkadir Ahmed Ata. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1986.
• Leknevî Civen, Ahmed b. Ebû Saîd b. Abdullah. Nûru’l-envâr fî şerhi’l-Menar. thk. Fethi Mevlan Abdülvahid el-Halid, Mahmud Ali Davud el-Ubeydi, Salim Hüseyin Timur eş-Şemeri. Kerkük: Mektebetu Emir/Dımaşk: Daru Nursabah, 2015.
• el-Libbî, Ebû'l-Hasen Umrân. Mısır: 07/10/2015, Fetva No: 3698 Nolu Genel Fetva.
• Nevfel, Ahmet. Tefsîru Sûreti'l-İsrâ. Amman: Cemiyyetu'l-Muhafezati ala'l-Kur'ân-ı Kerîm, 1435/2014.
• er-Râzî, Fahruddin, Ebû Abdillâh (Ebü’l-Fazl) Muhammed b. Ömer. Mefatîhu’l-Gayb (et-Tefsîru’l-Kebîr). Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1401/1981.
• es-Sâbûnî, Muhammed Ali. Safvetü’t-Tefâsîr. Kahire: Dâru’s-Sâbûnî, 1417/1997.
• Sâfî, Mahmud b. Abdurrahim. el-Cedvel fî İ'râbi'l-Kur'ân-ı Kerîm. Dımaşk: Dâru'r-Raşîd, 1418/1997.
• Sâid Havva. el-Esâs fî't-Tefsîr. Kahire: Dâru's-Selâm, 1424/2003.
• es-Sâmerrâî, Muhammed Fâdıl Sâlih. Dirâsetu’l-Müteşâbühu’l-Lafzî min Âyi’t-Tenzîl fî Kitaâbi Melâki’t-Te’vîl. Ammân: Dâru Ammâr, 2011. __________. et-Ta’bîru’l-Kur’ânî. Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 1439/2018.
• es-Sekkâkî, Yusuf b. Ebî Bekr b. Muhammed b. Ali. Miftâhu’l-Ulûm. thk. Naîm Zarzûr. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1407/1987.
• Sibeveyh, Ebû Bişr, Amr b. Osmân b. Kanber el-Hârisî. el-Kitab. thk. Muhammed Kâzım el-Bekkâi. Beyrut: Mektebetü Zeyni’l-Hukûkiyye ve’l-Edebiyye 1435/2015.
• es-Süyûtî, Abdurrahman b. Ebî Bekr Celâludin. el-İtkân fî Ulûmi’l-Kur’ân. thk. Muhammed Ebû’l-Fadl İbrahîm. Kâhire: el-Hey’etü’l-Mısriyyetü’l-Amme, 1394/1974. __________. Mu’teraku’l-Ekrân fî İ’câzi’l-Kur’ân/ İ’câzu’l-Kur’ân ve Mu’teraku’l-Ekrân. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-’İlmiyye, 1408/1988. eş-Şankıtî, Muhammed el-Emîn. Edvâu’l-Beyân fî Îzâhi’l-Kur'ân bi’l-Kur'ân. Rıyâd: Dâru ‘Atââti’l-İlm/Beyrût: Dâru İbn Hazm, 1441/2019.
• Talu, Mehmet. Nahiv İlmi. İstanbul: 1992.
• et-Tayyâr, Müsâid b. Süleyman b. Nasır. Envâu’t-Tasnîf el-Müteallikatu bi Tefsîri’l-Kur'ân-ı Kerîm. Rıyad: Dâru İbnu’l-Cevzî, 1434/2013.
• Uzun, Tacettin vd. Anlatımlı Belağat. Konya: Sebat Ofset Matbaacılık, 2008.
• ez-Zeccâc, Ebû İshâk İbrahîm b. es-Seriyyi. Meâni’l-Kur’an ve İ’râbuhu. thk. Abdulcelil Abduhu Şelebî. Beyrut: Âlemu’l-Kütüb, 1988.
• ez-Zemahşerî, Ebü'l-Kâsım Cârullah Mahmûd b. Ömer b. Muhammed. el-Keşşaf an hakaiki't-tenzil ve uyunü'l-ekavil fî vücuhi't-te’vil = el-Keşşaf an hakaikı gavamizi’t-tenzil ve uyuni'l-ekavil fî vücuhi't-te’vil. Beyrut: Dârü'l-Fikri’l-Arabî, 1987/1407. ___________. el-Mufassal fî San'ati'l-İ'râb. thk. Ali b. Mülham. Beyrut: Mektebetü'l-Hilâl, 1993.
• ez-Zerkeşî, Bedreddîn. el-Burhân fî Ulûmi’l-Kur’an. thk. Muhammed Ebû’l-Fadl İbrahîm. Beyrut: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, 1376/1957.
• ez-Zerkeşî, Ebû Abdillah Bedreddin Muhammed b. Bahadır b. Abdillah. Bahrü'l-muhit fî usuli'l-fıkh. Kahire: Dâru’l-Kütübî, 1414/1994.
• ez-Zurkânî, M. Abdülazîm. Menâhilü’l-İrfân fî Ulûmi’l-Kur’an. thk. Fevvâz Ahmed Zümerlî. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1415/1995.