İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Kur’an Okuma ve Tecvid Dersine Karşı Tutumları (Kocaeli Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Örneği)

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 605 - 630, 20.12.2022

Mehmet Maşuk Acar , Muhammet Fatih Genç

https://doi.org/10.5281/zenodo.7444186

Öz

Hz. Peygamber bir taraftan tebliğ vazifesini yerine getirirken, diğer yandan sahâbe-i kirâmı Kur’an okumaya ve ezberlemeye teşvik etmiştir. Bu teşvik sonucunda gerek sahabîler gerekse sonraki nesiller Kur’an-ı Kerim eğitim ve öğretimine son derece ehemmiyet göstermişlerdir. Nitekim İslâm tarihinde Mekke dönemiyle başlayarak günümüze değin Kur’an-ı Kerim eğitimini veren nice kurum ve müesseseler bu bilinçle açılmıştır. Günümüzde bu kurumların en önemlilerinden biri de İlahiyat fakülteleridir. Söz konusu fakültelerde Kur’an Okuma ve Tecvid dersinin müfredatta önemli bir yer tuttuğunu belirtmek gerekir. Kur’an-ı Kerim derslerinin en önemli amacı ise öğrencilerin, harflerin mahreç ve sıfatlarına riayet ederek Kur’an’ı doğru bir biçimde okumalarını sağlamaktır. Öte yandan İlahiyat fakültelerindeki öğrenciler tarafından günümüzde okutulan ‘Kur’an Okuma ve Tecvid’ dersinin ne derece fark edildiği hususu araştırılması gereken önemli meselelerden biridir. Binaenaleyh çalışmanın gayesi de İlahiyat fakültelerinde örgün olarak okuyan lisans öğrencilerinin Kur’an-ı Kerim dersine karşı tutum ve bakış açılarını ortaya koymaktır. Bunun yanı sıra bu dersle ilgili muhtemel sorunları tespit edip konuya çözüm ve öneriler sunmaktır. Bu bağlamda 20 sorudan müteşekkil bir anket hazırlanmış ve bu çalışmaya 209 öğrencinin katılımı sağlanmıştır. Buradan elde edilen veriler ışığında tespit edilen problemler; öğrencilerin Kur’an-ı Kerim okuyuşunu yeterli bulmaması, tecvid konularının teori kısmında zafiyetlerinin olması, her bir öğrenciye derste hocayla karşılıklı okuyacak sürenin az olmasından kaynaklı talim ve yüzüne okumalar için ayrılan vaktin dar olması, ezberi eksik olanların o haliyle dersten başarılı olabileceği düşüncesinin var olması şeklinde sıralanabilir. Bu sorunlar bağlamında Kur’an-ı Kerim derslerine yönelik öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kur’an Eğitimi, İlahiyat Fakültesi, Tecvid, Kur’an-ı Kerim, Ezber

Attıtudes of The Faculty Of Theology Students Agaınst The Readıng The Qur'an And Tecvıd Course (Example of Kocaeli University Faculty of Theology)

Öz

Hz. Rasulullah the Prophet was fulfilling his duty of conveying the message, on the other hand, he encouraged the companions to read and memorize the Qur'an. As a result of this encouragement, both the companions and the next generations attached great importance to the education and training of the Qur'an. As a matter of fact, starting with the Mecca period in the history of Islam, many institutions and establishments that have been teaching the Qur'an have been opened with this awareness. Today, one of the most important of these institutions is the Faculties of Theology. It should be noted that the Qur'an reading and Tajvid course occupies an important place in the curricula of these faculties. The most important purpose of the Qur'an lessons is to enable students to read the Qur'an correctly by observing the origin and adjectives of the letters. On the other hand, one of the important issues to be investigated is how much the 'Quran Reading and Tajvid' course taught by students in faculties of theology has been noticed. The aim of the Qur'an lessons is to make students realize the position of the Qur'an in the religion of Islam; It is to enable them to explain their subjects in a theoretical sense by reading it correctly and with rules, especially its origin and adjectives. The purpose of this study is to determine the attitudes and perspectives of undergraduate students studying formally at the Faculties of Theology towards the Qur'an lesson and to identify possible problems related to it and to offer solutions and suggestions. In this context, a questionnaire consisting of 20 questions was prepared and the participation of 209 students was ensured. The problems identified in the light of the data obtained from here; The fact that students do not find the reading of the Qur'an sufficient, they have weaknesses in the theory part of tajvid subjects, the time is limited for drills and face-to-face readings due to the lack of time for each student to read with the teacher in the lesson, and there is the thought that those who lack memorization can be successful in the course can be sorted. In the context of these problems, suggestions were made for the lessons of the Holy Quran.

Anahtar Kelimeler

Qur, Quran Education. Theology, Tajvid, Memorization

Kaynakça

• Alemdar Yusuf. “Teknik ve Estetik Açıdan Kur’an Öğretme ve Okumaya Dair Bazı Gözlem ve Görüşler”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12/1 (2008), 213-252.
• Alemdar, Yusuf. “İlahiyat Fakültelerinde Kur’an Dersleri ile İlgili Problemler ve Çözüm Önerileri”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12/1 (2008), 177-212.
• Altıntaş, Muhammed-Kirenci, Hatice Kübra. “İlahiyat Fakültelerinde Kur’an Öğretimi ile İlgili Problemler ve Çözüm Önerileri (Nitel Bir Araştırma)”. İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları 5/1 (2019), 97-127.
• Arıkan, Rauf. Araştırma Yöntem ve Teknikleri. Ankara: Nobel Yayınları, 2011.
• Ata, Mehmet Mahfuz. “Kur'ân Öğretim Yöntem Ve Teknikleri Problem Ve Çözüm Yolları”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 30 (Haziran 2013), 167-189.
• Aydın, M. Şevki. Bir Din Eğitimi Kursu Olarak Kur’an Kursu, Ankara: DİB Yayınları, 2008.
• Ayhan, Halis. “İlahiyat Fakültesi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 22/70-72. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
• Aykıt, Asiye. İslam Ahlak Felsefesi. Sivas: Cumhuriyet Üni. Yayınları, 2018.
• Aykıt, Asiye. Müneccimbaşı Ahmed Dede ve Şerhu Ahlak-ı Adud. Ankara: Sonçağ Yayınları, 2021.
• Bakırcı, Fetullah. Kur’ân Kıraatinde Fem-i Muhsin Kavramı. İstanbul: İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yüksek Lisan Tezi, 2020.
• Benli, Abdullah. “İlahiyat Fakültelerinde Yürütülen Kur’an Okuma ve Tecvid Dersleri İçin Bir Program Önerisi”. Bilimname 28 (2015), 125-165.
• Birışık, Abdulhamit. “Kıraat”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 25/426-433. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
• Bozkurt, Nebi. “Hâfız”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 15/74-76. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.
• Bozkurt, Nebi. “Medrese”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 28/323-327. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. el-Câmi‘u’s-sahîh. thk. Mustafa Dîb el-Buğâ. 6 Cilt. Dımaşk: Dâr-u İbn Kesîr-Dâru’l-Yemâme, 5. Basım, 1993.
• Çağrıcı, Mustafa. “Kur’an Kursu”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 26/423-426. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
• Çetin, Abdurrahman. “Kur’an Öğretim Tarihi ve Öğretim Kurumları”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/1 (1986), 95-101.
• Demirci, Muhsin. Kur’an Tarihi. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Vakfı Yayınları, 9. Basım, 2016.
• Dinç, Kadir. “Geçmişten Günümüze Kur’an Eğitimi”. Diyanet Aylık Dergi 333 (Eylül 2018), 6-9.
• Doğan, Soner-Kavtelek Cihat. “Hayat Boyu Öğrenme Kurum Yöneticilerinin Hayat Boyu Öğrenme Kavramına İlişkin Görüşleri: Hayat Boyu Öğrenme İçin Bir Metafor Analizi”. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi 5/3 (2015), 292-303.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş‘as b. İshâk es-Sicistânî el-Ezdî. Sünenü Ebî Dâvûd. thk. Şuayb el-Arnaût-Muhammed Kâmil Karabelelî. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’r-Risâleti’l-‘Âlemiyye, 2009.
• el-Cessâs, Ahmed b. Ali Ebû Bekr er-Râzî Ahkâmü’l-Kur’ân. thk. Abdüsselâm Muhammed Ali Şâhîn. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1994.
• Gökdemir, Ahmet. “Osmanlı Kur’an Eğitim Merkezleri: Dârülkurrâlar ve Sıbyan Mektepleri”. Edebali İslamiyat Dergisi 1/2 (2017), 43-60.
• Gökdemir, Ahmet. “İlahiyat Fakültelerindeki Kuran Okuma ve Tecvid Dersleri İçin Bazı Teklifler”. Türkiye’de Kur’an ve Kıraat Eğitimi. ed. Ahmet Gökdemir. 9-24. Ankara: İlahiyat Yayınları, 2021.
• Gökdemir, Ahmet. “Kur’ân Okuma ve Tecvid Derslerinde Karşılaşılan Problemler (Kırklareli Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Örneği)”. İlahiyat Fakültelerinde Kur’ân Eğitim ve Öğretimi. ed. Ahmet Gökdemir. 17-42. İstanbul: Ravza Yay., 2019.
• Hasan, Ömer Halil. “Kur’an-ı Kerim Öğretimi”. çev. Yusuf Alemdar. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi” 8/1 (Haziran 2004), 261-291.
• İbn Atıyye, Ebû Muhammed Abdülhak b. Gâlib el-Muhâribî el-Endelüsî. el- Muharreru’l-vecîz fî tefsîri’l-kitâbi’l-ʿazîz. thk. Abdüsselâm Abdüşşâfî Muhammed. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2001.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fadl Cemâlüddîn Muhammed b. Mukerram. Lisânü’l-‘Arab. 15 Cilt. Beyrut: Dâr-u Sâdr, 3. Basım, 1993.
• İbn Sa‘d, Ebû Abdillah Muhammed. et-Tabakâtü’l-kübrâ, thk. Muhammed Abdulkadir ‘Atâ. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1410/1990.
• İbnü’l-Cezerî, Ebü’l-Hayr Şemsüddîn Muhammed b. Muhammed. en-Neşr fi’l-kırââti’l-‘aşr. thk. Ali Muhammed ed-Dabbâ‘. 2 Cilt. b.y: el-Matba‘atü’t-Ticâriyye el-Kübra, y.y.
• İbnü’l-Cezerî, Ebü’l-Hayr Şemsüddîn Muhammed b. Muhammed. Müncidü’l-mukriîn ve mürşidü’t-tâlibin. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1999.
• Kablan, Süleyman. “Kur’an-ı Kerim Öğretiminde Teknolojik İmkânlar ve Kullanımı”. İlahiyat Akademi Dergisi” 0/10 (2019), 65-86.
• Kara, Zeliha. İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Kur’an Öğretimiyle İlgili Görüşleri. Tokat: Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Köksal, M. Âsım. “Dârulerkam”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 8/520-521. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.
• Köylü, Mustafa-Altaş, Nurullah. Din Eğitimi. İstanbul: Ensar Yayınları, 2019.
• Kurt, Ali Osman–Aykıt, Dursun Ali. Dinler Tarihi, Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 2019.
• MEB, Genel Liselerin Anadolu Liselerine Dönüştürülmesi Konulu Genelge. Ankara: MEB. http://ogm.meb.gov.tr/belgeler/genelge_2010_30.pdf. Erişim 18.06.2020.
• Öcal, Mustafa. “Yüksek İslâm Enstitüsü”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 44/48-52. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
• Önkal, Ahmet. Nebi Bozkurt. “Cami”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 7/46-56. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.
• Özaydın, Abdülkerim. “Nizâmiye Medresesi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 33/188-191. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
• er-Râzî, Ebû Abdillâh b. Ömer b. Hasan Fahruddîn Muhammed. Mefâtîhu’l-ğayb (et-Tefsîrü’l-kebîr). 32 Cilt. Beyrut: Dâr-u İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî, 3. Basım, 1999.
• Şenat, Fatma Asiye. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Kur’an Okuma ve Tecvid Dersinin İşlenişiyle İlgili Kanaatleri Üzerine Bir Araştırma”. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 42/42 (2016), 215-238.
• Taşpınar, Kadir. “Kur’ân-ı Kerîm Okuma ve Tecvid Dersi Müfredatının Öğrenci Başarısı Üzerindeki Etkisine Dair Bir Değerlendirme (RTEÜ İlahiyat Fakültesi Örneği)”. İlahiyat Fakültelerinde Kur’ân Eğitim ve Öğretimi (Sorunlar-Çözümler-Yöntemler). ed. Ahmet Gökdemir. 103-120. İstanbul: Ravza Yayınları, 2019.
• et-Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre. Sünenü’t-Tirmizî. thk. Ahmed Muhammed Şâkir-Muhammed Fuâd Abdulbakî-İbrahim Atve. 5 Cilt. Kâhire: Matba‘atu Mustafa el-Bâbî, 2. Basım, 1975.