Transformation of Historical Realities in Cinema in the Example of the film The Message (1976)

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 427 - 445, 15.12.2024

Mustafa Sarmış

Öz

In this article, problems that may arise in terms of reality when transferring historical events to cinema are questioned using the case of the film The Message (1976). Thus, it is investigated how the problems in question in the film can direct the perceptions of both Muslims and members of other religions towards Islam. In line with this purpose, both the relationship between cinema and history is examined through the documentation method and the investigative studies conducted on the film The Message are utilized. In addition, comparisons are made from different perspectives through the historical film criticism method. The factors that lead to a departure from historical reality in the film The Message, unlike other studies conducted on this film, are examined in terms of cinema sociology, cinematic methods and perspectives and these issues are evaluated in terms of the sociology of religion. In terms of cinema sociology; the conjunctural conditions that prevent the director from acting as he desired, the limitations encountered in the content of the film due to direct and indirect pressure elements originating from the Hollywood industry, and the sensitivities that must be taken into consideration in order for the film to be released in Western and Muslim societies are discussed with their reflections on the film The Message. In terms of cinematic methods and perspectives; various interrelated issues such as the fact that the Hollywood narrative system is constructed on certain patterns and that fictionalities that are far from reality are used in conveying historical events, the personal and ideological approaches of the scriptwriters lead to conveying historical events from a certain perspective, the film format presents historical events to the audience in a one-way manner as definitive information, the inability to show all aspects of historical events in the narrative of the film due to the limited duration of the film, and the limitations encountered due to various shooting difficulties have been examined through the film The Message. In this context, evaluations have been made on how important issues such as the problems caused by the camera's gaze due to the fact that Prophet Muhammad is not shown in the film The Message, the fact that only a few companions are prominent in the film instead of the Prophet, the fact that the Asherah al-Mubashshara, who are prominent in the Islamic struggle, are not shown, and the Ahl al-Bayt cannot find a place for themselves can change historical realities and direct the audience. As a result, it is understood that there is a certain content in the film The Message that leads to a departure from historical realities in some ways, and that this content can bring individuals together with a different image of Islam.

Anahtar Kelimeler

Sociology of Religion, Sociology of Cinema, Cinematic Methods and Perspectives, Hollywood Narrative System, The Image of Islam

Çağrı (1976) Filmi Örneğinde Tarihî Gerçekliklerin Sinemada Dönüşümü

Öz

Bu makalede, tarihi olaylar sinemaya aktarılırken gerçeklik açısından ortaya çıkabilecek sorunlar Çağrı (1976) filmi örneğinde sorgulama altına alınmıştır. Böylece filmde yer alan söz konusu sorunların hem Müslümanların hem de diğer din mensuplarının İslam dinine yönelik algılarını nasıl yönlendirebileceği araştırılmıştır. Bu amaca bağlı olarak dokümantasyon yöntemiyle hem sinema ve tarih ilişkisi incelenmiş hem de Çağrı filmine yönelik yapılan sorgulayıcı çalışmalardan faydalanılmıştır. Ayrıca tarihsel film eleştirisi yöntemi üzerinden farklı açılardan karşılaştırmalar yapılmıştır. Çağrı filminde tarihi gerçekliklerden uzaklaşılmasına yol açan faktörler, bu filme yönelik yapılan diğer çalışmalardan farklı olarak sinema sosyolojisi, sinemasal yöntem ve perspektifler açısından irdelenmiş ve bu konular din sosyolojisi açısından değerlendirilmiştir. Sinema sosyolojisi açısından; yönetmenin istediği şekilde hareket etmesine engel olan konjonktürel şartlar, Hollywood endüstrisinden kaynaklanan doğrudan ve dolaylı baskı unsurları sebebiyle filmin içeriğinde karşılaşılan sınırlamalar, filmin Batılı ve Müslüman toplumlarda gösterime sokulabilmesi için mutlaka dikkate alınması gereken hassasiyetler Çağrı filmine yansıyan yönleriyle ele alınmıştır. Sinemasal yöntem ve perspektifler açısından; Hollywood anlatı sisteminin belirli kalıplar üzerinden inşa olması nedeniyle tarihi olayların aktarılmasında gerçeklikten uzak kurgusallıklara başvurulması, senaristlerin kişisel ve ideolojik yaklaşımlarının tarihi olayların belli bir perspektifle aktarılmasına yol açması, filmsel formatın tarihi olayları kesin bir bilgi olarak tek yönlü bir şekilde seyirciye sunması, film süresinin kısıtlı olmasına bağlı olarak filmin anlatısında tarihi olayların tüm yönleriyle gösterilememesi ve çeşitli çekim zorluklarına bağlı olarak karşılaşılan sınırlılıklar gibi birbiriyle ilişkili olan farklı konular Çağrı filmi üzerinden incelenmiştir. Bu kapsamda Çağrı filminde Hz. Muhammed’in gösterilmemesi nedeniyle kamerasal bakışın ortaya çıkardığı sorunlar, filmde Hz. Peygamber yerine yalnızca birkaç sahâbînin ön plana çıkması, İslam mücadelesinde öne çıkan Aşere-i mübeşşere’nin gösterilmemesi ve Ehl-i beyt’in kendisine yer bulamaması gibi önemli meselelerin tarihi gerçeklikleri nasıl değiştirebileceği ve seyircileri nasıl yönlendirebileceğine dair değerlendirmeler yapılmıştır. Sonuç olarak, Çağrı filminde bazı yönlerden tarihi gerçekliklerden uzaklaşılmasına yol açan belirli bir içeriğin söz konusu olduğu ve bu içeriğin bireyleri farklı bir İslam imajıyla buluşturabileceği anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Din Sosyolojisi, Sinema Sosyolojisi, Sinemasal Yöntem ve Perspektifler, Hollywood Anlatı Sistemi, İslam İmajı

Kaynakça

• Akkad, Mustafa. “Akkad’ın Ardından…” (Söyleşi: Sefer Turan). Türkiye Söyleşileri 2: Kültür. 139-143. İstanbul: Küre Yayınları, 2007.
• Armes, Roy. Sinema ve Gerçeklik: Tarihsel Bir İnceleme. çev. Zeynep Ö. Barkot. İstanbul: Doruk Yayınları, 2019.
• Bakker, Freek L. “The Image of Muhammad in The Message, the First and Only Feature Film about the Prophet of Islam”. Islam and Christian-Muslim Relations 17/1 (2006), 77-92. https://doi.org/10.1080/09596410500399805
• Craig, H. A. L. Ben Bilal: İslam’ın İlk Müezzininin Hikayesi. çev. Nurullah Koltaş. İstanbul: İnsan Yayınları, 2019.
• Ersümer, Ayşen Oluk. Klasik Anlatı Sineması. İstanbul: Hayalperest Yayınları, 2013.
• Ferro, Marc. Sinema ve Tarih. çev. Handan Demir. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2017.
• Gönen, Metin. Hollywood Sineması. İstanbul: Es Yayınları, 2007.
• Göze, Filiz Erdemir. “Sinema - Gerçeklik İlişkisini Tarihi Filmler Ekseninde Tartışmak”. Turkish Studies 13/3 (2018), 299-314. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12875
• Gültekin, Gökhan. “Sinedigma: Sinemanın Zihinsel ve Toplumsal Gerçeklik Üretimi”. SineFilozofi Dergisi 5/10 (2020), 704-721. https://doi.org/10.31122/sinefilozofi.788370
• Güven, Ali Murat. “‘Çağrı’ Filmi, Gösterime Çıkana Kadar Nasıl Kan Kustu?”. Yeni Şafak (22 Ocak 2012). https://www.yenisafak.com/sinema/cagri-filmi-gosterime-cikana-kadar-nasil-kan-kustu-363421
• Harmancı, Hasan. Abdurrahmân Eş-Şarkâvî ve Kemal Tahir’in Romanlarında Sosyal Problemler. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2016.
• Karadoğan, Ali (ed.). Sanat Sineması Üzerine: Yaklaşımlar ve Tartışmalar. Ankara: De Ki Basım Yayım, 2010.
• Kırel, Serpil. “Uyarlamak mı? Uyumlanmak mı?: “Tersyüz-Adaptation”. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi 1 (2004), 115-134.
• Kutlu, Mahmut. “‘Hz. Muhammed: Allah’ın Elçisi’ Filminin Söylem Çözümlemesi”. Medya ve Din Araştırmaları Dergisi (MEDİAD) 2/2 (2019), 287-305.
• Makal, Oğuz. Sinemada Tarihin Görüntüsü. İstanbul: Kalkedon Yayınları, 2014.
• Mecra. “‘Çağrı Filmi Nasıl Çekildi?’ Mustafa Akkad Anlatıyor”. Erişim 1 Mayıs 2023. https://www.gzt.com/mecra/cagri-filmi-nasil-cekildi-mustafa-akkad-anlatiyor-3594004
• Murray, Lawrence L. “The Feature Film as Historical Document”. The Social Studies 68/1 (1977), 10-14. https://doi.org/10.1080/00220973.1943.11019516
• Özden, Zafer. Film Eleştirisi: Film Eleştirisinde Temel Yaklaşımlar ve Tür Filmi Eleştirisi. Ankara: İmge Kitabevi, 2. Basım, 2004.
• Parlayandemir, Gizem. “Sinema Sosyolojisi: Sinemanın Sosyolojisi ve Sosyolojinin Sineması”. Türk Sinemasından Örneklerle Sinema Sosyolojisi. ed. Gizem Parlayandemir. 9-19. Konya: Eğitim Yayınevi, 2022.
• Rosenstone, Robert A. “The Historical Film as Real History”. Film-Historia 5/1 (1995), 5-23.
• Rosenstone, Robert A. Visions of the Past: The Challenge of Film to Our Idea of History. Cambridge: Harvard University Press, 1998.
• Rosenstone, Robert. A. (ed). Revising History: Film and the Construction of a New Past. New Jersey: Princeton University Press, 1995.
• Sağlam, Muhammet. Dünya Sinemasında Peygamber: Tasavvur, Temsil, Meşruiyet. Konya: Çizgi Kitabevi, 2023.
• Sarmış, Mustafa. Filmlerle Din Sosyolojisi: Hollywood Sineması, Sekülerleşme ve Hipergerçek Yaşam. Ankara: Eskiyeni Yayınları, 2020.
• Sarmış, Mustafa - Kuşcalı, Ali. “Çağrı (1976) Filminde Hristiyan ve Yahudiler: İnşa Edilen Anlamlar ve Dinler Arası Diyaloğun İzleri”. Trabzon İlahiyat Dergisi 10/2 (2023), 111-139. https://doi.org/10.33718/tid.1371097
• Shafik, Viola. Arab Cinema: History and Cultural Identity. Cairo: The American University in Cairo Press, 3. Edition, 2003.
• Stubbs, Jonathan. Historical Film: A Critical Introduction. New York: Bloomsbury Publishing, 2013.
• Şarkavi, Abdurrahman. Özgürlük Peygamberi Hz. Muhammed. çev. Muharrem Tan. İstanbul: Profil Kitap, 2008.
• Terzi, Ömer. Mecid Mecidi Sinemasına Göstergebilim Açısından Bakış: “Hz. Muhammed: Allah’ın Elçisi” Filminin Göstergebilimsel Bağlamda İncelenmesi. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2021.
• Toplin, Robert B. “The Filmmaker as Historian”. American Historical Review 93/5 (1988), 1210-1227. https://doi.org/10.2307/1873536
• Tuğan, Nuray Hilal. “Sinema İkonografisinde Kostüm ve Makyaj”. Social Sciences Research Journal 6/4 (2017), 179-190.
• Türkeri, Ayşegül. Hz. Muhammed: Allah’ın Elçisi Filmi Örnekliğinde Teopolitik Söylem-Sinema-Gerçeklik İnşası. Antalya: Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Wollen, Peter. “Godard and Counter Cinema: Vent d’Est”. Afterimage 4 (Autumn 1972), 6-17.
• Vikipedi. “Mustafa Akkad”. Erişim 2 Mayıs 2023. https://tr.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Akkad