The Effect of Self-Confidence and God Perception on Religious Coping Style (Structural Equation Modeling)

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 465 - 485, 15.12.2024

Yeliz Akkaya Türkol , Muammer Cengil

Öz

Coping is defined as the attempts to reduce the effects of stress. Getting rid of stress“Coping” is defined as the attempts to reduce the effects of stress. Getting rid of stress by using one's own potential, beyond pharmacotherapy and psychotherapy, is a solution without risk. “Religious Coping”, defined by Kenneth Pargament, is shaping the individual's struggle to get rid of stress according to his/her religious beliefs. Religious coping is divided into two as “Positive Religious Coping” which involves taking strength from one's religious and spiritual aspects and “Negative Religious Coping” which is distancing from religious and spiritual elements. The aim of this study is to examine the effect of an individual's level of self-confidence—defined as the belief in one’s ability to cope with stress—and their perception of God as love-oriented or fear-oriented on their religious coping styles, an area that has been identified as underexplored in the literature. For this purpose, a survey was conducted on 363 senior students studying at the central campus of Hitit University. The measurement tools used in the study include the Self-Confidence Scale adapted by Akın (2007), the Perception of God Scale developed by Güler (1997), and the Religious Coping Scale adapted into Turkish by Ekşi and Sayın (2016). Statistical analyses were performed using Structural Equation Modeling and Path Analysis. As a result, the findings reveal that an overall positive perception of God has a positive effect on positive religious coping and a negative effect on negative religious coping. Self-confidence has a positive effect on positive religious coping but does not significantly impact negative religious coping. A love-oriented perception of God has a significantly strong and positive impact on positive religious coping but does not have a significant effect on negative religious coping. Meanwhile, a fear-oriented perception of God has a moderate positive impact on positive religious coping and a moderate negative impact on negative religious coping. These findings suggest that individuals with a punitive and fear-based perception of God tend to distance themselves from negative religious coping strategies and derive greater strength from religion and spirituality.

Anahtar Kelimeler

Psychology of Religion, Religious Coping, Self-Esteem, Perception of God, Structural Equation Modeling

Özgüven ve Tanrı Algısının Dini Başa Çıkma Tarzına Etkisi (Yapısal Eşitlik Modellemesi)

Öz

Stresin etkilerini azaltmak için yapılan girişimler “Başa Çıkma” olarak isimlendirilmektedir. Farmakoterapi ve psikoterapiden öte kişinin kendi potansiyelini kullanarak stresten kurtulması riski olmayan bir çözüm yoludur. Bireyin stresten kurtulma mücadelesini dinî inancına göre şekillendirmesi Kenneth Pargament tarafından “Dinî Başa Çıkma” olarak adlandırılmıştır. Dinî başa çıkma kişinin dinî ve manevi yönünden güç almasını içeren “Olumlu Dinî Başa Çıkma”, dinî ve manevi ögeleri olumsuz kullanmayı içeren “Olumsuz Dinî Başa Çıkma” olarak ikiye ayrılmaktadır. Bu çalışmanın amacı ise literatürde eksikliği fark edilen, bireyin stres ile başa çıkabileceğine dair kendine olan inancını belirten özgüven düzeyi ile kişinin sevgi yönelimli ya da korku yönelimli Tanrı algısına sahip oluşunun dinî başa çıkma tarzlarına etkisini incelemektir. Hitit Üniversitesi merkez yerleşkesinde eğitim gören 363 son sınıf öğrenci üzerinde anket uygulaması yapılmıştır. Ölçme aracı olarak Akın (2007) tarafından uyarlaması yapılan “Öz-Güven Ölçeği”, Güler (1997) tarafından geliştirilen “Tanrı Algısı Ölçeği” ile Ekşi ve Sayın (2016) tarafından Türkçeye uyarlanan “Dinî Başa Çıkma Ölçeği” kullanılmıştır. İstatistik analizlerden ise “Yapısal Eşitlik Modellemesi” ve “Yol Analizi” uygulanmıştır. Sonuç olarak genel Tanrı algısı olumlu dinî başa çıkma üzerinde pozitif yönde etki ederken olumsuz dinî başa çıkma üzerinde negatif yönde etkili olmuştur. Özgüvenin olumlu dinî başa çıkma üzerinde pozitif etkisi bulunurken olumsuz dinî başa çıkma üzerinde anlamlı bir etkisi olmamıştır. Sevgi yönelimli Tanrı algısı; olumlu dinî başa çıkmaya anlamlı düzeyde güçlü ve pozitif etkide bulunurken olumsuz dinî başa çıkmaya anlamlı etkide bulunmamaktadır. Korku yönelimli Tanrı algısı; olumlu dinî başa çıkmaya orta düzey pozitif etkide bulunurken olumsuz dinî başa çıkmaya da orta düzey negatif etkide bulunmaktadır. Bu sonuçlar ise cezalandıran, korku kaynağı Tanrı algısına sahip bireylerin olumsuz dinî başa çıkma stratejilerinden uzaklaştıklarını ve daha fazla din ve maneviyattan güç aldıklarını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Din Psikolojisi, Dini Başa Çıkma, Özgüven, Tanrı Algısı, Yapısal Eşitliik Modellemesi

Etik Beyan

Bu makale 2024 yılında tamamladığımız “Üniversite Öğrencilerinin Özgüven Düzeylerinin ve Tanrı Algılarının Dini Başa Çıkma Tarzlarına Etkisi” başlıklı doktora tezi esas alınarak hazırlanmıştır. Hitit Üniversitesi Girişimsel Olmayan Etik Kurul’un 09/12/2022 tarih ve 2022/323 sayılı onayı ile Etik Kurul İzni alınmıştır.

Kaynakça

• Akkuş, Zeynep. Ergenlerde Psikolojik Dayanıklılığın Özgüven ve Anne Baba Tutumları ile İlişkisi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2015.
• Akın, Ahmet. “Öz-Güven Ölçeğinin Geliştirilmesi ve Psikometrik Özellikleri”. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 7/2 (2007), 167-175.
• Antalyalı, Ömer Lütfi - Alparslan, Murat. Jamovi Uygulamalı İstatistik Analizleri. Ankara: Nobel Yayınları, 2022.
• Aslan, Yasin. Lise Son Sınıf Öğrencilerinin Affedicilik Özelliği ile Özgüven Düzeyleri Arasındaki İlişki. İstanbul: Nişantaşı Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
• Aslantaş, Muhammed Burak. Sözleşmeli Öğretmenlerin Stres Düzeyleri İle Özgüvenleri Arasındaki İlişki. Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2022.
• Ayten, Ali. Tanrı’ya Sığınmak- Dinî Başa Çıkma Üzerine Psiko-Sosyal Bir Araştırma. İstanbul: İz Yayıncılık, 2012.
• Baltaş, Acar - Baltaş, Zuhal. Stres ve Başaçıkma Yolları. İstanbul: Remzi Kitapevi, 2002.
• Başar, Serpil. “Gebelik Sürecinde Manevi Bakım: Hastanede Nicel Bir Uygulama”. Türk Manevi Danışmanlık ve Rehberlik Dergisi, 5 (2022), 47-72. https://doi.org/10.56432/tmdrd.1076337
• Carter, J. Simith. “Stress and Self- Esteem in Adolescence Predict Physical Activity and Sedentary Behavior in Adulthood”. Menthal Health and Physical Activity 14 (2018) ,90-97. https://doi.org/10.1016/j.mhpa.2018.02.005
• Chen, Y.Yung - Koenig, G. Harold. “Traumatic Stress and Religion Is There a Relationship? A Review of Empirical Findings”. Journal of Religion and Healty 45/ 3 (2006), 371-381. https://doi.org/10.1007/s10943-006-9040-y
• Choi, Hyun S. vd. “A Study on the İmpact of Stressan Self-Confidence in Job-Seeking Througt Structural Equation Modelling”. Journal of The Korean Data and İnformation Science Society 22/2 (2011), 313-322.
• Ceylan, Aysel. Ergenlerde Mükemmeliyetçi Benlik Sunumunun Özgüven ile İlişkisi. İstanbul: İstanbul Gelişim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Ceylan, Ummuhan Esra. Ölümlülük Bilincinin Dinî Başa Çıkma, Tanrı Algısı, Ölüm Kaygısı ve Psikolojik İyi Olma İle İlişkisi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Dokora Tezi, 2018.
• Çevik Demir, Şükran. Ergenlerde Benlik Saygısı ve Dinî Başa Çıkma. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2013.
• Çolak, Muharrem Bilal. İşsizlik, Stres ve Dinî Başa Çıkma. Çorum: Hitit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Ekşi, Halil - Sayın, Mine. “The Adaptation of Religious Coping Scale into Turkish anguage: A tudy of Bilingual quivalance, alidity and Reliability”. Paper Presented at the AGP Humanities and Social Sciences Conference. Germany: BAU International Berlin University, 2016.
• Erpalabıyık, Barış. Üniversite Öğrencilerinin Gençlik Liderlik Özellikleri ile Benlik Saygısı ve Özgüven Algıları Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. Siirt: Siirt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• Erpalabıyık, Barış - Okçu, Veysel. “Üniversite Öğrencilerinin Gençlik Liderlik Özellikleri ile Benlik Saygısı ve Özgüven Algıları Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi”. Journal of Social, Humanities and Administrative Sciences 5/15 (2019), 228-243. http://dx.doi.org/10.31589/JOSHAS.98
• Fabricatore, Anthony N. vd. “Stress, Religion and Mental Health: Religious Coping in Mediating and Moderating Roles”. The İnternational Journal for the Psyhology of Religion 14/2 (2004), 91-108. https://doi.org/10.1207/s15327582ijpr1402_2.
• Ferah, Nimet. “Boşanma Sürecindeki Bireylerde Depresyon, Anksiyete, Stres ve Dinî Başa Çıkma Arasındaki İlişki". Bilimname 37 (2019), 383-405.
• Freeman, Paul - Rees, Tim. “Perceived Social Support From Team –Mates: Direct and Stress-Buffering effects on Self Confidence”. European Journal of the Sport Science 10/1 (2010), 59-67. https://doi.org/10.1080/17461390903049998
• Greenway, A. Philip vd. “Personality Variables, Self-Esteem and Depression and an Individual's Perception of God”. Mental Health, Religion & Culture 6/1 (2003), 45-58. https://doi.org/10.1080/1867467021000029381
• Güler Aydın, Özlem. “A Systematic Review of the Studies on the God Image in the Sample of Türkiye”. Dinî Araştırmalar Dergisi 26/65 (2023), 491-537. https://doi.org/10.15745/da.1315063
• Güler, Özlem. “Tanrı Algısı Ölçeği (TA): Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1 (2007), 123-133. https://doi.org/10.1501/Ilhfak_0000000932
• Hacıkeleşoğlu, Hızır. “Pozitif Şemalar ile Tanrı Tasavvuru ve Dinî Başa Çıkma Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma”. Hitit İlahiyat Dergisi 22/1 (2023), 73-102. https://doi.org/10.14395/hid.1248630
• Hakbilen Sarı, Şeyda. Kovid-19 Pandemisi Sürecinde Psikolojik Sağlık, Tanrı Algısı, Algılanan Stres ve Kovid Korkusu Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2023.
• Hökelekli, Hayati. Din Psikolojisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2017.
• Kapıkıran, Necla Acun. “İdeal ve Gerçek Benlik Kavramı Ölçeğinin Güvenirliği ve Geçerliği”. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 16/16 (2004), 14-25.
• Kasatura, İlkay. Özgüven ve Kişilik. İstanbul: Evrim Yayınları, 1998.
• Kavas, Erkan. “Dinî Tutum - Stresle Başa Çıkma İlişkisi”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 37 (2013), 143-166.
• Kula, Naci. “Deprem ve Dinî Başa Çıkma”. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/1(2002), 234-255.
• Lauster, Peter. Kendine Güven. Ankara: Doruk Yayınları, 2000.
• Lazarus, S. Richard. “From Psychological Stress To The Emotion”. Annual Review Psychology 44 (1993), 1-22.
• Lee, Younkyung. “The Relationship of Spiritual Well- Being and İnvolvement With Depression and Perceived Stress in Korean Nursing Students”. Global Journal Of Health Science 6/4 (2014), 169-176. 10.5539/gjhs.v6n4p169
• Mahamid, Fayez Azez - Bdier, Dana. “ The Association Between Positive Religious Coping Perceived Stress and Depressive Symptoms Durig The Spread of Coronavirus (covid-19) Among a Sample of Adults in Palestine: Across Sectional Study”. Journal of Religion and Health 60/1 (2021), 34-49.
• Morris, G. Charles. Psikolojiyi Anlamak. çev. Belgin Ayvaşık - Melike Sayıl. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları, 2002.
• Mutluer, Sema. Özgüvenin Oluşmasında Manevi Değerlerin Rolü. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2006.
• Orhunbilge, Neyran. Tanımsal İstatistik Olasılık ve Olasılık Dağılımları. İstanbul: İşletme Fakültesi Yayınları, 2000.
• Özdamar, Kazım. Modern Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Eskişehir: Nisan Kitapevi, 2017.
• Palancı, Mehmet. Algılanan Kontrol Düzeyine Bağlı Olarak Farklılaşan Stresle Başa Çıkma Davranışları. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2000.
• Pargament, Kenneth I. vd. “God help me (I): Religious Coping Efforts as Predictors of the Outcomes to Significant Negative Life Events”. American Journal of Community Psychology 18/6 (1990), 793-824.
• Pargament, I. Kenneth. “Religious Coping Methods As Predictors Of Psychological, Physical And Spiritual Out Comes Among Medically Ill Elderly Patients: A Two-Year Long İtudinal Study”. Journal of Health Psychology 9/6 (2004), 713-730. https://doi.org/10.1177/135910530404536
• Pargament, Kenneth I. The Psychology of Religion and Coping. New York: Guilford Press, 1997.
• Pargament, Kenneth I. - Brant, Curtis R. Religion and Coping. In Handbook of Religion and Mental Health. ed. H. G. Koenig. San Diego: Academic Press, 1998.
• Pargament, I. Kenneth - Hahn, June. “God and the Just World: Causal and Coping Attributions to God in Health Situations”. Journal for the Scientific Study of Religion 25/2 (1986) 193-207. https://doi.org/10.2307/1385476
• Paragment, Kenneth I. vd. “The Many Methods of Religious Coping: Development and Initial Validation of the RCOPE”. Journal of Clinical Psychology 56/4 (2000), 519–543. https://doi.org/10.1002/(SICI)1097-4679(200004)56:4<519::AID-JCLP6>3.0.CO;2-1
• Pargament, I. Kenneth. “'Tanrım bana yardım et’ Din Psikolojisi Açısından Başa Çıkmanın Teorik Çatısına Doğru”. çev. Ahmet Albayrak. Tabula Rasa 9 (2003), 207-238.
• Pargament, I. Kenneth. “Acı ve Tatlı: Dindarlığın Bedelleri Üzerine Bir Değerlendirme”. çev. Ali Ulvi Mehmedoğlu. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5/1 (2005), 279-313.
• Peker, Hüseyin. Din Psikolojisi. İstanbul: Çamlıca Yayınevi, 1994.
• Lazarus, Richard S. “Cognition and Motivation ın Emontion”, American Psychologist 46 (1991), 352-367. https://doi.org/10.1037/0003-066X.46.4.352
• Sarıçam, Hakan - Güven, Metin. “Özgüven ve Dinî Tutum”. The Journal of Academic Social Science Studies 5/7 (2012), 573-586. https://doi.org/10.9761/jasss_244
• Tosun, Muhammed. Din Görevlilerinde Olumsuz Değerlendirilme Korkusu, Özgüven İlşkisi -Afyon Karahisar Örneği. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2013.
• Topuz, İlhan. Dinî Gelişim Seviyeleri ile Dinî Başa Çıkma Tutumları Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2003.
• Üstün, Emre. “Müzik Eğitimi Alan Üniversite Öğrencilerinin Durumluk-Sürekli Kaygı Düzeyleri, Genel Öz Yeterlik ve Stres Kontrolü Becerileri Üzerine Bir Durum Çalışması”. Journal of Human Science 13/2 (2016), 3529-3541.
• Yarar, Feride v. “Üniversite Öğrencilerinde Fiziksel Aktivite Düzeyinin Akademik Öz-Yeterlik, Anksiyete ve Stres Üzerine Etkisinin İncelenmesi”. Pamukkale Medical Journal 14/3(2021), 548-554. https://doi.org/10.31362/patd.792747
• Yavuzer, Haluk. Ana Baba ve Çocuk. İstanbul: Evrim Matbaa, 1988.
• Zahra, Syeda - Rosheen, Sumbal. “Perceived Stress and Self Esteem: Mediating Role of Self Efficcacy Among IELTS Test Takers Abstract”. FWU Journal of Social Science, 16/1 (2022), 122-134. https://doi.org/10.51709/19951272/spring2022/8